Οι Γερμανοί θα μπορούσαν να είχαν χάσει τον πόλεμο σε λίγες εβδομάδες μετά την έναρξή του. Το ολέθριο λάθος των Γάλλων

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος διήρκησε έξι χρόνια και κόστισε τη ζωή σε 40 εκατομμύρια ανθρώπους. Επιπλέον, επηρέασε βαθιά εκατοντάδες εκατομμύρια άλλους που μπορεί να επέζησαν αλλά έχασαν στον πόλεμο προσφιλή τους πρόσωπα, την υγεία τους και όλα τους τα υπάρχοντα. Και όμως, υπήρξε μία σοβαρή περίπτωση ο φοβερότερος πόλεμος στην ιστορία να είχε τερματιστεί μόλις λίγες μέρες μετά την έκρηξή του, με νίκη των Συμμάχων, παράδοση της Γερμανίας και ελάχιστο ανθρώπινο κόστος!

Η κήρυξη του πολέμου

Στις 1 Σεπτεμβρίου 1939, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε με την εισβολή των γερμανικών δυνάμεων στην Πολωνία. Δύο μέρες αργότερα, η Γαλλία κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία. Ακολούθησε μία μέρα αργότερα η Μεγάλη Βρετανία. Έτσι, στις 4 Σεπτεμβρίου 1939, οι δύο μεγάλες δυνάμεις της δυτικής Ευρώπης ήταν επίσημα σε εμπόλεμη κατάσταση με τους Γερμανούς.

Οι συμμαχικές δυνάμεις

Οι Γάλλοι δεν περίμεναν να κηρύξουν τον πόλεμο για να κάνουν επιστράτευση. Ήδη από τις 27 Αυγούστου 1939 είχαν αρχίσει να καλούν στα όπλα εκατομμύρια εφέδρους. Την 1^η Σεπτεμβρίου, κήρυξαν γενική επιστράτευση. Παρά τα πολλά προβλήματα που είχε, στις αρχές Σεπτεμβρίου 1939 η Γαλλία είχε συγκροτήσει 98 μεραρχίες που διέθεταν 2.500 άρματα μάχης και πολλές χιλιάδες πυροβόλα. Η γαλλική αεροπορία είχε 826 καταδιωκτικά και 250 βομβαρδιστικά.

Το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων αυτών στάλθηκε στα σύνορα της Γαλλίας με το Βέλγιο και τη Γερμανία.

Εκτός, όμως, από τους Γάλλους που είχαν τότε τον μεγαλύτερο και ισχυρότερο στρατό στην Ευρώπη, από τις 4 Σεπτεμβρίου 1939 οι Βρετανοί ξεκίνησαν να στέλνουν δυνάμεις τους στη Γαλλία. Στις 27 Σεπτεμβρίου η δύναμη αυτή στη Γαλλία αριθμούσε 152.000 στρατιώτες που  διέθεταν 21.424 οχήματα διαφόρων ειδών καθώς και άρματα μάχης, 36,578 τόνους πυρομαχικών, και 25.401 τόνους καυσίμου.

Οι γερμανικές δυνάμεις στη Δύση

Απέναντι σε αυτές τις τεράστιες δυνάμεις στο Δυτικό Μέτωπο, οι Γερμανοί είχαν αντιπαρατάξει στα χαρτιά μόλις 42 μεραρχίες. Όμως  στην πραγματικότητα, η δύναμή τους ήταν το μισό απ’ ότι φαινόταν.

Σύμφωνα με τον στρατηγό Άλφρεντ Γιόντλ, που ο Χίτλερ διόρισε αρχηγό του γερμανικού Γενικού Επιτελείου (Oberkommando der Wehrmacht) μόλις μια εβδομάδα πριν από την εισβολή στην Πολωνία, η ισχύς πυρός και ο αριθμός στρατιωτών των γερμανικών δυνάμεων στη Δύση το Σεπτέμβριο του 1939 αντιστοιχούσε σε μόλις 23 μεραρχίες.

