Οι 95 στρατιώτες που αρνήθηκαν να αποστρατευτούν. Επέστρεψαν το απολυτήριό τους και απαίτησαν να πολεμήσουν στο μέτωπο της Θράκης αμέσως μετά τη Μικρασιατική καταστροφή

Του Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη

Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής το 1922, 95 στρατιώτες δεν δέχτηκαν να πάρουν απολυτήριο από τις τάξεις του στρατού και κατατάχθηκαν εκ νέου, για να συνεχίσουν να αγωνίζονται για την πατρίδα.

Το φοβερό φθινόπωρο το 1922, όταν ήρθε η ήττα του Ελληνικού Στρατού από τον Μουσταφά Κεμάλ, εκτός από τα υπολείμματα του ηττημένου στρατού έφτασε στην Ελλάδα και 1,5 εκατομμύριο ξεριζωμένοι πρόσφυγες.

Η κατάσταση ήταν δραματική. Κυριαρχούσε ο αναβρασμός του στρατεύματος, η πυρπόληση της Σμύρνης, ο άγριος σφαγιασμός του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου από τους τσέτες του Κεμάλ, η διάσπαση του μετώπου και η υποχώρηση, και η μοίρα των προσφύγων που κατέφυγαν στην Ελλάδα.

Η κίνηση των 95 στρατιωτών

Ελπίδα παρείχαν τα συντάγματα υπό τους Πλαστήρα, Λούφα, Ζήρα και η Μεραρχία Ιππικού του Καλλίνσκη, καθώς και η ανεξάρτητη Μεραρχία του Δημητρίου Θεοτόκη.

Ελπίδα παρείχε και η στρατιά του Έβρου που άρχισε να ανασυγκροτείται μέσα από τα αποκαΐδια της ολοκληρωτικής καταστροφής και έμελλε να αποτελέσει ο δυναμισμός της, μέγιστο επιχείρημα τον επόμενο χρόνο, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη συνθήκη της Λωζάνης.

Στις 7 Σεπτεμβρίου 1922 δημοσιεύτηκε στον Τύπο της Θεσσαλονίκης, επιστολή του τραυματία λοχία Μ. Ν . Κολάνδρου, ο οποίος γνωστοποίησε ότι στο Έμπεδο της Μεραρχίας του, δύο από τους απολυόμενους στρατιώτες της Μικράς Ασίας καταγόμενοι από τη Μακεδονία αρνήθηκαν να δεχτούν την απόλυσή τους και παρακάλεσαν να αποσταλούν στο μέτωπο της Θράκης.

Ο Κολάνδρου, μεταξύ άλλων, ζητούσε να ανοιχθούν κατάλογοι εθελοντών και προέτρεπε να πάψουν οι κομματισμοί, να πάψουν τα μέσα και τα μεγάλα λόγια και όλοι να σπεύσουν στη Θράκη.

Στο ίδιο πνεύμα, βέβαια, υπήρξαν και παραδείγματα ακραίων αντιδράσεων.

Στις Σέρρες κάποιες οικογένειες έδιωχναν τα παιδιά τους που επέστεφαν από το μέτωπο γιατί δεν έφερναν το άγγελμα της νίκης.

Στη Φλώρινα, ένας ηλικιωμένος πατέρας ζητούσε να προσφέρει ως εξιλαστήριο θύμα τους δύο γιους του για να “ξεπλύνει” το αίσχος του μεγαλύτερου γιου που δεν έφερε τη νίκη.

Μπροστά στα ελάχιστα ακραία αυτά παραδείγματα υπήρχαν και παραδείγματα πατριωτισμού όταν στο Φρουραρχείο της Θεσσαλονίκης εμφανίστηκε ο λοχίας Πίνδαρος Οικοινομάκης, μαζί με 94 έφεδρους πολίτες απολυόμενους και είπε στους εμβρόντητους αξιωματικούς:

“Πάρτε πίσω τα απολυτήρια κύριε Φρούραρχε. Εμείς είμαστε Έλληνες και θα μείνουμε στον στρατό, διότι βλέπουμε ότι η πατρίδα μας κινδυνεύει. Η τιμή των σπιτιών μας κινδυνεύει. Οι περιουσίες των γονέων μας κινδυνεύουν. Θα επανέλθουμε στον στρατό, γιατί αισθανόμαστε ότι αν δεν επανέλθουμε, αν δεν κρατήσουμε τους βαρβάρους εκτός της Ελλάδας, στα κρεβάτια των σπιτιών μας τα ιερά και τα αμίαντα θα κυλισθούν οι γυναίκες μας και οι αδελφές μας για να κορέσουν τις ασελγείς επιθυμίες των ασιατικών στιφών”.

