Ο θρύλος της “στοιχειωμένης” έπαυλης και οι αναφορές για θανάτους των ενοίκων. Η συνεισφορά στο ναυτικό Πειραιά (drone)

του συνεργάτη μας Στέφανου Μίλεση

Ένα από τα πλέον ιστορικά σημεία αναφοράς στον Πειραιά, είναι και η Έπαυλη Μαυρομιχάλη, στην οδό Καραγεώργη Σερβίας στην Καστέλα.  

Μαζί με την διπλανή Έπαυλη Οριγώνη, μετέπειτα οικία του γνωστού πρωτοπόρου της αεροπορίας Μουτούση, αλλά και όλα τα υπόλοιπα αρχοντικά του δρόμου, αποτελούν σημαντικό μέρος της ιστορίας της πόλης.

Τα συνοδεύει μεγάλη ιστορία, αλλά και πολλοί θρύλοι. Αναμεσά τους η φήμη της γρουσουζιάς, του θανάτου και των φαντασμάτων.

Στην οδό Καραγεώργη Σερβίας

Στο συγκεκριμένο δρόμο διέμειναν βασιλείς και πρίγκιπες. ‘Eνας από αυτούς ήταν και ο διάδοχος του Σερβικού θρόνου Πέτρος, από τον οποίο ο δρόμος έλαβε την ονομασία του. Ο Πέτρος Α΄ Σερβίας επισκεπτόταν και διέμενε τακτικά στην Καστέλλα,  φιλοξενούμενος στην Έπαυλη του Οριγώνη.

Σημαντικά πρόσωπα της ελληνικής πολιτικής σκηνής όπως των πρωθυπουργών Αλέξανδρου Κουμουνδούρου και  Κυριακούλη Μαυρομιχάλη. Εκεί βρισκόταν και το ατελιέ του καλλιτέχνη Γεωργίου Ροϊλού που πέθανε από Δάγκειο πυρετό σε ένα από τα πυργόσπιτα της οδού Παυσιλίπου.

Λέγοντας Έπαυλη Μαυρομιχάλη, δεν εννοούμε μόνο την οικία του πρώην πρωθυπουργού αλλά και ένα σημαντικό αριθμό οικημάτων εντός της ίδιας έκτασης.

Το γεγονός αυτό όπως και η προνομιακή παράλια θέση του «συνοικισμού» συνετέλεσαν ώστε στην πορεία του χρόνου να φιλοξενηθούν εκεί σχολές ναυτικού κυρίως προσανατολισμού.

Ο θάνατος του Αλέξανδρου Ρώμα και ο θρύλος της γρουσουζιάς

Στην Έπαυλη Μαυρομιχάλη άφησε την τελευταία του πνοή το 1914 ο Γαριβαλδινός Αλέξανδρος Ρώμας. Συγκεκριμένα ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης στις 7 Μαΐου του 1914, φιλοξένησε στην έπαυλή του τον ήρωα, για να αναρρώσει ύστερα από βαρύ πυρετό που παρουσίασε.

Ο Ρώμας υπήρξε πρόεδρος της Βουλής και είχε έντονη πατριωτική δράση, συμμετέχοντας με δικό του σώμα στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Μετείχε στις μάχες της Σιάτιστας, Γρεβενών, Μπιζανίου και Δρίσκου, όπου και τραυματίστηκε. Ονομάστηκε τιμητικά Συνταγματάρχης επί του πεδίου της μάχης.

Στο πλευρό του όλες εκείνες τις δραματικές στιγμές στάθηκε, εκτελώντας χρέη νοσοκόμας η κόρη του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη η Ασπασία, σύζυγος του πολιτευτή Αττικής Ιωάννη Ράλλη. Ο πυρετός μια υποχωρούσε και μια θέριευε.

Όμως η συμμετοχή του Ρώμα σε πολέμους και στις πορείες, φαίνεται πως είχαν αδυνατίσει την καρδιά του κι έτσι άφησε την τελευταία του πνοή στις 10 Ιουλίου του 1914 στην Έπαυλη της Καστέλας, συμπληρώνοντας δύο περίπου μήνες αγώνα για επιβίωση από την άφιξή του.

Από την Έπαυλη πραγματοποιήθηκε μετακομιδή του άψυχου σώματος, στο σπίτι που διέθετε ο Ρώμας όταν ζούσε στην Αθήνα, στην οδό Πατησίων 26, με τελικό προορισμό την ιδιαίτερη πατρίδα του την Ζάκυνθο.

Έκτοτε η Έπαυλη θεωρήθηκε «γρουσούζικη», καθώς κανείς δεν πίστεψε ότι μια αδιαθεσία που εξελίχθηκε σε πυρετό, θα μπορούσε να οδηγήσει στην απώλεια ζωής του. Όσο ο καιρός περνούσε, τόσο οι φήμες, που άγγιζαν τα όρια του αστικού μύθου διογκώνονταν, λαμβάνοντας υπερβολικές -τις περισσότερες φορές διαστάσεις.

