Ο Ζάτοπεκ και η γυναίκα του γεννήθηκαν την ίδια μέρα και κέρδισαν χρυσό στους Ολυμπιακούς Αγώνες με διαφορά μιας ώρας

Ένας Τσέχος και μία Τσέχα γεννήθηκαν στις 19 Σεπτεμβρίου 1922, την περίοδο της ενωμένης Τσεχοσλοβακίας. Αμφότεροι αποφάσισαν να γίνουν αθλητές του στίβου: ο πρώτος δρομέας μεγάλων αποστάσεων και η δεύτερη ακοντίστρια. Ενώθηκαν με τα δεσμά του γάμου, έκαναν σπουδαία καριέρα και κέρδισαν χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο με διαφορά μίας ώρας.

Η παραπάνω διήγηση θα μπορούσε να αποτελεί σενάριο κάποιας ταινίας ή ενός λογοτεχνικού love story, αλλά είναι αληθινή, με πρωταγωνιστές τον Εμίλ Ζάτοπεκ και την Ντάνα Ζατόπκοβα, το γένος Ινγκροβα.

Οι δύο συνομήλικοι αθλητές γνωρίστηκαν λίγους μήνες πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου (1948) και το μεταξύ τους ειδύλλιο κατέληξε σε γάμο, τον Οκτώβριο του ίδιου έτους.

Μαζί κατέκτησαν επτά ολυμπιακά μετάλλια για λογαριασμό της Τσεχοσλοβακίας, ήταν πάντοτε αγαπημένοι και μόνο ο θάνατος τούς χώρισε.

Το “χρυσό ζεύγος”

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1952, που διεξήχθησαν στο Ελσίνκι, οι τελικοί των 5.000 μέτρων και του ακοντίου προγραμματίστηκαν για την ίδια ημέρα, την 24η Ιουλίου.

Με διαφορά περίπου μίας ώρας, ο Ζάτοπεκ πρώτα και η Ζατόπκοβα έπειτα, έγραψαν ιστορία, καθώς έγιναν το πρώτο και μοναδικό μέχρι σήμερα ζευγάρι που κατακτά χρυσό μετάλλιο την ίδια ημέρα.

Η Ντάνα περίμενε τον Εμίλ με ανοικτές αγκάλες στον τερματισμό των 5 χιλιομέτρων και μετά την απονομή, του έδωσε ένα φιλί. Στη συνέντευξη Τύπου, ο Ζάτοπεκ είπε αστειευόμενος στη Ζατόπκοβα:

“Συγχαρητήρια, αλλά δικαιούμαι ποσοστών από αυτή τη νίκη. Εγώ σου έδωσα έμπνευση για να νικήσεις“. Η απάντηση που πήρε από το έτερον ήμισυ ήταν:

“Έχεις δίκιο, αλλά για βγες στο δρόμο και προσπάθησε να εμπνεύσεις κάποια άλλη κοπέλα, για να δούμε αν θα ρίξει κι αυτή το ακόντιο στα 50 μ.“.

Ο “άνθρωπος ατμομηχανή”…

Στο Ελσίνκι, ο Ζάτοπεκ κέρδισε άλλα δύο χρυσά μετάλλια, στα 10.000 μέτρα και στο μαραθώνιο, καταρρίπτοντας ισάριθμα ολυμπιακά ρεκόρ.

Το κατάφερε σε διάστημα οκτώ ημέρων και παραμένει μέχρι σήμερα ο μοναδικός αθλητής στίβου που έχει κατακτήσει σε μία ολυμπιακή διοργάνωση χρυσά μετάλλια και στα τρία αγωνίσματα μεγάλων αποστάσεων.

Η νίκη του στα 5.000 μ. ήρθε μετά από ένα εντυπωσιακό ντεμαράζ στον τελευταίο γύρο, κατά τον οποίο ο Ζάτοπεκ βρέθηκε από την τέταρτη θέση στην πρώτη.

Όσο για το μαραθώνιο, αποφάσισε την τελευταία στιγμή να αγωνιστεί, παρόλο που δεν είχε τρέξει ποτέ ξανά. Η επιλογή του τον δικαίωσε, μια και τερμάτισε με διαφορά δυόμισι λεπτών από τον Αργεντινό, Ρεϊνάλδο Γκόρνο.

Συνολικά ο Ζάτοπεκ κατέρριψε 18 ρεκόρ και υπήρξε ο πρώτος αθλητής που έτρεξε τα 10.000 μ. σε λιγότερο από 29 λεπτά (28:54). Έμεινε έτσι στην ιστορία ως “ο άνθρωπος ατμομηχανή“.

Σήμα κατατεθέν του ήταν οι γκριμάτσες και τα αγκομαχητά που έκανε κατά τη διάρκεια της κούρσας. Στις ζάρες του προσώπου του αντικατοπτριζόταν η ένταση της υπερπροσπάθειάς του και έδινε την εντύπωση ότι βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Ακόμη, το στυλ τρεξίματός του, με τη συχνή ταλάντευση του κεφαλιού δεξιά κι αριστερά και του κορμού, ήταν ιδιαίτερο και σε αντιδιαστολή με αυτό που οι άνθρωποι θεωρούσαν αποτελεσματικό εκείνη την εποχή.

Όταν κάποτε ρωτήθηκε για τους μορφασμούς του, απάντησε: “Δεν είχα, φαίνεται, το ταλέντο να τρέχω και ταυτόχρονα να χαμογελώ“.

