Οι Αρβανίτες στην Ελληνική Επανάσταση. Οι μεγάλοι πρωταγωνιστές σε στεριά και θάλασσα. Νέα εκπομπή

Τη συμμετοχή των Αρβανιτών στην Ελληνική Επανάσταση, παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο τη Δευτέρα, 22 Ιανουαρίου, στις 21:00 από το COSMOTE HISTORY.

Η εκπομπή προβάλλεται σε επανάληψη την Κυριακή, 28 Ιανουαρίου στις 5 το απόγευμα.

Τα Ορλωφικά

Τον 18^ο αιώνα, οι Έλληνες στράφηκαν στην Ορθόδοξη Ρωσία για να απελευθερωθούν από τους Τούρκους. Ιστορικοί και ερευνητές μιλούν στη «Μηχανή του Χρόνου» για τη συμμετοχή Αρβανιτών στα Ορλωφικά, στην αποτυχημένη επανάσταση στην Πελοπόννησο.

Ο Κατσώνης και ο Μητρομάρας

Οι Αρβανίτες πρωτοστάτησαν στον ναυτικό αγώνα εναντίον των Οθωμανών, κάτω από τη σημαία της Ρωσίας. Ο Λάμπρος Κατσώνης αναδείχθηκε σε σκληρό κουρσάρο και διώκτη των Τούρκων. Η εκπομπή φωτίζει τη δράση του και το αποκαλούμενο «πέρασμα του Λάμπρου Κατσώνη» στην Κέα.

Όταν οι Τούρκοι καταδίωκαν τον Κατσώνη, εκείνος πέρασε το πλοίο του πάνω από τη στενή λωρίδα στεριάς και ξέφυγε.

Η σπίθα της επανάστασης εναντίον των Τούρκων είχε ανάψει, και στην Αττική ξεχώρισε ο Μητρομάρας από το Μενίδι. Η «Μηχανή του Χρόνου» ξετυλίγει τη δράση του Μενιδιάτη και των παλικαριών του που ονομάστηκαν «λεμπέσηδες», δηλαδή αυτοί που άφησαν την υποταγή τους στους τούρκους.

Ναύπλιο. Ποια ήταν η Αρβανιτιά  

Η «Μηχανή του Χρόνου» ταξιδεύει τους τηλεθεατές στην προεπαναστατική Ελλάδα, όταν στην Πελοπόννησο και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο εμφανίστηκαν οι Τουρκαλβανοί. Οι σκληροί πολεμιστές της Τουρκίας που πολέμησαν με μανία τους Αρβανίτες.

Ιστορικοί περιγράφουν τη σφαγή των Τουρκαλαβανών του Ναυπλίου,  που έδωσε λανθασμένα το διάσημο τοπόσημο Αρβανιτιά στην πόλη.

Επρόκειτο για εξόντωση των Τουρκαλβανών από Τούρκους με τη βοήθεια των Ελλήνων και του Κωνσταντή Κολοκοτρώνη, του πατέρα του Θεόδωρου.

Στην πραγματικότητα η σφαγή της Αρβανιτιάς αφορούσε τους μουσουλμάνους Τουρκαλβανούς και όχι τους χριστιανούς Αρβανίτες.

Ο βλάμης και η μπέσα

Η εκπομπή εξηγεί ποιος ήταν ο «βλάμης» και ποια η έννοια της «μπέσας», μιας άγραφης και απαράβατης συμφωνίας.

Στις αρχές του 1800 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης πολέμησε στο πλευρό του Τουρκαλβανού Αλή Φαρμάκη εναντίον των Οθωμανών στην Πελοπόννησο. Και αυτό γιατί υπήρχε στενή οικογενειακή σχέσηκαι ήταν αδελφοποιητοί, δηλαδή βλάμηδες.

Οι Αρβανίτες στην επανάσταση του 1821

Την καθοριστική συμβολή των Αρβανιτών στην Ελληνική Επανάσταση παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου».

