Οι δύο άγνωστοι Έλληνες ήρωες της Αργεντινής. Οι ναυμαχίες που διακρίθηκαν και το κοινό μνημείο τους σε Μπουένος Άιρες και Ύδρα

του συνεργάτη μας, ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Δύο Έλληνες βρέθηκαν στην μακρινή Αργεντινή για να πολεμήσουν στον αγώνα της ανεξαρτησίας κόντρα στην Ισπανική αποικιοκρατία.  Πρόκειται για δύο νησιώτες, τον Νικόλαο Γεωργίου (Κολμανιάτη) από την Ύδρα και τον Σαμουήλ Σπύρου από την Σάμο, ο οποίος αναφέρεται και ως Σταμάτιος Σπύρου.

Κατά την διάρκεια του πολέμου της Αργεντινής κατά της Ισπανίας, η τελευταία κινητοποίησε όλο τον όγκο της στρατιωτικής και ναυτικής της δύναμης. Ο Ισπανικός στόλος επιχείρησε το 1814 να αποκλείσει το Μπουένος Άιρες. Συγκεντρώθηκε στο Δέλτα του ποταμού Λα Πλάτα όπου ανέμενε διαταγές.

Σε εκείνο το σημείο του μεγάλου ποταμού υπήρχε μια νησίδα με το όνομα Martin Garcia. Σε αυτήν βρίσκονταν μερικά πλοία της Αργεντινής υπό την αρχηγία του Ναυάρχου Μπροόν. Αποτελούσαν τον επαναστατικό στόλο της Αργεντινής.

Ανάμεσα στους επαναστάτες υπήρχαν και δύο Έλληνες, που η ιστορική μοίρα απαιτούσε να διακριθούν για τη γενναιότητά τους.

Ο Γεωργίου από την Ύδρα

Ο ένας από αυτούς ήταν ο ήταν ο Κυβερνήτης ιστιοφόρου Νικόλαος Γεωργίου. Γεννημένος στις 6 Δεκεμβρίου 1776 είχε εγκαταλείψει το νησί του την Ύδρα και είχε φτάσει στην Αργεντινή το 1811.

Στις 18 Μαρτίου του ίδιου έτους κατατάχθηκε στον επαναστατικό στόλο της Αργεντινής με το βαθμό του Κελευστή. Την εποχή εκείνη πολλοί ξένοι κατατάσσονταν στην επαναστατημένη Αργεντινή για να καταταγούν ως “Contramaestre”.

Ο Γεωργίου ως υδραίος γνώριζε τα πάντα γύρω από υγρό στοιχείο. Δεν άργησε να επιδείξει τις γνώσεις του γύρω από τα πλοία και τη θάλασσα. Προβιβάσθηκε και έφτασε στο βαθμό του Υποπλοιάρχου. Τέθηκε υπό τις διαταγές του αρχηγού του Αργεντινού επαναστατικού στόλου.

Του ανατέθηκε η διακυβέρνηση του ιστιοφόρου “TRINIDAD” που βρισκόταν στο νησάκι Μαρτίν Γκαρσία.

Με το μικρό ιστιοφόρο ο Γεωργίου ενεπλάκη με την ισπανική αρμάδα. Πάνω στους ελιγμούς της μάχης το μικρό σκάφος του απώλεσε το πηδάλιό του.

Με τη βοήθεια όμως του Ναύκληρου Leonardo Rosales (Ροζάλες) και των 25 ανδρών του σκάφους του κατάφεραν μέσα στη φωτιά της μάχης να ανακτήσουν τον έλεγχο. Ο επαναστατικός στόλος της Αργεντινής στο μεταξύ είχε καταστραφεί ολοκληρωτικά. Αυτός και οι 25 άνδρες του ήταν οι μόνοι που διασώθηκαν από τη ναυμαχία εκείνη.

Ο Σαμουήλ Σπύρου από την Σάμο

Ανάμεσα στους αμέτρητους κανονιοβολισμούς εκείνης της ναυμαχίας, εμφανίστηκε σαν ηρωική μορφή ο δεύτερος Έλληνας ήρωας. Ο Μυτιληνιός επίσης Καπετάνιος Σαμουήλ Σπύρου.

Σε μια κρίσιμη στιγμή της ναυμαχίας ο Σπύρου έχοντας περικυκλωθεί από τους Ισπανούς κινδύνευε να συλληφθεί αιχμάλωτος ο ίδιος και το πλήρωμά του. Τότε αποφάσισε να ανατινάξει το σκάφος του παρά να το παραδώσει στον εχθρό.

