Οι Άγγλοι που έγιναν σωματοφύλακες του αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού. Ήταν αριστοκράτες που αναζητούσαν καταφύγιο

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Το 1066, οι Νορμανδοί υπό τον Γουλιέλμο τον Κατακτητή κατέλαβαν την Αγγλία και υπέταξαν τους ντόπιους Αγγλοσάξονες. Οι ευγενείς τους αρχικά προσπάθησαν να αντισταθούν στους κατακτητές, αλλά χωρίς επιτυχία. Δύο δεκαετίες αργότερα, όταν ο Γουλιέλμος διέταξε να γίνει γενική απογραφή στο αγγλικό βασίλειό είχαν απομείνει ελάχιστοι Αγγλοσάξονες αριστοκράτες. Κάποιοι απ’ αυτούς κατέφυγαν στην Κωνσταντινούπολη όπου υπηρέτησαν ως Βαράγγοι στον Αλέξιο Α΄ Κομνηνό, ενώ άλλοι ίσως εγκαταστάθηκαν στην Κριμαία όπου ίδρυσαν δικές τους πόλεις.

Αντίσταση στους Νορμανδούς

Μετά την κατάκτηση της Αγγλίας από τους Νορμανδούς το 1066, οι ντόπιοι Αγγλοσάξονες ξεκίνησαν αντίσταση σε διάφορες περιοχές της χώρας.

Οι Νορμανδοί αντέδρασαν με βιαιότητα και σκότωσαν αρκετούς από τους ευγενείς των Αγγλοσαξόνων. Στη συνέχεια οι κατακτητές κατάσχεσαν τα κτήματα των ηττημένων και τα μοιράστηκαν μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα ήταν να εξαφανιστεί η παλιά αγγλοσαξονική αριστοκρατία. Όσα μέλη της είχαν επιβιώσει ζούσαν μέσα στην εξαθλίωση.

Υπό αυτές τις συνθήκες, πολλοί Αγγλοσάξονες εγκατέλειψαν για πάντα την Αγγλία και εγκαταστάθηκαν στη Σκωτία, Γαλλία ή Σκανδιναβία.

Στην Κωνσταντινούπολη

Γνωρίζουμε για Αγγλοσάξονες ευγενείς που έφθασαν στην Κωνσταντινούπολη όπου εντάχθηκαν στη Φρουρά των Βαράγγων, δηλαδή στη σωματοφυλακή του βυζαντινού αυτοκράτορα. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς ήταν σε μία μεγάλη ομάδα προσφύγων που στα τέλη του 11^ου αιώνα, μία εικοσαετία μετά την κατάκτηση της πατρίδας τους από τους Νορμανδούς, κατέφυγαν στην αυλή του αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ Κομνηνού.

Πληροφορίες γι’ αυτούς αντλούμε από ένα γαλλικό χρονικό του 13ου αιώνα, το Chronicon universale anonymi Laudunensis και το ισλανδικό έπος του 14ου αιώνα, Játvarðar Saga. Σε αυτά ο βυζαντινός αυτοκράτορας αναφέρεται ως «Κιργιάλαξ», δηλαδή «Κύρ-Αλέξιος». Αναφορές καταγράφονται επίσης και σε βυζαντινές πηγές.

Ο “κόμης Σίγουαρντ”

Ο αγγλοσαξονικός στόλος που έφθασε στην Κωνσταντινούπολη αποτελούταν από 250 έως 350 πλοία. Σε αυτά επέβαιναν «τρεις κόμητες και οκτώ βαρόνοι» μαζί με 5000 άτομα. Οι αριθμοί των πλοίων και των ανθρώπων φαίνονται υπερβολικοί. Όμως, είναι βέβαιο ότι μαζί με τους ευγενείς ήταν και οι ακόλουθοί τους και οι οικογένειές τους.

Επικεφαλής τους ήταν κάποιος «Σίγουαρντ» που ήταν «κόμης του Γκλόστερ». Φαίνεται ότι ήταν ο πιο υψηλόβαθμος από τους αριστοκράτες Αγγλοσάξονες που είχαν επιβιώσει από τη νορμανδική κατάκτηση.

Σύγχρονοι Άγγλοι μελετητές θεωρούν ότι μπορεί να ήταν ο Σίγουαρντ Μπαρν, ο μόνος γαιοκτήμονας από το Γκλόστερσαϊρ με το όνομα «Σίγουαρντ» που καταγράφεται στην γενική απογραφή που διέταξε ο Γουλιέλμος Α΄ στην Αγγλία το 1086.

Ήταν από τους ελάχιστους Αγγλοσάξονες που είχαν απομείνει με κτηματική περιουσία παρά το γεγονός ότι είχε συλληφθεί και φυλακιστεί από τους Νορμανδούς το 1071 ως μέλος της αγγλικής αντίστασης. Το 1087 λίγο πριν τον θάνατό του, ο Γουλιέλμος Α΄ τον άφησε ελεύθερο. Έτσι πιθανόν να ήταν ο «Σίγουαρντ» που ηγήθηκε της ομάδας των Αγγλοσαξόνων που έφθασαν στην Κωνσταντινούπολη λίγο αργότερα.