Η Στρατιά της Θράκης και τα τιμητικά λόγια στους 95 εθελοντές

Φρούραρχος της Θεσσαλονίκης ήταν ο  αντισυνταγματάρχης από την Αιτωλοακαρνανία, Νικ. Τσίπουρας, με ηρωική δράση στη Μικρά Ασία.

Το “Φως” στην πρώτη σελίδα του αναφερόμενο στην πρωτοβουλία των 95 στρατιωτών σημείωνε:

“Και δεν είναι απλώς συγκινητική η απόφασης των εφέδρων αυτών είναι απόφασις η οποία εγγράφει τους λεβέντες αυτούς εις το βιβλίον που κρατεί η Πατρίς δια να γνωρίζη ποίους πρέπει να ευγνωμονεί, ποίους πρέπει να αναγορεύει σωτήρας. Τους ευγνωμονούμεν αυτούς διότι ήνοιξαν την οδόν και εφώτισαν τον δρόμον που πρέπει να ακολουθήσουν οι τίμιοι Έλληνες”.

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1922 ο υπουργός Στρατιωτικών Αν. Χαραλάμπης έκανε δημόσια έκκληση για εθελοντική κατάταξη όσων θα ήθελαν να υποστηρίξουν την τιμή και την ακεραιότητα της χώρας.

Η παραπαίουσα κυβέρνηση Τριανταφυλλάκου υπέγραψε διάταγμα για τη συγκρότηση της Στρατιάς Θράκης υπό την διοίκηση του αντιστράτηγου Πολυμενάκου, στην οποία υπήχθησαν όλα τα εν Θράκη και Μακεδονία ευρισκόμενα Σώματα και στρατιωτικές υπηρεσίες. Η επικράτηση όμως της Επανάστασης των Γονατά- Πλαστήρα, επέφερε άμεσες αλλαγές στην ηγεσία της Στρατιάς Έβρου.

Όσο για τους 95 ηρωικούς εφέδρους, όπως έγραψε το “Φως” της Θεσσαλονίκης, στις 21 Σεπτεμβρίου 1922, μετέβησαν στο μέτωπο της Θράκης.

Και η εφημερίδα “Νέα Αλήθεια” αναφέρθηκε στο γεγονός της παρουσίασης του Πίνδαρου Οικονομάκη και των άλλων στρατιωτών στο Φρουραρχείο, όπου διατύπωσαν την επιθυμία τους να επανέλθουν στο Σύνταγμά τους, εξακολουθώντας να υπηρετούν εκείνη την κρίσιμη περίοδο, παρουσιάζοντας παράδειγμα φιλοπατρίας και αυταπάρνησης, αφού η πατρίδα ατύχησε.

“Είμεθα πεπεισμένοι”, έγραψε η εφημερίδα, “το φιλόπατρι παράδειγμα των τιμίων τούτων στρατιωτών της πατρίδος θα τύχη γενικής μιμήσεως παρά τω αποστρατευομένω πληθυσμώ και θα θελήσουν χιλιάδες να παραμείνουν υπό τα όπλα, προς αποσόβησιν των επαπειλούντων την πατρίδα δεινών κινδύνων”.

Η ίδια εφημερίδα την επομένη,  στο κύριο άρθρο της με τίτλο “Όρθιοι οι νεκροί!” υπογράμμιζε:

“Το λαμπρόν παράδειγμα των 95 στρατιωτών που επέστρεψαν χθες τα απολυτήριά των και πρσήλθον εις τας τάξεις του στρατεύματος δια να πολεμήσουν υπέρ της κινδυνευούσης πατρίδος, ελπίζομεν να εύρη και πρέπει να εύρη αναριθμήτους μιμητάς. Η πατρίς κινδυνεύει. Ο αποθρασυνθείς Μουσταφά Κεμάλ ζητεί τηλεγραφικώς την Θράκην”.

Και πρόσθετε η εφημερίδα στο ίδιο άρθρο:

“Εμπρός λοιπόν έφεδροι! Μιμηθήτε τους 95 τιμημένους συναδέλφους σας και γυρίστε όλοι στα συντάγματά σας. Μη δεχθήτε πράγματι να ατιμασθή και να κατασταφή η Ελλάδα μας”.

