Οι άσημοι Χίτλερ, Τρότσκι, Τίτο και Στάλιν “συνυπήρχαν” στην Βιέννη του 1913. Ο Στάλιν διέμενε εκεί ως Σταύρος Παπαδόπουλος

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Από μία περίεργη σύμπτωση της ιστορίας, το 1913 έτυχε να ζουν στη Βιέννη τέσσερις άνθρωποι που ενώ ήταν τότε άγνωστοι έμελλε να σφραγίσουν την πορεία του 20ου αιώνα.

Πρόκειται για τους Χίτλερ, Στάλιν, Τρότσκι και Τίτο που δεν αποκλείεται καθόλου να βρέθηκαν στους ίδιους χώρους της αυστριακής πρωτεύουσας.

Η κοσμοπολίτικη Βιέννη του 1913

Το 1913 η αυστροουγγρική αυτοκρατορία είχε πληθυσμό 50 εκατομμύρια κατοίκους που προέρχονταν από 15 διαφορετικά έθνη. Περίπου 2 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν στην πρωτεύουσά της, τη Βιέννη, από τους οποίους οι μισοί περίπου είχαν γεννηθεί αλλού.

Έτσι στην κοσμοπολίτικη αυτή πόλη εκτός από τα γερμανικά ακούγονταν παντού πολλές άλλες γλώσσες, είτε από ανθρώπους των διαφορετικών εθνοτήτων που ήταν υποτελής του Αυστριακού αυτοκράτορα Φραγκίσκου Ιωσήφ A΄ , είτε ξένους που είχαν εγκατασταθεί στη Βιέννη.

Οι διάσημοι Βιεννέζοι

Το 1913 ο πιο διάσημος κάτοικος της Βιέννης ήταν ο ηλικιωμένος (83 ετών) αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ. Εκείνη τη χρονιά έκλεισε 65 χρόνια στο θρόνο. Το περισσότερο χρόνο του τον περνούσε στο παλάτι Χόφμπουργκ, στο κέντρο της πόλης.

Ο αρχιδούκας Φερδινάνδος, ανεψιός και διάδοχος του Φραγκίσκου Ιωσήφ διέμενε στο κοντινό παλάτι Μπελβεντέρ. Πότε δεν τον διαδέχτηκε αφού ένα χρόνο αργότερα έπεσε θύμα δολοφονίας, κάτι που υπήρξε αφορμή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου που ανάμεσα σε όλα τα άλλα οδήγησε στη διάλυση της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας.

Εκτός από τον αυτοκράτορα και τον διάδοχό του, ο άλλος παγκοσμίου φήμης κάτοικος της Βιέννης το 1913 ήταν ο 58χρόνος Σίγκμουντ Φρόιντ που είχε ήδη καθιερωθεί ως «Πατέρας της Ψυχανάλυσης». Το ιατρείο και το σπίτι του βρίσκονταν στο κέντρο της αυστριακής πρωτεύουσας, στη Μπεργκάσε 19.

Δίχως να το γνωρίζει κανείς τότε, το 1913 στη Βιέννη έτυχε να βρίσκονται και τέσσερις νέοι άνθρωποι που λίγα χρόνια αργότερα θα έπαιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ιστορία.

Ο άσημος ζωγράφος και ο επαναστάτης

Ο 24χρόνος άσημος Αυστριακός ζωγράφος Αδόλφος Χίτλερ διέμενε σ’ ένα πτωχοκομείο στη Μέλντερμανστρασε κοντά στον Δούναβη. Είχε προσπαθήσει ανεπιτυχώς δύο φορές να μπει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης για να σπουδάσει ζωγραφική.

Ο Χίτλερ επιβίωνε ζωγραφίζοντας και πουλώντας καρτ-ποστάλ με διάσημα κτήρια της Βιέννης στους επισκέπτες της

Την ίδια εποχή στη Βιέννη είχε καταφύγει ο 34χρόνος ρωσοεβραίος επαναστάτης Λέων Τρότσκι. Στη Ρωσία υπήρξε εκδότης της ριζοσπαστικής εφημερίδας «Πράβδα» («Αλήθεια») και είχε φυλακιστεί και εξοριστεί στη Σιβηρία. Το πραγματικό του όνομα ήταν Λεφ Νταβίντοβιτς Μπρονστέιν.