Ο Σπύρου αν και  είχε ζήσει ελάχιστα (περίπου 3 χρόνια) στην Αργεντινή, έδωσε τη ζωή του για την ανεξαρτησία της. Οκτώ ημέρες πριν το θάνατό του, είχε παντρευτεί!

Ο Υδραίος Γεωργίου που διασώθηκε, συνέχισε τον πόλεμο. Έλαβε μέρος συνολικά σε 8 ναυμαχίες το 1826, σε 10 το 1827 και σε 3 το 1828, έτος που τελείωσε η επανάσταση.

Η Αργεντινή κέρδισε την ανεξαρτησία της και ο Γεωργίου αποσύρθηκε από την ενεργό υπηρεσία. Πέθανε πάμπτωχος σε ένα χωριό το Μορόν στις 24 Αυγούστου του 1866. Ο αδελφός του Σπύρου, ο Δημήτριος άφησε πολλούς απογόνους που κατέλαβαν σημαντικές θέσεις στην δημοκρατία της Αργεντινής.

Ανάμεσά τους ο Fernandez Spiro που συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σπουδαίους ποιητές της Αργεντινής. Στα ποιήματά του σημαντική θέση καταλαμβάνει η Ελλάδα.

Οι τιμές από την κυβέρνηση της Αργεντινής

Η Αργεντινή ουδέποτε λησμόνησε τους δύο αυτούς ηρωικούς Έλληνες. Τα ονόματά τους έγιναν θρύλος και προσαρμόσθηκαν στην ισπανική γλώσσα.

Σήμερα ο Έλληνας ήρωας αναγνωρίζεται ως Νικόλα Χόρχε. Στη πρωτεύουσά της το Μπουένος Άιρες ανεγέρθηκε μνημείο. Το μάρμαρο για την κατασκευή του μεταφέρθηκε από την Ελλάδα (πεντελικό μάρμαρο). Συγχρόνως το ναυτικό της Αργεντινής το 1937 έδωσε τα ονόματα των Γεωργίου και Σπύρου σε δύο μονάδες του στόλου της.

Το ανιχνευτικό πλοίο Μ5 μετονομάστηκε σε “Nicolas Jorge”. Στο βιβλίο “Campanas Navales de la Republica Argentina” καταγράφονται τα πάντα που αφορούν τους δύο αυτούς Έλληνες. Θεμέλιος λίθος ηρώου τέθηκε προς τιμή τους στις 14 Απριλίου 1934 στη νησίδα Martin Garcia όπου διεξήχθη η ηρωική ναυμαχία.

Το μνημείο στην Ύδρα

Παράλληλα την ίδια χρονιά, το 1937, ένα εκπαιδευτικό ιστιοφόρο το «Πρόεδρος Σαρμιέντο» είχε καταπλεύσει στην Ελλάδα, κάνοντας μια στάση στον Πειραιά, πριν τον τελικό τους προορισμό που ήταν η Ύδρα. Έφερναν μαζί τους μια χάλκινη αναμνηστική πλάκα στην οποία εικονίζονται δύο γυναίκες, η Αργεντινή και η Ελλάδα, να στεφανώνουν το Υδραίο ήρωα Γεωργίου.

Σε εκείνη την άφιξη των δύο πολεμικών της Αργεντινής στον Πειραιά, είχαν αποδοθεί κατά την παράδοση 21 κανονιοβολισμοί τιμής ένεκεν από τα παράκτια πυροβόλα του λιμανιού του Πειραιά.

Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε και μεταπολεμικά. Όμοια επίσκεψη πλοίου από την Αργεντινή πραγματοποιήθηκε το 1997. Το 2016 έχοντας συμπληρωθεί 200 χρόνια από την ανεξαρτησία της Αργεντινής η φρεγάτα “Libertad” (Ελευθερία) επισκέφθηκε την Ελλάδα.

Κατέπλευσε στον Πειραιά στις 3 Σεπτεμβρίου, ενώ στη συνέχεια επισκέφθηκε την Ύδρα. Στο ηρωικό νησί τίμησε τους δύο Έλληνες ναυτικούς που πολέμησαν για την ανεξαρτησία της Αργεντινής τους Samuel Spiro και Nicolas Jorge (Kolmaniatis).