Ευγενείς και πολεμιστές

Οι Αγγλοσάξονες ευγενείς και πολεμιστές μπορεί να ήταν πρόσφυγες  που αναζητούσαν ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή τους αλλά ήταν και σκληραγωγημένοι μαχητές που για χρόνια πολεμούσαν τους Νορμανδούς κατακτητές. Αυτό το απέδειξαν, καθώς έπλεαν στη Μεσόγειο για να φθάσουν στην Κωνσταντινούπολη.

Σύμφωνα με τις φιλολογικές πηγές, οι Αγγλοσάξονες κατέλαβαν από τους Άραβες τη βορειοαφρικανική πόλη της Θέουτα και τα νησιά Μαγιόρκα και Μινόρκα των Βαλεαρίδων νήσων. Στη συνέχεια αποβιβάστηκαν στη Σικελία. Εκεί έμαθαν ότι  η Κωνσταντινούπολη βρισκόταν σε κίνδυνο από τους Σελτζούκους Τούρκους οπότε  έπλευσαν για να παράσχουν τις υπηρεσίες τους στον βυζαντινό αυτοκράτορα, τον Αλέξιο Α’ Κομνηνό (Κίργιαλαξ). Στις δυτικές πηγές ο αυτοκράτορας χαρακτηρίζεται ως «πολύ σοφός και ευγενής».

Βαράγγοι

Αυτός προσέλαβε τους Άγγλους και τους τοποθέτησε στη Φρουρά των Βαράγγων, την επίλεκτη μονάδα του βυζαντινού στρατού που αποτελούσε τη σωματοφυλακή των αυτοκρατόρων. Οι Βάραγγοι συμμετείχαν επίσης σε πολλούς πολέμους και συχνά έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στη νίκη των Βυζαντινών. Αν και ξένοι, κυρίως Σκανδιναβοί, θεωρούνταν οι πλέον πιστοί στρατιώτες του αυτοκράτορα.

Μετά την κατάληψη της Αγγλίας από τους Νορμανδούς, εκτός από Σκανδιναβούς, και πολλοί Αγγλοσάξονες εντάχθηκαν στη Φρουρά των Βαράγγων. Οι Αγγλοσάξονες πολέμησαν για τον Αλέξιο Κομνηνό με επιτυχία εναντίον των Σελτζούκων Τούρκων στην Ανατολή και των Νορμανδών που είχαν εισβάλει στην δυτική επικράτεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Στη δεύτερη περίπτωση, οι Αγγλοσάξονες έπαιρναν και προσωπική εκδίκηση για την κατάκτηση της πατρίδας τους από τους Νορμανδούς

Ο Αλέξιος και οι Άγγλοι

Ο Αλέξιος έμεινε πολύ ικανοποιημένος με την υπηρεσία των Αγγλοσαξόνων και έπεισε τους περισσότερους να παραμείνουν ως Βαράγγοι στην Κωνσταντινούπολη. Όμως, ο κόμης Σιγουάρντ και κάποιοι άλλοι Αγγλοσάξονες ζήτησαν από τον αυτοκράτορα να τους παραχωρήσει μία περιοχή για να εγκατασταθούν.

Ο Αλέξιος τους ανέφερε για μια γη «πέρα από τη θάλασσα» που παλαιότερα ανήκε στη βυζαντινή αυτοκρατορία και είχε καταληφθεί από «ειδωλολάτρες». Ο αυτοκράτορας παραχώρησε αυτή τη γη στους Αγγλοσάξονες με τον Σίγουαρντ.

Οι “αγγλικές” πόλεις στην Κριμαία

Η γη βρισκόταν βόρεια και βορειοανατολικά της Κωνσταντινούπολη και απείχε έξι μέρες με πλοίο. Θεωρείται ότι η περιοχή ήταν η Κριμαία και στα νότια της κοντινής Θάλασσας του Αζόφ. Ο κόμης Σίγουαρντ, μετά από πολλές μάχες κατάφερε να διώξει τους «ειδωλολάτρες» από την περιοχή. Την ονόμασε «Αγγλία» ή «Νέα Αγγλία», και οι κύριες πόλεις της επικράτειας πήραν τα ονόματα «Λονδίνο», «Γιόρκ» και «άλλων μεγάλων πόλεων στην Αγγλία».

Εκτός από δυτικές φιλολογικές πηγές υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την ονοματοδοσία στην Κριμαία και το Αζόφ. Μεσαιωνικοί θαλάσσιοι χάρτες της περιοχής δείχνουν τοπωνύμια όπως «Λονδίνα» από το Λονδίνο και «Σουσάκο» από το Σάσεξ της Αγγλίας.

Οι Άγγλοι διατήρησαν την ανεξαρτησία τους. Σύμφωνα με τη γαλλική πηγή, «Chronicon universale anonymi Laudunensis» όταν ένας απεσταλμένος του βυζαντινού αυτοκράτορα ήρθε στη Νέα Αγγλία απαιτώντας την καταβολή φόρων, οι ντόπιοι τον σκότωσαν. Ένα αιώνα αργότερα, ιεραπόστολοι που περνούσαν από αυτή την περιοχή ανέφεραν ότι συνάντησαν έναν χριστιανικό λαό που αυτοαποκαλούνταν «Σάξι» (Σάξονες;).