«Λέων Τρότσκι» ήταν το όνομα ενός δεσμοφύλακα της ρωσικής φυλακή όπου είχε εγκλειστεί. Αυτό χρησιμοποίησε ο Μπρονστέιν στο πλαστό διαβατήριο με το οποίο διέφυγε από τη Ρωσία.

Ο Γεωργιανός με το ελληνικό όνομα

Τον Ιανουάριο του 1913 υποδέχτηκε στη Βιέννη ένα άνδρα που είχε έλθει εκεί με τρένο από την Κρακοβία. Το διαβατήριό του έγραφε το όνομα Σταύρος Παπαδόπουλος. Όμως ήταν Γεωργιανός και όχι Έλληνας.

Το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι και το 1913 ήταν 35 ετών. Όπως και ο Τρότσκι ήταν επαναστάτης και είχε εξοριστεί στη Σιβηρία από το τσαρικό καθεστώς. Είχε διαφύγει από τη Ρωσία και κατέφυγε στη Βιέννη. Οι φίλου του τον αποκαλούσαν «Κόμπα» (Koba) αλλά ο ίδιος προτιμούσε το προσωνύμιο «Στάλιν» με το οποίο έμεινε στην ιστορία.

Για το διάστημα των δύο μηνών που ο Στάλιν έμεινε στη Βιέννη (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1913) είχε δηλωθεί στις αρχές ως “Έλληνας, Σταύρος Παπαδόπουλος”

Τόσο ο Τρότσκι όσο και ο Στάλιν διέμεναν σε διαμερίσματα κοντά στο κέντρο της Βιέννη με την υποστήριξη ομοϊδεατών τους.

Το 1913, ο 21χρόνος Γιόσιπ Μπροζ από την Κροατία διέμενε στη Wiener Neustadt, μία μικρή πόλη λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Βιέννη. Εργαζόταν στο εργοστάσιο αυτοκινήτων της Ντέμλερ (Daimler) όπου είχε αρχίσει να δείχνει την πίστη του στο σοσιαλισμό. Λίγα χρόνια αργότερα θα γινόταν διάσημος με τον προσωνύμιο «Τίτο».

Καφέ Σεντράλ

Το γεγονός ότι οι Χίτλερ, Στάλιν, Τρότσκι, και Τίτο για κάποιους μήνες διέμεναν στη Βιέννη -ή λίγο έξω απ’ αυτή, στην περίπτωση του τελευταίου- σημαίνει ότι κάποια στιγμή θα προσπέρασε ο ένας τον άλλο σε κάποιο κεντρικό δρόμο της πόλης, ή βρέθηκαν μαζί στους ίδιους χώρους.

Αυτό ισχύει κυρίως για τα περίφημα καφέ της Βιέννης όπου κυριαρχούσαν οι πολιτικές συζητήσεις. Το 1913 η αγαπημένη καφετέρια του Φρόιντ, του Τρότσκι και του Χίτλερ στο κέντρο της Βιέννης ήταν το «Καφέ Σεντράλ» (Café Central), που υπάρχει ακόμη και σήμερα. Έτσι είναι πολύ πιθανό να έτυχε να πιούν το καφέ τους σε διπλανά τραπέζια.

Στο κατάστημα αυτό οι θαμώνες εκτός από καφέ, έπαιζαν σκάκι, διάβαζαν εφημερίδες και συζητούσαν πολιτικά. Ο Τρότσκι και ο Χίτλερ, αν και άγνωστοι μεταξύ τους, μπορεί να αντάλλαξαν κάποιες κουβέντες, να ζήτησε ο ένας από τον άλλο μία εφημερίδα, ή και να έπαιξαν ένα παιχνίδι σκάκι!

Δεν αποκλείεται καθόλου ο Στάλιν στη Βιέννη να αγόρασε μία καρτ-ποστάλ από τον άσημο πλανόδιο ζωγράφο Χίτλερ!