Οι εξεγέρσεις των Ινδιάνων στα 70s. Αντιστάθηκαν, κακοποιήθηκαν και δολοφονήθηκαν. Οι ένοχοι δεν πλήρωσαν

του Γιώργου Κασαμπαλάκου

Στις δεκαετίες 60 και 70 φυσούσε άνεμος ανανέωσης στην κοινωνία των Η.Π.Α. Κινήματα για τα πολιτικά δικαιώματα και ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, έβγαλαν στο δρόμο εκατομμύρια αμερικανούς.  Οι Ινδιάνοι δεν θα μπορούσαν να μείνουν αμέτοχοι, αποφάσισαν να παλέψουν για τα δικαιώματά τους, κυρίως μέσα από την οργάνωση AIM (American Indian Movement).

Δημιουργία του ΑΙΜ-κατάληψη του Αλκατράζ

Το ΑΙΜ ιδρύθηκε το 1968 στη Μινεάπολις, από τον Ντένις Μπανκς, τον Τζωρτζ Μίτσελ και τον Κλάιντ Μπέλεκουρτ. Στην ιδρυτική σύσκεψη συγκεντρώθηκαν περίπου 200 Ινδιάνοι, υπό το άγρυπνο βλέμμα του FBI…

Τον Οκτώβρη του 1969, πραγματοποιήθηκε η πρώτη δράση του ΑΙΜ στο νησί-φυλακή του Αλκατράζ, στον κόλπο του Σαν Φρανσίσκο. Οι Ινδιάνοι διεκδικούσαν την κυριότητα του νησιού ήδη από το 1964, βάσει της συνθήκης του Φορτ Λάραμι, του 1868.

Στις 9 Νοέμβρη, μετρημένα στα δάχτυλα μέλη του AIM με αρχηγό τον Ρίτσαρντ Όουκς, κατέλαβαν συμβολικά το νησί για μια μέρα. Στις 20 Νοέμβρη περίπου εκατό  αυτόχθονες, με ηγέτη τον ίδιο τον Ντένις Μπανκς, κατέλαβαν το νησί για 19 μήνες! Εγκατέστησαν μάλιστα και ραδιοφωνικό σταθμό, τον RADIO FREE ALCATRAZ.

Η δημοσιότητα που επεδίωκαν ξεπέρασε τις προσδοκίες τους. Το συγκρότημα Creedence Clearwater Revival επισκέφθηκε την κατάληψη, ενισχύοντας οικονομικά με 15.000 δολάρια το κίνημα. Ανάμεσα στους ‘υψηλούς καλεσμένους’ της κατάληψης ήταν ο Ντικ Γκρέγκορι, ο Μάρλον Μπράντο και η Τζέην Φόντα.

Διαδοχικές καταλήψεις χώρων

Στις 26 Νοέμβρη του 1970, ανήμερα της Μέρας των Ευχαριστιών, ινδιάνοι ακτιβιστές κατέλαβαν το Mayflower 2, το πιστό αντίγραφο του πλοίου με το οποίο οι πρώτοι έποικοι έφτασαν στη Μασαχουσέτη. Ο συμβολισμός προφανής: Για τους λευκούς, η άφιξή τους στην αμερικάνικη ήπειρο ήταν ευλογία, για τους κατοίκους της αμερικανικής ηπείρου ήταν κατάρα…

Τον Απρίλη του 1971, ακολούθησε η κατάληψη του Φορτ Σνέλινγκ, μιας στρατιωτικής βάσης στη Μινεσότα, από μερικές δεκάδες μέλη του AIM, που κατεστάλη μετά από επέμβαση των ειδικών δυνάμεων. Ένα μήνα αργότερα, στις 16 Μάη του 1971, το σκηνικό επαναλήφθηκε, αυτή τη φορά σε μια πρώην βάση του ναυτικού στη Μινεάπολις.

Ιερό όρος-πρώτες δολοφονίες Ινδιάνων

Η συνέχεια δόθηκε στο όρος Ράσμορ, στη Νότια Ντακότα. Εκεί βρίσκεται το πασίγνωστο γλυπτό που αναπαριστά τις μορφές των πρώτων αμερικανών προέδρων, δημιούργημα του γνωστού καλλιτέχνη και μέλους της Κου Κλουξ Κλαν, Γκουτζόν Μπόργκλουμ. Το βουνό ανήκε στη φυλή των Λακότα μέχρι το 1877, όταν και προσαρτήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον ‘μεγάλο πόλεμο των Σιου’.