δύο χρόνια μετά, το 1916, πέθανε και ο ιδιοκτήτης του σπιτιού Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, ο οποίος κηδεύτηκε με τιμές εν ενεργεία Αντιστράτηγου. Στο σπίτι της οικογένειας έπεσε βαριά σκιά.

Δείτε από ψηλά πως είναι σήμερα η Έπαυλη Μαυρομιχάλη και διαβάστε παρακάτω γιατί κάποιοι την θεωρούν στοιχειωμένη και με φαντάσματα. Βίντεο drone του συνεργάτη μας n.p. production:

Το “κολοβό” νησάκι της Σταλίδας

Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής η Έπαυλη Μαυρομιχάλη καταλήφθηκε από ναυτικές υπηρεσίες των Γερμανών. Σε αυτήν εγκαταστάθηκε και η υπηρεσία επάκτιας άμυνας που επόπτευσε τα αμυντικά έργα που αναπτύχθηκαν σε όλη την παράλια ζώνη του Πειραιά.

Ένας από τους κύριους μύθους για τη συγκεκριμένη περίοδο, έλεγε ότι οι Γερμανοί ανατίναξαν την κορυφή της απέναντι νησίδας Σταλίδας, γνωστής και ως Κουμουνδούρου.

Ο αστικός μύθος θέλει την κορυφή της νήσου Σταλίδας να είναι κωνική εμποδίζοντας την ελεύθερη θέα από την Έπαυλη Μαυρομιχάλη, όπως επιθυμούσαν οι Γερμανοί για να εποπτεύουν τον ορίζοντα. Για αυτό σύμφωνα με το μύθο, έβαλαν εκρηκτικά και “ίσιωσαν” το νησάκι.

Η Σχολή Εμποροπλοιάρχων Ύδρας

Μεταπολεμικά στις εγκαταστάσεις της έκτασης Μαυρομιχάλη εγκαταστάθηκε  η Ναυτική Σχολή της Ύδρας, η λειτουργία της οποίας είχε ξεκινήσει από το 1749 και αποτέλεσε την πρώτη σχολή παγκοσμίως που δημιουργήθηκε με αποστολή την εκπαίδευση των Υδραίων στη ναυτική τέχνη.

Από το 1930 η σχολή έγινε δημόσια. Καθώς όμως στην περίοδο της κατοχής τα κτήρια της σχολής είχαν επιταχθεί από τους Ιταλούς η σχολή είχε αναζητήσει έδρα στην Αθήνα και αργότερα στον Πειραιά.

Καθώς οι περισσότερες εγκαταστάσεις στο λιμάνι του Πειραιά είχαν αποτελέσει στόχο βομβαρδισμών αλλά και λεηλασίας, κατά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων, δεν ήταν εύκολο να βρεθεί κατάλληλο κτήριο. Ύστερα από μια περίοδο αναζήτησης η Σχολή Εμποροπλοιάρχων Ύδρας εγκαταστάθηκε στην Έπαυλη Μαυρομιχάλη στην Καστέλλα.

Τα κτήρια που επιλέχθηκαν να στεγάσουν την αρχαιότερη σχολή εμποροπλοιάρχων στον κόσμο, ήταν βεβαίως παλαιά και ακατάλληλα. Από την άλλη όμως η τοποθεσία τους ήταν προνομιούχος.

Η μια πλευρά της έκτασης, είχε διέξοδο απευθείας στη θάλασσα, σημαντικό πλεονέκτημα για μια σχολή εμποροπλοιάρχων. Από την άλλη υπήρχε ένα σημαντικό πρόβλημα, καθώς η πρόσοψη του κεντρικού κτηρίου της σχολής ήταν στραμμένη προς τη θάλασσα, και ο τοίχος που την οριοθετούσε ήταν θεμελιωμένος μέσα σε αυτήν.

Οι διδάσκοντες διαμαρτύρονταν ότι όταν φυσούσε δυνατά, τα  κύματα του Σαρωνικού έμπαιναν μέσα στις αίθουσες παραδόσεων.

Οι Σχολές Ύδρας παρέμειναν στην Καστέλλα μέχρι την 1η Νοεμβρίου του 1949 για χρονικό διάστημα περίπου επτά ετών. Εκτός από τα θεωρητικά μαθήματα διδάσκονταν και τη ναυτική τέχνη. Μάθαιναν να δένουν σχοινιά, να κατραμώνουν σπάγκους κ.α.

Στην κολοβή πλέον Σταλίδα, στερουμένης της κορυφής της εξαιτίας των Γερμανών, έδρευαν πολλές λέμβοι της σχολής.  Ανασύρονταν στην ακτή και έμεναν για προστασία στην μικρή λωρίδα γης που υπήρχε, στην υπήνεμη πλευρά του.

