Ο Χίτλερ είχε δει τον εκπληκτικό μονόλογο του Τσάρλι Τσάπλιν στον “Μεγάλο Δικτάτορα”, που μιλούσε για ανθρωπιά και αντίσταση. Ζήτησε μια κόπια αλλά απαγόρευσε αμέσως την ταινία

Κατά τη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου, ένας εβραίος κουρέας τραυματίστηκε στη μάχη και έμεινε αρκετό καιρό σε ένα νοσοκομείο βετεράνων. Όταν επέστρεψε στην πόλη και το μαγαζί  του, συνειδητοποίησε ότι το φανταστικό κράτος της Τομανίας είχε μετατραπεί σε ένα ολοκληρωτικό και αντισημιτικό έθνος, με αρχηγό τον Αντενόιντ Χίνκελ.

Στη διάρκεια μια επίθεσης στο κουρείο του, ο μπαρμπέρης συνάντησε την όμορφη Χάνα και χωρίς να το καταλάβει έγινε ο ηγέτης της αντίστασης που αναπτυσσόταν στην περιοχή.

Εξαιτίας όμως της εξαιρετικής ομοιότητας του κουρέα με τον Χίνκελ, οι δυνάμεις της Τομανίας τον μπέρδεψαν για τον δικτάτορα.

Ο κουρέας πρέπει λοιπόν να απονείμει δικαιοσύνη, αλλά και να κατακτήσει τη γειτονική χώρα  Ότσερλιχ για να γίνει Παγκόσμιος Αυτοκράτορας.

“Ο Μεγάλος Δικτάτωρ”

Το κλασικό, πλέον, έργο του Τσάρλι Τσάπλιν αποτέλεσε μια καυστική πολιτική σάτιρα για το ναζιστικό καθεστώς του Αδόφλου Χίτλερ, όσο και για τον φασισμό του Μπενίτο Μουσολίνι.

Η ιδέα της ταινίας ήρθε όταν ένας φίλος του Τσάπλιν του είπε περιπαικτικά ότι η εμφάνισή του παρέπεμπε σε αυτή του Φύρερ.

Υπήρξε η πρώτη ομιλούσα ταινία του “Σαρλό” και η παραγωγή της ξεκίνησε το 1937, όταν το ναζιστικό όραμα του Χίτλερ δεν είχε γιγαντωθεί ακόμη και πολλοί πίστευαν ότι δεν αποτελούσε απειλή για την ανθρωπότητα.

Τα πράγματα άλλαξαν όμως τα επόμενα δύο χρόνια, όταν έγιναν και τα γυρίσματα της ταινίας.

Ο Τσάπλιν είχε παρακολουθήσει την ταινία της Λένι Ρίφενσταλ, “Ο θρίαμβος της Θέλησης”, κορυφαίο έργο της ναζιστικής προπαγάνδας όταν η Γερμανία είχε εισβάλλει στη Γαλλία.

Τα δύο αυτά γεγονότα επηρέασαν τον Τσάπλιν να αλλάξει το τέλος της ταινίας με τον αξέχαστο μονόλογο και την κατακραυγή στα ολοκληρωτικά καθεστώτα με όπλο τη σάτυρα.

Η πρώτη προβολή της ταινίας πραγματοποιήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1940 και προτάθηκε για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων Καλύτερης Ταινίας, Σεναρίου και  Α΄Ανδρικού Ρόλου.

Ο Χίτλερ, ο Μουσολίνι και ο Φράνκο απαγόρευσαν την προβολή της ταινίας στις χώρες τους, αλλά και στα κατεχόμενα κράτη.

Ωστόσο, ο Φύρερ, παράγγειλε κρυφά ένα αντίγραφο της ταινίας από την Πορτογαλία.

Αργότερα ο Τσάπλιν στην “Αυτοβιογραφία” του είχε δηλώσει πως “θα έδινα τα πάντα για να μάθω τι σκέφτηκε για την ταινία […] Βέβαια, αν γνώριζα την πραγματική θηριωδία των Γερμανών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ίσως να μην έκανα ποτέ τον “Μεγάλο Δικτάτορα”, δεν θα έσπαγα ποτέ πλάκα με την ανθρωποκτόνο παραφροσύνη των Ναζί”.

Η υδρόγειος- μπαλόνι και ο επίκαιρος μονόλογος

Ο “Μεγάλος Δικτάτωρ” αποτέλεσε τη μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του Τσάπλιν. Η ταινία έχει συμπεριληφθεί στην Αμερικανική Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου και θεωρείται μία από τις καλύτερες ταινίες του Παγκόσμιου Κινηματογράφου.

Η σκηνή που ο κουρέας/αυτοκράτορας της Τομανίας παίζει με μια υδρόγειο σφαίρα  είναι πανέμορφη και ταυτόχρονα τραγική.

Ο Τσάπλιν κινείται μαζί με τη σφαίρα με μια εξαιρετική αρμονία. Με κινήσεις που θυμίζουν μπαλέτο, διασκεδάζει με το μεγάλο μπαλόνι.