Τέσσερα χρόνια νωρίτερα, ο Τσέχος δρομέας κατέκτησε ένα χρυσό μετάλλιο (στα 10.000 μ.) και ένα αργυρό (στα 5.000 μ.). Προσπάθησε να επαναλάβει τα κατορθώματά του στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης (1956), αλλά ένας τραυματισμός δεν του επέτρεψε να πλασαριστεί στη ζώνη των μεταλλίων.

Το 1957, “κρέμασε” τα αθλητικά του παπούτσια, έχοντας κερδίσει ακόμη χρυσά μετάλλια στα Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα των Βρυξελλών (1950) και της Βέρνης (1954). Το 2013, οι συντάκτες του περιοδικού Runner’s World τον επέλεξαν ως τον καλύτερο δρομέα όλων των εποχών.

Έκανε πολύ σκληρές προπονήσεις, έτρεχε οπουδήποτε και κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες και συνήθιζε να λέει: “Αν θες να τρέξεις, τρέξε 100 μέτρα. Αν όμως θες να ζήσεις μια εμπειρία, τρέξε μαραθώνιο“.

…που ξεκίνησε ως παπουτσής και χάρισε ένα από τα μετάλλιά του

Ο Εμίλ Ζάτοπεκ ήταν το έβδομο από τα οκτώ παιδιά μιας μικρομεσαίας οικογένειας και ανέκαθεν ήταν αδύνατος αλλά με καλή φυσική κατάσταση. Όταν ήταν 16 ετών, δούλευε σε φάμπρικα υποδημάτων, στην πόλη Ζλιν της Τσεχίας, ενώ παρακολουθούσε μαθήματα σε νυχτερινό γυμνάσιο.

Ένας γυμναστής τον προέτρεψε να τρέξει σε έναν αγώνα 1.500 μέτρων. Αν και του έλειπε η προπόνηση, ο Ζάτοπεκ πήρε τελικά μέρος και τερμάτισε δεύτερος ανάμεσα σε 100 συμμετέχοντες. Όπως είχε πει, “όταν ξεκίνησα να τρέχω, ένιωσα ότι ήθελα να κερδίσω. Όμως ήρθα μόνο δεύτερος. Έτσι ξεκίνησαν όλα“.

Ενώ ήταν στον στρατό, ο νεαρός Ζάτοπεκ πήρε το ποδήλατό του, μετέβη από την Πράγα στο Βερολίνο και κατέκτησε την πρώτη θέση σε αγώνα δρόμου 5.000 μέτρων των Συμμαχικών Δυνάμεων Κατοχής!

Το 1968, ο Ζάτοπεκ διαγράφηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα, επειδή αντιτάχθηκε στην εισβολή των Σοβιετικών στην Τσεχοσλοβακία με σκοπό την καταστολή της “Άνοιξη της Πράγας“, όπως ονομάστηκε η απόπειρα φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος που επιχείρησε ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ.

Επιπλέον, αποτάχθηκε από το στρατό, χάνοντας έτσι το βαθμό του Συνταγματάρχη και αναγκάστηκε να κάνει διάφορες χειρωνακτικές δουλειές, για να επιβιώσει.

Εκτός από τις επιδόσεις του στο χώρο του αθλητισμού, ο Τσέχος αθλητής διακρίθηκε και για το ήθος και τη μεγαλοψυχία του. Το 1966 φιλοξένησε στο σπίτι του τον Αυστραλό δρομέα μεγάλων αποστάσεων, Ρον Κλαρκ.

Ο Κλαρκ ήταν κάτοχος παγκόσμιων ρεκόρ, αλλά δεν κατέκτησε πότε χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο. Όταν ετοιμαζόταν να πάρει το αεροπλάνο της επιστροφής, ο Ζάτοπεκ τού χάρισε ένα από τα δικά του χρυσά μετάλλια γράφοντάς του: “Στο δίνω όχι λόγω της φιλίας μας, αλλά γιατί το αξίζεις“.

H γηραιότερη recordwoman στον ανοικτό στίβο

Από την πλευρά της, η Ζατόπκοβα κατετάγη 4η στη Μελβούρνη και κέρδισε ξανά ολυμπιακό μετάλλιο στο ακόντιο στη Ρώμη (1960), αυτή τη φορά αργυρό και λίγο πριν συμπληρώσει 38 χρόνια ζωής.

Αναδείχθηκε επίσης δύο φορές πρωταθλήτρια Ευρώπης (1954 και 1958) και σε ηλικία 35 ετών, πέτυχε παγκόσμιο ρεκόρ, στέλνοντας το ακόντιο στα 55,73 μ.. Έγινε έτσι η μεγαλύτερη ηλικιακά αθλήτρια που κατέρριψε ρεκόρ σε αγώνα ανοικτού στίβου.

Όταν πρωτοξεκίνησε να ασχολείται με τον αθλητισμό, αγωνιζόταν ως παίκτρια χάντμπολ. Αποσύρθηκε από την ενεργό δράση το 1962 και μετά αφοσιώθηκε στην προπονητική.

Η Ντάνα Ζατόπκοβα έφυγε από τη ζωή στις 13 Μαρτίου 2020, σε ηλικία 97 ετών. Ο σύζυγός της πέθανε 20 χρόνια νωρίτερα, στις 21 Νοεμβρίου 2000, από εγκεφαλικό.

Ήταν 78 ετών και όπως δήλωσε ο γιατρός που τον παρακολουθούσε στο στρατιωτικό νοσοκομείο του Στρεσόβιτσε της Πράγας, “αυτή τη φορά η κούραση στην τελευταία στροφή τον νίκησε και δεν μπόρεσε να κόψει το νήμα“.

Πηγές εικόνων κεντρικής φωτογραφίας: εφημερίδα “Τα Νέα” και EPA/AFP (μέσω ΑΠΕ-ΜΠΕ)