Ο θρυλικός χορευτής που άλλαξε το μπαλέτο, διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια στα 29 του. Ο Νιζίνσκι, που γεννήθηκε στο Κίεβο

Ο κορυφαίος χορευτής μπαλέτου Βατσλάβ Νιζίνσκι (Vaslav Nijinsky) αναφέρεται μέχρι σήμερα ως ο μεγαλύτερος άνδρας χορευτής όλων των εποχών.

Γεννημένος το 1889 στο Κίεβο, από Πολωνούς γονείς, ο Νιζίνσκι μεγάλωσε στην αυτοκρατορική Ρωσία, αλλά θεωρούσε τον εαυτό του Πολωνό. Δεξιοτέχνης στο είδος του και “βαθύς γνώστης” του χορού μπορούσε να εκτελέσει “en pointe”, κάτι αρκετά σπάνιο για άρρενες χορευτές της εποχής του. Κατά τη συγκεκριμένη τεχνική, ο χορευτής μπαλέτου στηρίζει όλο το βάρος του σώματος στις άκρες των πλήρως εκτεταμένων ποδιών του, φορώντας τα πουέντ.

Εκτός, όμως, από αυτό, ο Νιζίνσκι διακρίθηκε για τα πρωτοφανή άλματά του, που φαίνονταν σαν να αψηφούν τη βαρύτητα.

Ο Νιζίνσκι μυήθηκε στο χορό από τους γονείς του, οι οποίοι ήταν καταξιωμένοι χορευτές της όπερας. Από πολύ μικρός βρέθηκε δίπλα σε σπουδαίους χορευτές ενώ oι διαρκείς μετακινήσεις από πόλη σε πόλη, λόγω συνεχόμενων περιοδειών της οικογένειάς του, αποτελούσαν για χρόνια την καθημερινότητά του.

Σε ηλικία εννέα ετών έγινε δεκτός στην αυτοκρατορική σχολή μπαλέτου στην Αγία Πετρούπολη, η οποία θεωρείται, ακόμα και σήμερα, η καλύτερη παγκοσμίως. Ο Νουρέγιεφ, η Άννα Πάβλοβα και ο Μιχαήλ Φοκίν είναι μόνο μερικοί από τους καταξιωμένους αποφοίτους της.

Όταν αποφοίτησε, έγινε μέλος του αυτοκρατορικού μπαλέτου, αναλαμβάνοντας, από την αρχή, πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Νιζίνσκι και Ντιαγκίλεφ

Το 1909 εντάχθηκε σε μια νέα ομάδα μπαλέτου που ξεκίνησε ο περίφημος Ρώσος ιμπρεσάριος και κριτικός τέχνης, Σεργκέι Ντιαγκίλεφ, τα Ρωσικά Μπαλέτα (Ballets Russes). Την ίδια χρονιά, Νιζίνσκι και Ντιαγκίλεφ ταξίδεψαν στο Παρίσι. Ο Πολωνός χορευτής εμφανίστηκε σε αρκετές παραστάσεις, όπου αποθεώθηκε από το κοινό. Η φήμη του άρχισε να απλώνεται και να κατακτά την Ευρώπη, μέχρι που έγινε ο απόλυτος σταρ των χορευτών.

Στο Παρίσι, οι δύο καλλιτέχνες ερωτεύτηκαν και ζούσαν ελεύθερα ως εραστές. Άλλωστε ο Ντιαγκίλεφ ήταν από τους πρώτους καλλιτέχνες που είπε δημόσια ότι είναι ομοφυλόφιλος. Η αγάπη τους για τον χορό και το μπαλέτο,  όχι μόνο τους ένωσε, αλλά τους έδωσε την ευκαιρία να εξελίξουν και την ίδια την τέχνη τους.

Ο Νιζίνσκι, μέσα από τα Ρωσικά Μπαλέτα, πειραματίστηκε αρκετά με διάφορες χορογραφίες, καταφέρνοντας τελικά να δημιουργήσει νέες κατευθύνσεις για τους άνδρες χορευτές. Μαζί με τον Ντιαγκίλεφ αμφισβήτησαν τις συμβατικότητες της κλασσικής χορογραφίας και, αντλώντας στοιχεία από τους μιμητικούς χορούς, δημιούργησαν παραστάσεις που θύμιζαν “μπαλέτο-παντομίμα”.

Το καλλιτεχνικό ζευγάρι, αλλά και ολόκληρος ο θίασος, προτίμησε να πειραματιστεί ακόμα και με τη μουσική. Φαινομενικά παράφωνες συγχορδίες, δυσαρμονίες και πολύπλοκοι ρυθμοί “έντυναν” τις παραστάσεις, προκαλώντας το κοινό, που, μέχρι πρότινος, είχε συνηθίσει στα κλασσικά έργα.

Στο αποκορύφωμα της καριέρας του, ο Ναζίνσκι κατάλαβε πως δεν μπορούσε να διαχειριστεί τη διασημότητά του. Τότε, άρχισε να “καταρρέει” και η σχέση του με τον Ντιαγκίλεφ. Το καλοκαίρι του 1913, σε μια περιοδεία στη Νότια Αμερική, ο Ναζίνσκι παντρεύτηκε την 22χρονη Ρομόλα ντε Πούλτσι.

Ο Ντιαγκίλεφ εξοργίστηκε. Απέλυσε τον σύντροφό του από τον θίασο και διέκοψε κάθε επαφή μαζί του.

Το άδοξο τέλος

Ο Νιζίνσκι έμεινε άνεργος και χωρίς συνεργάτες. Αποφάσισε να δημιουργήσει τον δικό του θίασο. Μάταια, όμως. Η μία αποτυχημένη παράσταση διαδεχόταν την άλλη.

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, έζησε στη Βουδαπέστη, σε κατ’ οίκον περιορισμό, απ’ όπου “ελευθερώθηκε” το 1916. Μετά από μια περιοδεία στη Νότια Αμερική, το 1917, και λόγω των ταξιδιωτικών δυσκολιών που επέβαλε ο πόλεμος, ο Ναζίνσκι και η οικογένειά του εγκαταστάθηκαν στο Σεν Μόριτζ της Ελβετίας.

Η σταδιοδρομία του έληξε το 1919, σε ηλικία μόλις 29 ετών, όταν διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια. Έζησε για πολλά χρόνια σε διάφορα ψυχιατρεία, μέχρι το 1947, που μετακόμισε στο Λονδίνο. Το 1950 άφησε την τελευταία του πνοή.