Χιλιάδες Αρβανίτες, πλήρως αφομοιωμένοι, με ελληνική συνείδηση και ορθόδοξο θρήσκευμα, με απώτερο στόχο τη δημιουργία ελληνικού κράτους, διακρίθηκαν για τις πολεμικές τους ικανότητες.

Στην επανάσταση από την πρώτη στιγμή υπηρέτησαν και οι Σουλιώτες, με ισχυρό το αρβανίτικο στοιχείο.

Στην Αττική ξεχώρισαν ο Μελέτης Βασιλείου που ύψωσε τη σημαία της επανάστασης στην τουρκοκρατούμενη Αθήνα και ο Νικόλαος Κριεζώτης που οργάνωσε την άμυνα της Ακρόπολης.

Ιστορικοί μιλούν στην εκπομπή για τον ναυτικό αγώνα, στον οποίο πρωτοστάτησαν οι Αρβανίτες της Ύδρας και των Σπετσών. Ο Μιαούλης, ο Πιπίνος, ο Τσαμαδός και η Μπουμπουλίνα ήταν μερικοί από τους Αρβανίτες που πολέμησαν για να γίνει η Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος.

Χριστιανοί ορθόδοξοι και πλήρως αφομοιωμένοι, πολέμησαν για τα σύνορα της πατρίδας τους σε όλους της πολέμους υπέρ της Ελλάδας.

Τα αρβανίτικα έθιμα

Την αρβανίτικη διάλεκτο και τα έθιμα των Αρβανιτών περιγράφουν ιστορικοί και λαογράφοι στη «Μηχανή του Χρόνου». Εξηγούν γιατί τα αρβανίτικα ονομάστηκαν «γλώσσα των χελιδονιών και των πουλιών» και τι σημαίνει η φράση «Αρβανίτικο κεφάλι».

Η εκπομπή αποκαλύπτει τους λόγους που μεταπολεμικά τα αρβανίτικα περιθωριοποιήθηκαν από τη δικτατορία του Μεταξά και γιατί για πολλά χρόνια η λέξη αρβανίτης είχε αρνητική σημασία.

Η κοινωνία των αρβανιτών για αιώνες υπήρξε κλειστή και συντηρητική. Λαογράφοι περιγράφουν αρβανίτικα έθιμα, όπως ο αρβανίτικος γάμος, αλλά και το κόψιμο της κοτσίδας από έναν άντρα που ήταν ισοδύναμο με την αρπαγή της κοπέλας.

Στην εκπομπή μιλούν:

Θανάσης Χρήστου, Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας – Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Θάνος Βερέμης, Επίτιμος Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας – Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ελευθέριος Π. Αλεξάκης, Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών Κέντρου Ελληνικής Λαογραφίας

Πέτρος Φίλιππου, Ιστορικός – Αρχαιολόγος

Δημήτριος Λισμάνης, Αντιναύαρχος Πολεμικού Ναυτικού ε.α.

Νίκος Γιαννόπουλος, ιστορικός

Χαράλαμπος Μηνάογλου, Ιστορικός – Σύμβουλος Εκπαίδευσης  Πρώτης Θέσης Φιλολόγων Α’ Αθήνας

Ανδρέας Μπούσιος, Δημοσιογράφος

Δημήτρης Σταθακόπουλος, Δρ. Παντείου Πανεπιστήμιου με ειδικότητα στην Οθωμανική περίοδο και τη Νεα Τουρκία

Αναστασία Βενετσάνου, Πρόεδρος Του Λυκείου Των Ελληνίδων – Παράρτημα Αχαρνών

Μαριάντα Βρεττού, Πρόεδρος της Ένωσης Λιοσιωτών Ιλίου

Γιώργος Φυτάς, Πρόεδρος της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Αχαρνών

Λάμπρος Μπαλτσιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας των Μειονοτήτων στα Βαλκάνια – Πάντειο Πανεπιστήμιο

Κωνσταντίνα Μήτσου Παπαλάμπρου, Λαογράφος