Σύμφωνα με τις παραδόσεις των ιθαγενών, το έδαφος αυτό ήταν ιερό, είχε όμως χάσει την ιερότητά του μετά το 1877. Ο Τζον Φάιαρ ‘Κουτσό Ελάφι’, πνευματικός ταγός των Λακότα, έθαψε ιερά αντικείμενα στο βουνό, ώστε να αποκτήσει ξανά τη χαμένη του πνευματικότητα. Η κατάληψη δεν κράτησε παρά μερικές ώρες.

Στις αρχές του 1972, ο Ρέϊμοντ Γιέλοου Θάντερ, μέλος των Λακότα, δολοφονήθηκε από τέσσερις λευκούς στο Γκόρντον της Νεμπράσκα. Σύμφωνα με τις καταγγελίες, προηγήθηκε δημόσιος εξευτελισμός και βασανισμός του. Στη δίκη, που επακολούθησε ένα μήνα μετά, επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης σε δύο από τους δολοφόνους. Παρ’ ότι η ποινή φυλάκισης ήταν η μικρότερη δυνατή, επρόκειτο για την πρώτη φυλάκιση λευκών για δολοφονία Ινδιάνου στις Η.Π.Α.

Το ‘Μονοπάτι των παραβιασμένων συνθηκών’

Λίγες μέρες αργότερα, ένας εκ των ηγετών της κατάληψης του Αλκατράζ, ο Ρίτσαρντ Όουκς, έπεσε νεκρός από τα πυρά ενός ακροδεξιού, στην Καλιφόρνια. Ακολούθησαν μεγάλες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, ενώ αποφασίστηκε να διοργανωθεί μια τεράστια πορεία, παρόμοια με εκείνες που γίνονταν για τα πολιτικά δικαιώματα, που θα διένυε στο πλάτος ολόκληρη τη Βόρεια Αμερική, καταλήγοντας στην Ουάσιγκτον. Η πορεία πήρε το όνομα ‘Μονοπάτι των Παραβιασμένων Συνθηκών’.

Το ‘Μονοπάτι’ ξεκίνησε από το Αλκατράζ του Σαν Φρανσίσκο, στο τέλος του Σεπτέμβρη και κατέληξε στην Ουάσιγκτον στις 3 Νοέμβρη του 1972. Στο δελτίο τύπου που εκδόθηκε, ανέφεραν:

 «Γνωρίζετε τους λόγους που πολεμάμε. Και τους γνωρίζουν και οι λευκοί. Και θα πρεπε γι’ αυτό να ντρέπονται. (…) Πηγαίνουμε εκεί γιατί η Αμερική ενώ δείχνει έτοιμη να εκφράσει τη ντροπή της, μια ντροπή που όμως δεν θα της κοστίσει τίποτε απολύτως, δεν είναι διατεθειμένη να αλλάξει η ίδια και να επιτρέψει μια αξιοπρεπή ζωή για τα ινδιάνικα έθνη».

Δολοφονία του Χαρτ Μπουλ-τα επεισόδια στο Κάστερ

Όμως οι δολοφονίες Ινδιάνων συνεχίστηκαν. Στην πόλη Μπούφαλο Γκαπ της Νότιας Ντακότα, ο 20χρονος Ουέσλεϊ Μπαντ Χαρτ Μπουλ έπεσε νεκρός από χτυπήματα με μαχαίρι ενός υπερπατριώτη, του Ντάρελ Σμιτ.

Πεντακόσια περίπου μέλη του ΑΙΜ συγκεντρώθηκαν έξω από το δικαστικό μέγαρο, στο Κάστερ της Νότιας Ντακότα, απαιτώντας την παραδειγματική καταδίκη του δολοφόνου. Οι διαδηλωτές δέχθηκαν σφοδρή επίθεση από το FBI και την τοπική αστυνομία, ενώ πυρπόλησαν το δικαστικό μέγαρο.