Αυτοί οι 95  μεγάλοι ήρωες ήταν οι ακόλουθοι:

Πίνδαρος Οικονομάκης λοχίας, Άγγελος Τσιλιμπίρης λοχίας, Κωνσταντίνος Αντωνίου, δεκανέας, Μαυρουδής Μαυρουδή δεκανέας, Στέφανος Κουτσούκης δεκανέας, Νικόλαος Νικολαΐδης, Ιωάννης Ρομπόλης, Ιωάννης Ζάγκας, Νικόλαος Ρεπάνας, Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Λάμπρος Κογιός, Αντώνιος Πρέζας, Ιωάννης Σιαφάκης, Σταύρος Μπέλτσος, Χρίστ. Αρβανίτης, Ηλίας Κύρου, Χρήστος Μουχλαλής, Γρηγόριος Κίκιζας, Αθανάσιος Σιαλάρης, Κωνσταντίνος Ρηγαδόπουλος, Αντώνιος Ρόδης, Παναγιώτης Τσοκάνης, Κύρος Πιτσιάνης, Γεώργιος Μπαμπαΐτης, Νικόλαος Μανούκας, Βασίλειος Κατσαρός, Δημήτριος Μαρούδας, Παράσχος Τσιότσιας, Κωνσταντίνος Καλαμπούκας, Ανδρέας Καραχατζίνης, Δημήτριος Κύπρος, Οδυσσεύς Ρούπας, Ιωάννης Καπετάνιος, Νικ. Παπαϊωάννου, Γεώργιος Μαλατίνας, Παντ. Πετρούσης, Παναγιώτης Σάρκας, Γεώργιος Κούκος, Παύλος Τσιλικίδης, Νικόλαος Μπόρας, Κωνσταντίνος Τσόγκας, Παύλος Παπασάρης, Ηλίας Τσιμικλής, Ιωάννης Καραχουτσίσης, Νικόλαος Μουστούκης, Ε. Φαρμασιάνης, Σταύρος Σπανός, Ευστάθιος Ευσταθίου, Ιωάννης Γιετσίδης, Ιωάννης Ζάχου, Αν. Μπαντζής, Αστέριος Παύλου, Ιωάννης Ντάνβας, Αργύριος Καράς, Ιωάννης Φαβριτσάνης, Απόστολος Μπίκαρης, Αντώνιος Αντωνίου, Σωτήριος Κεφαλίδης, Χαράλαμπος Ζαραβίνος, Βασίλειος Σκαντόγλου, Νικόλαος Γκεγκούσης, Αντώνιος Κώστογλου, Αχιλλεύς Κόγκας, Κωνσταντίνος Καραγκιόζης, Αθανάσιος, Καραλετζής, Κυριάκος Κεσένης, Δημήτριος Μπέτσικας, Ευάγγελος Παράσχου, Δημήτριος Γούναρης, Σταύρος Παπαγεωργίου, Δημήτριος Πέτσας, Μιχαήλ Ντόλας, Αντώνιος Ρίζη, Γεώργιος Ταμπάκης, Ιωάννης Γιάφκος, Αλέξανδρος Τσιόντσος, Δημήτριος Τόλιας, Δημήτριος Κωστέρης, Γεώργιος Μιχαηλίδης, Βασίλειος Κεφαλάς, Ευστάθιος Κανταρτζής, Άγγελος Τζεβάς, Ευάγγελος Μανιάς, Ιωάννης Ηλία, Δημήτριος Παπαδημητρίου, Γεώργιος Δερβίσης, Κωνσταντίνος Αρβανιτίδης, Λουκάς Γιουβάνης, Δημήτριος Λασκαρίδης, Στέφανος Σπανός, Αθανάσιος Κυργιάκου, Σωτήριος Γεγανέλης, Αθανάσιος Σταυρόπουλος, Κωνσταντίνος Τσουκαλόπουλος, Χρήστος Κάπας, Πασχάλης Τσατσάρης, Κωνσταντίνος Λιούτας.

Πηγή: Νεώτερη Ελληνική Ιστορία

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Το κίνημα των Πλαστήρα, Γονατά, Φωκά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η απάντηση από τους Μεσογείτες: «ευχαρίστως, αλλά πρώτα πρέπει να τελειώσει ο τρύγος»