Όσο και να φαίνεται περίεργο για γερμανικές δυνάμεις στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν είχαν ούτε ένα άρμα μάχης και ελάχιστα αεροπλάνα! Επιπλέον, η αμυντική γραμμή Ζίγκριγφιντ κοντά στα σύνορα με τη Γαλλία δεν είχε ολοκληρωθεί και έτσι διέθετε λίγους στρατιώτες και δύναμη πυρός.

Ο Χίτλερ πέφτει έξω..

Ο Χίτλερ ήταν βέβαιος ότι η Γαλλία και η Βρετανία δεν θα του κήρυτταν τον πόλεμο εξαιτίας της εισβολής του στην Πολωνία. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε έχοντας διαπραγματευτεί τον προηγούμενο χρόνο με τους πολιτικούς ηγέτες των Συμμάχων.  Ο Χίτλερ τους γνώρισε καλά και συμπέρανε ότι ήταν αναποφάσιστοι και δειλοί.

Έτσι πίστεψε ότι μόνο αν επιτίθονταν στις χώρες τους, θα του κήρυσσαν τον πόλεμο. Κάτι τέτοιο δεν ήταν στα σχέδιά του για το 1939.

Για το λόγο αυτό, εισέβαλε στην Πολωνία με το μεγαλύτερο τμήμα του γερμανικού στρατού, όλα τα άρματα μάχης του και το 90% της αεροπορίας του. Στην ίδια τη Γερμανία, είχε αφήσει μερικές μεραρχίες, μάλιστα δευτερευούσης σημασίας και με μειωμένο αριθμό στρατιωτών και όπλων. Το Σεπτέμβριο του 1939 η Γερμανία ήταν ουσιαστικά απροστάτευτη στα δυτικά της σύνορα.

Δεν αποσύρει στρατό από την Πολωνία

Έτσι, η κήρυξη πολέμου από Γαλλία και Βρετανία αιφνιδίασε απόλυτα τον Χίτλερ και τη ναζιστική ηγεσία. Το πρόβλημα γι’ αυτούς ήταν ότι οι στρατιωτικές δυνάμεις τους είχαν ξεκινήσει επιχειρήσεις στην Πολωνία. Με βάση την κοινή λογική, οι Γερμανοί θα έπρεπε να αποσύρουν εσπευσμένα πολλές δυνάμεις πεζικού και τεθωρακισμένων από το πολωνικό μέτωπο και να τις προωθήσουν στο δυτικό.

Αυτό ανέμεναν και οι Πολωνοί. Η ανάκληση σημαντικού τμήματος του γερμανικού στρατού θα τους βοηθούσε να αμυνθούν καλύτερα εναντίον του εισβολέα.

Στο σημείο αυτό, ο Χίτλερ πήρε ένα μεγάλο ρίσκο. Δεν απέσυρε καμία από τις μεραρχίες του από την Πολωνία. Δεν άλλαξε γνώμη ακόμη και όταν έμαθε ότι οι Γάλλοι είχαν εισβάλει σε γερμανικό έδαφος.

Ένα σενάριο που δεν είναι επιστημονική φαντασία!

Με το μεγαλύτερο μέρος των γερμανικών στρατιωτικών δυνάμεων να βρίσκεται στην Πολωνία, τα δυτικά σύνορα της Γερμανίας με τη Γαλλία ήταν ορθάνοιχτα. Οι Γάλλοι είχαν τεράστια αριθμητική υπεροχή στο δυτικό μέτωπο έναντι των Γερμανών σε άνδρες, άρματα μάχης, πυροβολικό και αεροπλάνα. Αν εισέβαλαν στη Γερμανία θα προχωρούσαν σε μεγάλο βάθος, προτού οι Γερμανοί μπορέσουν να μεταφέρουν μεραρχίες από την Πολωνία.

Επιπλέον, οι γαλλικές δυνάμεις θα είχαν την υποστήριξη του βρετανικού στρατού και αεροπορίας που είχαν αρχίσει να καταφθάνουν στη Γαλλία. Υπό αυτές τις συνθήκες ήταν πολύ πιθανό ότι η εξουσία του Χίτλερ θα κατέρρεε και η Γερμανία θα παραδιδόταν στους Συμμάχους.

