Οι 10.000 τούρκοι αιχμάλωτοι της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Η μεταχείρισή τους και ο στρατηγός που είχε ξεχωριστό προσωπικό

Από τους Βαλκανικούς Πολέμους έως το 1921 στη Μικρασιατική Εκστρατεία, καταγράφεται η πιο νικηφόρα περίοδος των Ελλήνων κατά των Τούρκων. Οι τούρκοι αιχμάλωτοι στην Ελλάδα ξεπερνούσαν τους 10.000 και οι συνθήκες κράτησής τους δεν είχαν καμιά σχέση με τις θηριωδίες που υπέστησαν οι έλληνες αιχμάλωτοι της Τουρκίας.

Ο ελληνικός στρατός αιχμαλώτιζε τούρκους στρατιώτες ή πολίτες με την κατηγορία της κατασκοπίας ή της συνεργασίας με τον εχθρό. Δεν ήταν συγκεντρωμένοι σε συγκεκριμένη περιοχή αλλά σε διάφορα στρατόπεδα της Ελλάδας. Tα μεγαλύτερα ήταν στα Λιόσια και στη Μήλο ενώ υπήρχαν στην Κρήτη, στη Θεσσαλονίκη, στο Γεντί Κουλέ, στην Τρίπολη, στο Ναύπλιο, στη Λευκάδα, στη Θεσσαλία και αλλού.

Την περίθαλψη των αιχμαλώτων ανέλαβε ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός. Σημαντική ήταν η προσφορά του, όταν ξέσπασε τυφοειδής πυρετός στο στρατόπεδο στη Μήλο και χρειάστηκε να νοσηλευτούν πολλοί Τούρκοι.

Είχε συσταθεί το γραφείο των αιχμαλώτων, το οποίο μεριμνούσε για την επικοινωνία με τους δικούς τους. Επιπλέον, υπήρχαν επιτροπές κυρίων που φρόντιζαν για τις συνθήκες στις οποίες διέμεναν. 

«Οι τούρκοι αιχμάλωτοι χρησιμοποιήθηκαν με βάση το διεθνές δίκιο σε διάφορες εργασίες, όπως ήταν η διάνοιξη οδών. Λέγεται ότι βοηθήσανε στη διάνοιξη της λεωφόρου Βουλιαγμένης, του δρόμου που πήγαινε προς την Πάρνηθα», ανέφερε στη Μηχανή του Χρόνου ο Λουκάς Χριστοδούλου, Πρόεδρος του Κέντρου Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού – Νέα Ιωνία.

Μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού, που είχε εκστρατεύσει στη Μικρά Ασία, ασχολούταν με τη γεωργία, με αποτέλεσμα την περίοδο του θερισμού, να μην υπάρχουν χέρια να μαζέψουν τα σπαρτά. Έτσι, η δουλειά ανατέθηκε στους αιχμαλώτους.

Η αξιοπρεπής μεταχείρισή τους προβλήθηκε σε όλη την Ευρώπη. Αυτή η συμπεριφορά συντασσόταν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. «Η ελληνική πλευρά αρχικά θέλει να δώσει την εικόνα ενός κράτους πολιτισμένου, ενός κράτους που διαδίδει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Άλλωστε αυτή ήταν και η επικοινωνιακή στρατηγική της Μικρασιατικής εκστρατείας», ανέφερε στη ΜτΧ ο Δρ. Γιάννης Γκλαβίνας, ιστορικός – αρχειονόμος Γ.Α.Κ.

«Μπορεί να δει κανείς επιστολές τούρκων αιχμαλώτων που ευχαριστούν τις ελληνικές αρχές ότι πέρασαν καλά. Βέβαια, αυτό άλλαξε μετά την κατάρρευση του μετώπου, καθώς οι συνθήκες των τούρκων αιχμαλώτων έγιναν πιο δύσκολες. Παρόλα αυτά, στατιστικά ένα μεγάλο ποσοστό επιβιώνει και επιστρέφει πίσω», συμπλήρωσε.

Η συμπεριφορά των ελληνικών αρχών απέναντι στους Τούρκους αιχμαλώτους εξαρτώνταν και από το στρατόπεδο που κρατούνταν.

H περίπτωση του Τζαφέρ Ταγιάρ

Το Μάιο του 1920, η δυτική Θράκη ανακηρύχτηκε ελληνική επικράτεια και ο ελληνικός στρατός προέλασε προς Αδριανούπολη για να καταλάβει και την Ανατολική Θράκη. Μετά από σφοδρές μάχες, την Κυριακή 11 Ιουλίου, η Αδριανούπολη καταλήφθηκε από τον ελληνικό στρατό και την επομένη, 12 Ιουλίου, τα πρώτα τμήματα ευζώνων μπήκαν στην πόλη, αιφνιδιάζοντας τον στρατηγό Τζαφέρ Ταγιάρ.

Προσπάθησε να ξεφύγει μεταμφιεσμένος σε χωρικό αλλά δεν τα κατάφερε και τον συνέλαβαν οι Έλληνες.

Μεταφέρθηκε στο 6ο στρατιωτικό νοσοκομείο, πίσω από τις φυλακές Αβέρωφ σε ειδικό κατάλυμα που του είχαν ετοιμάσει. Διέθετε πολυτελές κρεβάτι, γραφείο, στρωμένο χαλί, πολυθρόνες και θέα προς τον Υμηττό και το Λυκαβηττό. Του διέθεσαν επίσης δύο νοσοκόμες, μία γαλλομαθή και μία τουρκομαθή.

Στις 30 Ιανουαρίου 1923, υπογράφηκε η Συμφωνία Ανταλλαγής Αιχμαλώτων ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Η πρώτη ανταλλαγή πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο, 10.000 Τούρκοι με 10.000 Έλληνες. Όμως, υπήρχαν χιλιάδες ακόμη Έλληνες σε στρατόπεδα εργασίας στην Τουρκία. 

Οι Έλληνες θέλησαν να ανταλλάξουν τον Ταγιάρ με τον διοικητή Νικόλαο Τρικούπη. Οι Τούρκοι αρνήθηκαν και έδωσαν τον υποστράτηγο Νικόλαο Κλαδά. 

Το παρόν κείμενο αποτελεί τμήμα της μεγάλης έρευνας της Μηχανής του Χρόνου για την εκπομπή «Οι αιχμάλωτοι της Μικράς Ασίας». Δείτε το τρέιλερ εδώ. 

Πηγή αρχικής εικόνας: Wikipedia 

Διαβάστε επίσης:

Τζαφέρ Ταγιάρ. Ο τούρκος στρατηγός που πολέμησε τους Έλληνες στη Θράκη. Η σύλληψη από τσοπανόπουλο και η πολυτελής αιχμαλωσία…

Ραιδεστός, το λιμάνι διαφυγής. Το δράμα των προσφύγων μέσα από τις αναφορές του αμερικανού ναυάρχου Μπρίστολ

Τον θεωρούσαν νεκρό, αλλά ήταν αιχμάλωτος των Τούρκων. Ο στρατιώτης που γύρισε στην Κρήτη και επέζησε από την εκτέλεση των Γερμανών

Η απελευθέρωση του υποστράτηγου Νικόλαου Κλαδά που θεωρούσαν ότι είχε αυτοκτονήσει. Πως πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Τούρκους