“Ποιος είδε θηλυκόν παπά και διάκο γκαστρωμένο;”. Οι γυναίκες που ντύθηκαν καλόγεροι στην επανάσταση και η στάση του Ανδρούτσου

Στο χωριό Τριπόταμο Ευρυτανίας του Δήμου Αγράφων, γνωστό και ως Τατάρνα, σημειώθηκε η πρώτη και νικηφόρα μάχη των εξεγερμένων ραγιάδων της Ρούμελης εναντίον των Τούρκων.

Το ημερολόγιο έγραφε 21 Μαρτίου 1821. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, πληροφορήθηκε ότι την επόμενη ημέρα αναμένεται να περάσει από το γεφύρι της Τατάρνας ο τουρκαρβανίτης Χασάμπεης Γκέκας, με 70 ένοπλους, ως συνοδός μεγάλης χρηματοποστολής.

Μαζί με μερικούς πολεμιστές από το γειτονικό χωριό, ο Ανδρούτσος κατευθύνθηκε στο ιστορικό μοναστήρι της Τατάρνας. Εκεί συνάντησε τον ηγούμενο Κυπριανό και με τους δέκα μοναχούς σχεδίασαν την επίθεση στον εχθρό.

Έπειτα επέστρεψαν όλοι μαζί και έπιασαν θέσεις σε διάφορα σημεία κατά μήκος του γεφυριού, ώστε οι τουρκαρβανίτες να βρεθούν βαλλόμενοι ανάμεσα σε διπλά πυρά. Πράγματι, ο Γκέκας και το ασκέρι του αιφνιδιάστηκαν από την καλοστημένη ενέδρα των Ελλήνων και μέσα σε λίγα λεπτά παραδόθηκαν. Αρκετοί έπεσαν νεκροί.

Όσοι επέζησαν ζήτησαν έλεος από τον Ανδρούτσο. Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, ο Ανδρούτσος αφού πρώτα τους αφόπλισε, τους άφησε ελεύθερους και τους έδωσε και τα χρήματα της αποστολής. Το μήνυμα προς τους Οθωμανούς ήταν σαφές. Ο αγώνας έχει μοναδικό σκοπό την ελευθερία και όχι τα λάφυρα.

Ο Βράχος της Παπαδιάς

Oι Ρουμελιώτες πολέμησαν με αυταπάρνηση και τόλμη καθ’ όλη τη διάρκεια του Αγώνα. Δύο χρόνια αργότερα από τη Μάχη της Τατάρνας, ένα ακόμα επεισόδιο ηρωισμού σημειώθηκε στο χωριό.

Το 1823 και ενώ οι μάχες στα χωριά της Ευρυτανίας συνεχίζονταν, η σύζυγος του Παπα-Κώστα, η Αγγελική, και η σύζυγος του διάκου Αρσένη, η Μαριώ, μετέφεραν τρόφιμα και πολεμοφόδια στους γύρω λόφους, μεταμφιεσμένες σε καλόγερους με ψεύτικα γένια και ράσα.

Μέχρι που μια μέρα, όπως περπατούσαν, συνάντησαν Τούρκους στρατιώτες. Εκείνοι θορυβήθηκαν από τον “ετοιμόγεννο παπά”, καθώς η μία από τις παπαδιές βρισκόταν σε προχωρημένο στάδιο εγκυμοσύνης και τις συνέλαβαν. Ο δερβέναγας διέταξε να εκτελεστούν όπως και έγινε στις 9 Ιανουαρίου του 1823.

Στις 22 Ιανουαρίου, ο δερβέναγας έπεσε νεκρός από τον καπετάν Αντρέα Ίσκο, κατά τη διάρκεια μιας μάχης. Το σημείο που εκτελέστηκαν οι δύο γυναίκες, ονομάστηκε “βράχος της Παπαδιάς” ενώ η λαϊκή μούσα κατέγραψε το γεγονός στο τετράστιχο:

Ποιος είδε θηλυκόν παπά και διάκο γκαστρωμένο

ποιος είδε την Αγγελική τα ράσα να φοράει

και τη Μαρία την όμορφη τη μικροπαντρεμένη

να περπατεί με τον τρουβά φυσέκια φορτωμένη;