Σύμφωνα με σχέδιο που είχε εκπονήσει το γαλλικό Γενικό Επιτελείο, ο στρατός του θα έπρεπε να ξεκινήσει τις προετοιμασίες για μία μεγάλη επίθεση τρεις ημέρες μετά την κήρυξη του πολέμου.

Οι Γάλλοι εισβάλουν στη Γερμανία

Πράγματι, στις 7 Σεπτεμβρίου 1939 ξεκίνησε η γαλλική επίθεση στην κοιλάδα του Ρήνου. Δεν ήταν το σύνολο των διαθέσιμων γαλλικών μεραρχιών στα γαλλογερμανικά σύνορα, αλλά δεν ήταν και ασήμαντη. Συμμετείχαν 11 μεραρχίες, μέρος της Δεύτερης Στρατιάς, και επιτέθηκαν κατά μήκος 32 χιλιομέτρων κοντά στο Σααρμπρούκεν πρωτεύουσα του γερμανικού κρατιδίου του Σαάρλαντ. Μέσα σε λίγη ώρα είχαν ανατρέψει την αδύναμη γερμανική άμυνα και ξεκίνησαν να προελαύνουν στη νότια Γερμανία.

Μέσα σε δύο μέρες ο γαλλικός στρατός προχώρησε έως και 8 χιλιόμετρα και κατέλαβε περίπου 12 γερμανικές πόλεις και χωριά. Δεν συνάντησε αξιόλογη αντίσταση και τέσσερα άρματα μάχης Renault R35 που έχασε καταστράφηκαν από νάρκες. Μέχρι τις 9 Σεπτεμβρίου, οι Γάλλοι είχαν καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος του Δάσους Ουάρντ. Στις 10 Σεπτεμβρίου, μια μικρή γερμανική αντεπίθεση ανακατέλαβε το χωριό Απάχ. Οι γαλλικές δυνάμεις απώθησαν τους Γερμανούς και πήραν πίσω το χωριό.

Το γαλλικό 32ο Σύνταγμα Πεζικού σημείωσε μία σημαντική νίκη στις 12 Σεπτεμβρίου, καταλαμβάνοντας τη γερμανική πόλη Μπρενσέλμπαχ με την απώλεια ενός λοχαγού, ενός λοχία και επτά στρατιωτών. Κοντά στο σημείο συνάντησης των συνόρων της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Λουξεμβούργου, η γέφυρα Σένγκεν καταστράφηκε.

Η επίθεση δεν ήταν μία περιορισμένη αναγνωριστική επιχείρηση, αλλά είχε εξελιχθεί σε μία πετυχημένη εισβολή. Έτσι, στα μέσα Σεπτεμβρίου 1939 οι Γάλλοι κατείχαν γερμανικό έδαφος κατά μήκος όλου του μετώπου Ρήνου-Μοζέλ, Είχαν φθάσει λίγα χιλιόμετρα πριν από τη γραμμή Ζίγκφριντ, αμέσως ανατολικά του Σααρμπρύκεν. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να την καταλάβουν εύκολα αφού διέθετε ελάχιστους στρατιώτες και η άμυνά της γραμμής ήταν αποδυναμωμένη. Αυτό θα άνοιγε το δρόμο στις γαλλικές δυνάμεις να προωθούν στο εσωτερικό της Γερμανίας.

Στο σημείο αυτό, οι Γάλλοι θα μπορούσαν να είχαν ρίξει στη μάχη και τις 40 μεραρχίες που διέθεταν σ’ εκείνο το σημείο του μετώπου. Όμως, αυτές παρέμεναν άπραγες στα γαλλογερμανικά σύνορα.