Σχολή Λιμενοφυλάκων, αλλά και Λιμενικών Δοκίμων

Εκτός όμως από την ιστορική Σχολή Εμποροπλοιάρχων Ύδρας, στις ίδιες εγκαταστάσεις φαίνεται να εκπαιδεύεται και η πρώτη μεταπολεμική σειρά Λιμενοφυλάκων η κατάταξη της οποίας έγινε το 1946.

Οι λιμενοφύλακες κατά την διάρκεια της εκπαίδευσής τους λόγω έλλειψης χώρου εντός της σχολής, για το μάθημα της γυμναστικής έτρεχαν σε παράταξη στους δρόμους της Καστέλλας και στον όρμο του Τουρκολίμανου.

Το 1951 το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας έλαβε απόφαση δημιουργίας ανεξάρτητης Σχολής Λιμενικών Δοκίμων. Η σχολή αυτή λειτούργησε επίσης στην Έπαυλη Μαυρομιχάλη στην Καστέλλα.

Στις 3 Σεπτεμβρίου 1953 η Σχολή Λιμενικών Δοκίμων στην Καστέλλα φιλοξένησε ακόμα μια σειρά (την τρίτη) αποτελούμενη από 7 Δοκίμους που ονομάστηκαν Σημαιοφόροι Λ.Σ. στις 5 Ιανουαρίου του 1955. Η σειρά αυτή ήταν και η τελευταία που στεγάστηκε στα κτήρια της Σχολής στην Καστέλλα. Μετά την επιστροφή τους από το εκπαιδευτικό ταξίδι η Σχολή Λιμενικών Δοκίμων μεταστεγάστηκε στο Κ.Ε.Λ.Σ. “Γ. Κωτούλας” στον Ασπρόπυργο.

Η συνεισφορά της Έπαυλης στον ναυτικό Πειραιά

Την Έπαυλη εκμεταλλευόταν επί σειρά ετών η απόγονος της οικογενείας Μαυρομιχάλη. Τα κτήρια καθ’ όλη την μεταπολεμική περίοδο, βρίσκονταν υπό ενοικίαση από το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας έως τα τέλη του 1955.

Μέχρι τότε στις εγκαταστάσεις της Καστέλλας λειτούργησαν τέσσερις διαφορετικές σχολές κάνοντας τον Πειραιά κέντρο Ναυτικής εκπαίδευσης.

Το 1954 η κυβέρνηση Παπάγου αποφάσισε τη μεταφορά των υπηρεσιών του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (Ν.Α.Τ.) στον Πειραιά. Αυτό σε συνδυασμό με τα πολλά κτιριακά προβλήματα της έπαυλης, λόγω παλαιότητας, λύθηκε η μίσθωση, και τα οικοδομήματα εγκαταλείφθηκαν.

Έμειναν μόνο οι αναμνήσεις των περιοίκων από τη ζωή των δοκίμων εμποροπλοιάρχων, λιμενοφυλάκων, υπαξιωματικών και αξιωματικών του Λιμενικού Σώματος.

Οι σύγχρονοι μύθοι

Από το 1955 μέχρι και σήμερα η εγκαταλελειμμένη Έπαυλη αποτελεί σημείο αναφοράς για όσους ασχολούνται με τους αστικούς μύθους και τη φήμη που τους περιβάλλει. Φωνές και βογκητά που ακούγονται κατά την διάρκεια της νύχτας. Σκιές να τρέχουν, να μετακινούνται από το ένα οίκημα στο άλλο… Ανεκπλήρωτοι έρωτες, υποσχέσεις και ταξίματα, άδικοι θάνατοι, ιστορίες ανθρώπων στο διάβα του χρόνου.

Ο χώρος έγινε πρωτοσέλιδο με ειδήσεις για χαμένους νέους τα άψυχα σώματα των οποίων ανευρίσκονται εκεί ύστερα από χρόνια. Χρόνιες αναζητήσεις τερματίζονται συνήθως στη συγκεκριμένη έπαυλη.

Τις δεκαετίες του 1980 και 1990 μέλη διαφόρων σεκτών επέλεγαν το συγκεκριμένο σημείο για τις παράξενες “τελετές” τους. Ειδικά σε περιόδους γεμίσματος φεγγαριού… Σύμβολα και αριθμοί συγκεκριμένης λατρείας χαράσσονταν στους τοίχους των ερειπωμένων οικημάτων. Τότε ενισχύθηκε η περίφραξη της έκτασης. Τα γάγκελα και άλλα προστατευτικά πλέγματα την έκλεισαν ακόμα και οπτική επαφή.

Τη νύχτα ο διαβάτης που θα «τολμήσει» να περάσει κάτω από τη μικρή ακτή που με τα χρόνια έχει διαμορφωθεί, δεν μπορεί παρά να μη φέρει στο νου του, όλα εκείνα που έχουν ειπωθεί για την Έπαυλη Μαυρομιχάλη, είτε τα πιστεύει, είτε όχι…

Δείτε το βίντεο του @Droneas Argyris Stamatidis:

Αρχική αεροφωτογραφία του @Droneas Argyris Stamatidis