Το μήνυμα είναι σαφές. Όπως παίζει με το μπαλόνι για ευχαρίστηση, έτσι διασκεδάζει με όλο τον πλανήτη που πληρώνει το κόστος της μεγαλομανίας.

Το μπαλόνι που σκάει και καταστρέφεται είναι ο κόσμος του Δικτάτορα…

Αυτό, που έμεινε χαραγμένο, ωστόσο, ήταν ο “πύρινος” λόγος του Τσάπλιν, που είναι και σήμερα επίκαιρος.

Στο όνομα της Δημοκρατίας και στη δύναμη των απλών ανθρώπων, καταδίκασε όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα και εμμέσως έδωσε τη δική του απάντηση στη ναζιστική Γερμανία.

Μεταξύ άλλων, ανέφερε: “Λυπάμαι, αλλά δεν θέλω να γίνω αυτοκράτορας. Δεν είναι δική μου υπόθεση. Δεν θέλω ούτε να βασιλέψω, ούτε να κατακτήσω κανέναν. Θα ήθελα να βοηθήσω όλο τον κόσμο, αν μπορούσα. […]. Η πλεονεξία δηλητηρίασε τις ψυχές των ανθρώπων, ανύψωσε τους φραγμούς του μίσους, μας καταδίκασε στη δυστυχία και στη σφαγή. […] Σκεφτόμαστε πολύ και αισθανόμαστε ελάχιστα. Περισσότερο κι από τις μηχανές, χρειαζόμαστε την ανθρωπιά. Πιο πολύ από την επιδεξιότητα, χρειαζόμαστε την καλοσύνη και την ευγένεια. […]  Το μίσος των ανθρώπων θα περάσει και οι δικτάτορες πεθαίνουν!

Και η δύναμη που αφαίρεσαν από το λαό θα επιστρέψει σε αυτόν ξανά.  […]

Μην υπακούτε στους αγροίκους, που σας περιφρονούν και σας σκλαβώνουν, που σας δυναστεύουν τις ζωές. Ανθρώπους που σας λένε τι να κάνετε, τι να σκεφτείτε και τι να νιώσετε! Που σας μεταμορφώνουν σε κοπάδι, σε κρέας για τα κανόνια.

Μην υποχωρείτε μπροστά σε αυτά τα εκφυλισμένα όντα, στους εγκέφαλους και τις καρδιές των μηχανών! Δεν είστε ούτε μηχανές, ούτε κοπάδι, είστε άνθρωποι! Φέρετε την αγάπη της ανθρωπότητας μέσα στις καρδιές σας, δεν μισείτε! Μόνο όσοι στερήθηκαν την αγάπη μισούν! Ας αγωνιστούμε για ένα κόσμο δικαίου, όπου η επιστήμη και η πρόοδος θα φέρουν ευτυχία σε όλους! Στρατιώτες! Στο όνομα της δημοκρατίας, ας ενωθούμε!”.

Ολόκληρος ο μονόλογος του “Μεγάλου Δικτάτορα”:

Ο Τσάπλιν στη “Μαύρη Λίστα” των καλλιτεχνών

Ο Τσάρλι Τσάπλιν υπήρξε ένας ιδιαίτερα πολιτικοποιημένος καλλιτέχνης. Ήδη από την ταινία “Μοντέρνοι Καιροί”, έκανε λόγο για την ανθρώπινη φτώχεια και εξαθλίωση. Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και του επακόλουθου Ψυχρού Πολέμου, ο Τσάπλιν υιοθέτησε μια φιλοσοβιετική πολιτική.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να είναι στη “μαύρη λίστα” των ανθρώπων της Τέχνης με αριστερές ιδεολογίες.

Παρά την τρομερή επιτυχία του Τσάπλιν  στο Χόλιγουντ, ο “Σαρλό”, κατέφυγε στην Ευρώπη για να αποφύγει τις διώξεις του Μακαρθισμού και του FBI.

Ταυτόχρονα, μερίδα του Τύπου συκοφαντούσε την προσωπική του ζωή κάνοντας λόγο για νόθα παιδιά, φοροδιαφυγή και τις “περίεργες” ορέξεις του με τις κατά πολλά χρόνια νεότερες συζύγους του.

Ο Τσάπλιν, μέχρι το τέλος της ζωής του, έμεινε πιστός στα ιδανικά του και συνέχισε να γυρίζει ταινίες με έντονο κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο, ενώ στάθηκε στο πλευρό κομμουνιστών καλλιτεχνών.

Έζησε στην Ελβετία και ταξίδεψε στη Αμερική μόνο μία φορά, το 1972, για να παραλάβει τιμητικό Όσκαρ για τη συνολική συνεισφορά του στον κόσμο  του κινηματογράφου.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο Τσάρλι Τσάπλιν παντρεύτηκε τρεις φορές ανήλικες κοπέλες, είχε επεισοδιακά διαζύγια και κατέβαλε παχυλές αποζημιώσεις. Βρήκε γαλήνη στον γάμο με την 17χρονη κόρη του θεατρικού συγγραφέα Ευγένιου Ο’Νιλ…