Διαταγή για οπισθοχώρηση

Αντί γι’ αυτό, στις 21 Σεπτεμβρίου 1939 ο αρχιστράτηγος Μορίς Γκαμελίν διέταξε τις λίγες γαλλικές μονάδες που είχαν εισβάλει στη Γερμανία, να επιστρέψουν στις αρχικές τους θέσεις στη γραμμή Μαζινό. Δεν δόθηκε ποτέ κάποια εξήγηση για την απόφαση αυτή. Ορισμένοι Γάλλοι στρατηγοί, όπως ο Χενρί Γκιρόντ, θεώρησαν την απόσυρση ως χαμένη ευκαιρία να κερδίσουν τον πόλεμο και έκαναν γνωστή τη διαφωνία τους με αυτή την επιλογή.

Ακόμη και στη διάρκεια της απόσυρσης του στρατού τους, οι Γάλλοι έδειξαν ότι στρατιωτικά ήταν ανώτεροι από τους Γερμανούς που αντιμετώπισαν στη Δύση. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1939, το γερμανικό 18ο Σύνταγμα Πεζικού, τμήμα της νεοσύστατης 52ης Μεραρχίας, προσπάθησε να αντεπιτεθεί στις γαλλικές δυνάμεις κοντά στο Όμμερσεϊμ αλλά απωθήθηκε.

Στις 17 Οκτωβρίου 1939 οι Γάλλοι είχαν αποσυρθεί εντελώς από το γερμανικό έδαφος. Τότε οι Γερμανοί ξεκίνησαν να ενισχύουν τις δυνάμεις τους στα σύνορα με τη Γαλλία με άνδρες τους που μετέφεραν εκεί από την Πολωνία που είχε παραδοθεί.

Οι Γάλλοι στη διάρκεια των επιχειρήσεών τους στη Γερμανία, είχαν συνολικά 2.000 απώλειες, νεκρούς, τραυματίες και ασθενείς. Επίσης, όπως είδαμε, έχασαν τέσσερα άρματα μάχης. Σύμφωνα με επίσημη έκθεσή τους, οι Γερμανοί είχαν 196 νεκρούς στρατιώτες, καθώς και 114 αγνοούμενους και 356 τραυματίες. Η γερμανική αεροπορία απώλεσε 11 αεροπλάνα.

Ανικανότητα, ηλιθιότητα ή κάτι άλλο;

Η απόφαση του Μορίς Γκαμελίν να αποχωρήσει ο γαλλικός στρατός από τη Γερμανία, σήμερα τον κάνει να φαντάζει ως τουλάχιστον ανεπαρκής και ανίκανος. Προκαλεί λοιπόν εντύπωση ότι το 1939 θεωρούνταν ως ο πλέον ευφυής Γάλλος στρατηγός! Πως λοιπόν μπόρεσε να κάνει ένα τόσο ολέθριο λάθος;

Ο Γκαμελίν ενεργούσε στο κλίμα της αμυντικής νοοτροπίας που ήταν κυρίαρχη στην ανώτατη στρατιωτική ηγεσίας της Γαλλίας. Οι περισσότεροι Γάλλοι στρατηγοί νόμιζαν ότι ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος θα ήταν συνέχεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου με τα χαρακώματα που γνώριζαν καλά. Γι’ αυτούς, η Γραμμή Μαζινό ήταν η μόνη απάντηση στον πόλεμο. Τελικά κατέληξε να γίνει το σύμβολο της ανικανότητάς τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Γκαμελίν απαγόρευσε στη γαλλική αεροπορία να βομβαρδίσει τα εργοστάσια στο Ρούρ, που παρήγαγαν μεγάλο μέρος του γερμανικού στρατιωτικού εξοπλισμού, με τον ισχυρισμό ότι αυτό θα έκανε τους Γερμανούς να βομβαρδίσουν τις γαλλικές πόλεις.

Ήταν σαν να νόμιζε ότι έκανε ασκήσεις και όχι πόλεμο με τους Γερμανούς. Επιπλέον, όλα τα γερμανικά αεροπλάνα ήταν στην Πολωνία και οι Γερμανοί δεν είχαν αεροπλάνα να υπερασπιστούν τη χώρα τους, πόσο μάλλον να αναλάβουν επιθετικές δράσεις εναντίον της Γαλλίας. Αυτό ήταν σε γνώση των επιτελείων των Συμμάχων.

