“Τα μυαλά του κοριτσιού είχαν πεταχτεί στον τοίχο. Έχασα τις αισθήσεις μου”. Ο σοβαρός τραυματισμός στο πρόσωπο του Ιάννη Ξενάκη στα Δεκεμβριανά (βίντεο)

Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, πολλές από τις σκληρές μάχες που δόθηκαν στην Αθήνα, έγιναν μέσα στις πολυκατοικίες που οχυρώνονταν οι αριστεροί.

Μία από τις πολυκατοικίες που χτυπήθηκαν από βρετανικό τανκ, ήταν και η δεύτερη γνωστή ως μπλε πολυκατοικία, στη συμβολή των οδών Μαυρομιχάλη και Ναυαρίνου. Μέσα στο κτίριο είχαν οχυρωθεί φοιτητές, μέλη του λόχου Μπάυρον, που μάχονταν σκληρά.

Ο αγώνας τους ήταν μια ακόμα αιματηρή αναμέτρηση στην περίφημη μάχη των Εξαρχείων. Κυρίως όμως, ήταν ένας άνισος αγώνας. Όταν το τανκ των Βρετανών χτύπησε με οβίδες την πολυκατοικία, οι απώλειες ήταν αναπόφευκτες. Τρία άτομα σκοτώθηκαν ακαριαία, ενώ πολλοί τραυματίστηκαν σοβαρά.

Ένας από αυτούς ήταν και ο συνθέτης Ιάννης Ξενάκης, ο οποίος από την αρχή της δεκαετίας του ΄40 ήταν φοιτητής του Πολυτεχνείου και είχε ενταχθεί στην αντίσταση. Μεταπολεμικά αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες και αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα και έγινε διεθνώς γνωστός ως Iannis Xenakis.

Η μαρτυρία

Όταν το τανκ κινήθηκε κατά των οχυρωμένων στην πολυκατοικία, ο Ξενάκης δεν πρόλαβε να προστατευτεί και τα θραύσματα της οβίδας τον πέτυχαν στο πρόσωπο, με αποτέλεσμα τον βαρύ τραυματισμό του και την απώλεια του αριστερού του ματιού. Ο ίδιος έχει περιγράψει τη στιγμή που χτυπήθηκε:

“Ήμουν με άλλα τρία άτομα στο εσωτερικό της πολυκατοικίας. Ακούσαμε τους όλμους να πέφτουν. Κάποια έκρηξη πρέπει να μας βρήκε. Ένα αγόρι κι ένα κορίτσι σκοτώθηκαν επί τόπου. Τα μυαλά του κοριτσιού είχαν πεταχτεί στον τοίχο. Έχασα τις αισθήσεις μου. Σε λίγο με μετέφεραν με μίαν άσπρη σημαία σε μια άλλη πολυκατοικία, όπου υπήρχαν κάτι πρώτες βοήθειες.

Τους άκουσα να λένε: Θα ζήσει μόνο λίγες ώρες, τουλάχιστον ας πεθάνει ήσυχος. Και μου έκαναν ενέσεις για να μην πονάω. Ούτε τίποτε το αντισηπτικό, ούτε πρώτες βοήθειες. Όμως, δεν πέθανα. Όταν συνήλθα, η Μάχη, μια φίλη, κι αυτή στρατευμένη φοιτήτρια, μου κρατούσε το χέρι. Ούτε ξέρω πώς με ανακάλυψε. Επιτέλους, ήμουν πραγματικά ευτυχισμένος, γιατί πίστευα πως θα πέθαινα”.

“Το ίδιο βράδυ οι δικοί μας υποχώρησαν. Την επομένη, οι Άγγλοι, οι συνεργάτες και η Εθνοφρουρά έφτασαν. Μας εγκατέλειψαν στα χέρια του εχθρού. Άρχισα να βρίζω και να ουρλιάζω. Μου φαινόταν όμως, πως ούρλιαζα γιατί το στόμα μου …αχ… μια καταστροφή.

Ο ουρανίσκος ήταν τρύπιος. Εδώ κι εκεί κομμάτια δόντια, σάρκες, τρύπες. Η οδοντοστοιχία μου, κομμάτια. Το αριστερό μάτι είχε χτυπηθεί. Το ίδιο μου το αίμα με έπνιγε. Έκανα εμετό, ούτε θυμάμαι… Μας άφησαν εκεί μερικές ώρες κι ύστερα ξαναγύρισαν και με πήγαν σ’ ένα νοσοκομείο”.

Ο Ξενάκης κατάφερε να μείνει ασύλληπτος και το 1947 διέφυγε στο Παρίσι, από όπου του απαγορευόταν να ξαναγυρίσει, λόγω της ερήμην καταδίκης του σε θάνατο για λιποταξία. Το 1965 πήρε τη γαλλική υπηκοότητα και όταν το 1974 δόθηκε αμνηστία μπόρεσε να επιστρέψει στην Ελλάδα.

Δίδαξε σύνθεση στη Σορβόνη, ανακηρύχτηκε διδάκτωρ και καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής και τιμήθηκε με πολλά διεθνή βραβεία και διακρίσεις. Από το 1966 διηύθυνε το Κέντρο Έρευνας για την Πρωτοποριακή Μουσική στο Παρίσι, ενώ ίδρυσε στην Ελλάδα το Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας, που αποτελούσε όνειρο της ζωής του.

Στις 23 Ιανουαρίου του 2001 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 4 Φεβρουαρίου, πέθανε στο Παρίσι.

Η ιστορία του τραυματισμού του περιλαμβάνεται στο  βιβλίο “Ένοχοι και Αθώοι. 23 ιστορίες από τη Μηχανή του Χρόνου”.

Παρακολουθείστε το βίντεο  με τη μαρτυρία της κριτικού Ροζίτας Σώκου, που ήταν ερωτευμένη με τον Ιάννη Ξενάκη.

Η συνάντησή τους  στο νοσοκομείο ήταν συγκλονιστική:

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Τα Δεκεμβριανά, ο εμφύλιος της Αθήνας. Το αιματοβαμμένο συλλαλητήριο του ΕΑΜ. Πυροβόλησαν εναντίον των διαδηλωτών και γέμισαν την πλατεία Συντάγματος με πτώματα