Συνελήφθησαν τριάντα αυτόχθονες, ανάμεσά τους και η μητέρα του δολοφονημένου Ουέσλεϊ Μπαντ Χαρτ Μπουλ, η οποία κρατήθηκε έγκλειστη για 6 μήνες, την ώρα που ο δολοφόνος του γιου της αθωώθηκε στις 2 Μαϊου 1973.            

Η κατάληψη του Γούντιντ Νι, η άρνηση του Όσκαρ από τον Μάρλον Μπράντο

Η κατάσταση ήταν εκρηκτική. Στις 27 Φεβρουαρίου 1974, τριακόσια οπλισμένα μέλη του ΑΙΜ πραγματοποίησαν κατάληψη στο χωριό Γούντιντ Νι, ένα μέρος με τεράστια συμβολική αξία (*) για τους αυτόχθονες. Παρά την άμεση περικύκλωση και πολιορκία τους από τις ειδικές δυνάμεις, αντιστάθηκαν για εβδομήντα μία μέρες.

Ο 47χρονος Τσερόκι, Φρανκ Κλιαργουότερ πυροβολήθηκε ενώ κοιμόταν, για να ξεψυχήσει λίγες μέρες αργότερα. Στις 27 Απριλίου, ο Σιου βετεράνος του Βιετνάμ, Λώρενς Ντιν Μπάντι Λαμόντ, πυροβολήθηκε κατάκαρδα από έναν ελεύθερο σκοπευτή, αφού πρώτα οι ειδικές δυνάμεις είχαν κάνει χρήση δακρυγόνων ώστε να μπορέσουν να βγάλουν τους υπερασπιστές του Γούντιντ Νι από τα χαρακώματά τους.

Η πολεμική ατμόσφαιρα στο Γούντιντ Νι πήρε πανεθνική δημοσιότητα, λόγω των γνωστών αμερικανών καλλιτεχνών που πήραν δημόσια θέση υπέρ των δικαιωμάτων των Ινδιάνων και του δίκαιου αγώνα τους.

Στις 27 Μαρτίου, ο Μάρλον Μπράντο,  νικητής του βραβείου Όσκαρ 1^ου αντρικού ρόλου για την ερμηνεία του στην ταινία ‘Ο νονός’, αρνήθηκε να παρευρεθεί στην απονομή, σε ένδειξη συμπαράστασης στους αγωνιζόμενους Ινδιάνους. Τον αντικατέστησε η ινδιάνικης καταγωγής ηθοποιός, Σαχίν Λιτλφέδερ, η οποία ντυμένη με την παραδοσιακή ενδυμασία των Απάτσι, κατήγγειλε την καταστολή στο Γούντιντ Νι.

Στις 8 Μαϊου 1973, η κατάληψη έληξε με την παράδοση των ινδιάνων. Η συνέχεια διαδραματίστηκε στο δικαστήριο, όμως οι περισσότεροι από τους καταληψίες αθωώθηκαν μετά από μια έντονη διαδικασία που πήρε πολλή δημοσιότητα, αν και στα επόμενα τρία χρόνια πολλοί από αυτούς δολοφονήθηκαν, χωρίς να γίνει επίσημα καμιά διερεύνηση.

Παρόλο που λίγα ήταν τα απτά αποτελέσματα των ακτιβιστών Ινδιάνων και της δράσης τους, υπήρξε αλλαγή της αντίληψης απέναντι στους αυτόχθονες αμερικανούς.

* Το Δεκέμβρη του 1890, με αφορμή την απαίτηση των Σιου να διατηρήσουν ζωντανή την παράδοση ενός πνευματιστικού χορού που είχε απαγορευτεί από τους λευκούς, του Χορού των Πνευμάτων, έγινε εξέγερση. Οι Σιου αποδεκατίστηκαν, ενώ δολοφονήθηκε ο ιστορικός ηγέτης τους, Tata’nka I’yota’nke, ή αλλιώς Sitting Bull. Τα γεγονότα εξελίχθηκαν στο χωριό Γούντιντ Νι της Νότιας Ντακότα και η πραγματική αιτία της έντασης ήταν η πρόθεση των λευκών να καταλάβουν τα πλούσια σε κοιτάσματα χρυσού εδάφη των Σιου.

Αρχική εικόνα: Wikimediamtx Commons