Οι ελπίδες των αντιναζί

Μετά τον πόλεμο έγινε γνωστό ότι το 1939 πολλοί Γερμανοί στρατηγοί δεν ήθελαν τον Χίτλερ και τον πόλεμο που είχε μόλις ξεκινήσει. Ήξεραν καλά ότι το σχέδιο του να καταλάβει όλη την ανθρωπότητα ήταν μία χίμαιρα που θα κατέληγε στην καταστροφή της Γερμανίας. Πίστευαν ότι μια επίθεση των Συμμάχων το 1939 στη Δύση θα τερμάτιζε τον πόλεμο με τις λιγότερες απώλειες και για τους Γερμανούς.

Ακόμη και Γερμανοί στρατηγοί που ήταν φανατικοί ναζί θεωρούσαν ότι οι Σύμμαχοι θα τους νικούσαν εύκολα αν εξαπέλυαν επίθεση εναντίον τους με τις δυνάμεις που διέθεταν στην αρχή του πολέμου.

Το 1946, στη Δίκη της Νυρεμβέργης, ο Γερμανός στρατηγός Άλφρεντ Γιοντλ, αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, και ένας από τους πιο έμπιστους στρατηγούς του Χίτλερ, δήλωσε ότι «το ότι δεν καταρρεύσαμε ήδη το 1939, αυτό οφειλόταν αποκλειστικά και μόνο στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της πολωνικής εκστρατείας, οι περίπου 110 γαλλικές και βρετανικές μεραρχίες στη Δύση κρατήθηκαν εντελώς αδρανής ενάντια στις 23 γερμανικές μεραρχίες».

Ένας άλλος επιτελικός Γερμανός στρατηγός, ο Ζίγκφριντ Βεστφάλ, δήλωσε ότι αν οι Γάλλοι είχαν επιτεθεί με πλήρη ισχύ τον Σεπτέμβριο του 1939, ο γερμανικός στρατός «θα μπορούσε να αντέξει μόνο για μία ή δύο εβδομάδες».

Το διαχρονικό μάθημα

Η γαλλική επίθεση στη Γερμανία το 1939 έχει αφήσει παρακαταθήκη ένα μάθημα. Είναι απλό και γνωστό από τότε που οι άνθρωποι ξεκίνησαν να αλληλοσκοτώνονται. Σ’ ένα πόλεμο ο μόνος στόχος σου είναι να εξαναγκάσεις τον εχθρό σου να παραδοθεί. Αυτό για να το κάνεις, θα πρέπει να πλήξεις τις δυνάμεις του όσο περισσότερο μπορείς. Αν δεν το κάνεις εσύ, θα το κάνει αυτός σε σένα!

Αυτό που οι Γάλλοι δεν έκαναν το Σεπτέμβριο του 1939, όταν τους δόθηκε η ευκαιρία, το έκαναν οι Γερμανοί οκτώ μήνες αργότερα, το Μάιο του 1940. Χτύπησαν τους Γάλλους και τους Βρετανούς με τις τεθωρακισμένες μεραρχίες τους μέσα από τις Αρδέννες σ’ ένα τομέα των Συμμάχων που ήταν ιδιαίτερα αδύναμος.

Μέσα σε μερικές εβδομάδες η Γαλλία είχε παραδοθεί δείχνοντας ότι το ίδιο θα μπορούσαν να είχαν κάνει και οι Γάλλοι μέσω της επίθεσής τους στο Σαάρ. Η διαφορά των δύο στρατών ήταν ότι οι Γερμανοί δεν είχαν κάποιον επικεφαλής σαν τον Μορίς Γκαμελίν να τους διατάξει να αποχωρήσουν από τη Γαλλία, αλλά αποφασισμένους στρατηγούς όπως ο Ρόμελ, που προέλαυνε πάντα εμπρός.