Οι άγνωστες Καρυάτιδες στο κέντρο του Λονδίνου. Η αγγλικανική εκκλησία του Αγίου Παγκρατίου που αντέγραψε το Ερέχθειο και τους Αέρηδες. Το μυστικό της καταπακτής

Κοντά στο Βρετανικό Μουσείο στο κέντρο του Λονδίνου, οκτώ επιβλητικές Καρυάτιδες στηρίζουν με το κεφάλι τους ένα ναό. Δεν πρόκειται για το Ερέχθειο, αλλά για τον Άγιο Παγκράτιο, μία αγγλικανική εκκλησία, χτισμένη σύμφωνα με τα αρχαιοελληνικά πρότυπα στην καρδιά της βρετανικής πρωτεύουσας.

Ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε την 1η Ιουλίου του 1819 και έφερε μία επιγραφή σε «σπαστή» ελληνιστική διάλεκτο. «ΜΑΚΑΡΙΟ ΦΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ ΟΥΤΟΣ ΑΕΙ ΦΟΤΙΖΕΙ ΤΟΥΣ ΕΘΝΟΝ ΑΦΑΝΕΙΣ ΝΕΟΣ», δηλαδή «Το μακάριο φως του ευαγγελίου ας φωτίζει για πάντα των εθνών τους αφανείς ναούς».

Η κατασκευή της εκκλησίας του Αγίου Παγκρατίου διήρκεσε σχεδόν 3 χρόνια. Το Μάιο του 1822 εγκαινιάστηκε επίσημα από τον Επίσκοπο του Λονδίνου.

Ένας αρχαιοελληνικός ναός στην καρδιά του Λονδίνου

Ο ναός αυτός διέφερε από τους τυπικούς αγγλικανικούς της εποχής εκείνης. Η ανάληψη του έργου δεν είχε γίνει με απευθείας ανάθεση σε κάποιον καταξιωμένο αρχιτέκτονα αλλά μέσω διαγωνισμού. Το σχέδιο που κέρδισε ήταν αυτό του Γουίλιαμ Ίνγουντ και του γιου του, Χένρι.

Ο Ίνγουντ είχε επισκεφθεί την Αθήνα και είχε μαγευτεί από την τεχνοτροπία των αρχαίων «συναδέλφων» του. Ιδιαίτερα εμπνευσμένος από την Ακρόπολη, βάσισε το σχέδιο του Αγίου Παγκρατίου στο Ερέχθειο και στο Ωρολόγιο του Κυρρήστου. Μάλιστα, έφερε μαζί του στην Αγγλία γύψινα ομοιώματα των αρχαίων ναών, καθώς και μερικά θραύσματά τους.

Το 1819 ξεκίνησε η θεμελίωση του αρχαιοπρεπούς ναού. Οι κίονες της δυτικής πλευράς κτίστηκαν σε ιωνικό ρυθμό, ενώ ο οκταγώνιος πύργος που λειτουργεί ως προθάλαμος της εκκλησίας είναι μία πιστή αντιγραφή του Ωρολογίου. Στη βόρεια και στη νότια πλευρά, όπου υπάρχουν οι δύο είσοδοι, το κτίσμα δεν στηρίζεται από κολώνες.

Τη θέση τους έχουν πάρει οκτώ Καρυάτιδες, αντίγραφα των Αθηναϊκών. Φτιαγμένες από τερρακότα, διαφέρουν από τα αυθεντικά εμβληματικά αγάλματα καθώς κρατούν από ένα άδειο κανάτι και μια σβησμένη δάδα. Από πίσω τους υπάρχει επίσης μια λίθινη σαρκοφάγος και οι κορωνίδες είναι διακοσμημένες με λεοντοκεφαλές.

Η κατασκευή του μεγαλοπρεπούς ναού ολοκληρώθηκε το 1822 και στοίχισε συνολικά 76.679 λίρες. Πρόκειται για την δεύτερη ακριβότερη εκκλησία στην ιστορία του Λονδίνου, μετά τον καθεδρικό ναό του Άγιου Παύλου. Η χωρητικότητά του Άγιου Παγκράτιου φτάνει τα 2.500 άτομα.

Η μυστική καταπακτή

Ακριβώς κάτω από την εκκλησία και κατά μήκος όλης της έκτασής της, ο αρχιτέκτονας είχε σχεδιάσει μία καταπακτή, όπου θα φυλάσσονταν περίπου δύο χιλιάδες φέρετρα. Ωστόσο, τελικά η υπόγεια αίθουσα χρησιμοποιήθηκε ελάχιστα για το σκοπό αυτό. Κατά τον Α’ και τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο λειτούργησε ως μυστικό κρησφύγετο για χιλιάδες άγγλους στρατιώτες, αλλά και αμάχους. Σήμερα, χρησιμοποιείται ως γκαλερί τέχνης.

Από το 1819 μέχρι τη σύγχρονη εποχή, η εκκλησία έχει αναπαλαιωθεί αρκετές φορές. Το αρχικό αρχιτεκτονικό της σχέδιο δεν έχει πειραχθεί.

Ο ναός εξακολουθεί να διατηρεί τον αρχαιοελληνικό του χαρακτήρα και οι Καρυάτιδες στέκουν αλώβητες υπενθυμίζοντας στους περαστικούς το φλέγον ζήτημα με την αρπαγή των αρχαιοτήτων από τον Έλγιν και το αίτημα επαναπατρισμού στην Ελλάδα της αυθεντικής Καρυάτιδας που παραμένει φυλακισμένη στο Βρετανικό μουσείο.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η «άγνωστη» Παναγία των Παρισίων. Που βρίσκεται η είσοδος με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ και τον Σατανά που ζυγίζουν ψυχές