Και όμως υπήρξε ο θεός της βλακείας στην αρχαία Ελλάδα. Τον θεωρούσαν δαίμονα και στιγμάτισε την οικογένεια Μιλτιάδη

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεότητες για όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους. Έτσι ακόμη και για τη βλακεία υπήρχε ένας θεός!

Λεγόταν Κοάλεμος, και ήταν ένας δαίμονας, δηλαδή μία κατώτερη θεότητα. Επιπλέον, το όνομά του χρησιμοποιούταν ως χαρακτηρισμός για κάποιο μεγάλο βλάκα. “Κοάλεμος” είχε χαρακτηριστεί και ο Κίμων ο Πρεσβύτερος, ο πατέρας του στρατηγού Μιλτιάδη, που οδήγησε τους Αθηναίους σε νίκη στη μάχη του Μαραθώνα.

Κοάλεμος, ο θεός της βλακείας

Σύμφωνα με τον γερμανοεβραίο ψυχίατρο Φριτς Περλς, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν του είχε πει κάποτε:

«Δύο πράγματα είναι άπειρα, το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία. Δεν είμαι, όμως, βέβαιος για το πρώτο”. Δυόμιση χιλιάδες χρόνια πριν, οι αρχαίοι Έλληνες αντιμετώπιζαν επίσης με δέος την ανθρώπινη βλακεία.

Για τον λόγο αυτό είχαν ορίσει και θεό που επέβλεπε αυτό το ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Ήταν ένας δαίμονας, κατώτερη μορφή θεότητας, ο Κοάλεμος.

Ο Αριστοφάνης στους «Ιππής» (στ. 221) αναφέρει ότι ο θεός της βλακείας ήταν επίσης «αιματοπότης» και «απαιτητικός».

Μια αρχαία πηγή δίνει ως ετυμολογία της λέξης «Κοάλεμος» το «κοέω» («αντιλαμβάνομαι», «ακούω») με το «ἡλεός» («τρελός», «ηλίθιος»). Δηλαδή, «Κοάλεμος» ήταν αυτός που αρχικά άκουγε συνέχεια βλακείες, πριν καταλήξει και αυτός να γίνει βλάκας. Η ετυμολογία αυτή, ωστόσο, δεν γίνεται σήμερα αποδεκτή από κάποιους σύγχρονους μελετητές.

Κόβαλοι και Νυξ

Δυστυχώς, δεν έχει διασωθεί κάποιο ιερό προς τιμή του Κοαλέμου ή απεικόνισή του σε αρχαίο έργο τέχνης. Πολλοί μελετητές θεωρούν ότι ο δαίμονας αυτός μπορεί να συγγένευε με τους «Κοβάλους», δαίμονες της ακολουθίας του Διονύσου. Οι συγκεκριμένοι είχαν διάφορες ιδιότητες και χαρακτηριστικά που «μετέδιδαν» στους ανθρώπους.

Έτσι αν ο Κοάλεμος ήταν ένας από τους Κοβάλους δεν θα εκπροσωπούσε απλά αυτούς που ήταν ήδη βλάκες, αλλά θα πρέπει να είχε την ικανότητα να μετατρέπει σε οπαδούς του, ακόμη και τους νοήμονες.

Υπάρχει και η θεωρία ότι ο Κοάλεμος ίσως ήταν γιος της θεάς Νύχτας, που σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν η προσωποποίησης της νύχτας.

Η Νύξ ήταν κόρη του Χάους και μητέρα του Θανάτου (και του Ύπνου). Ήταν μία πολύ ισχυρή θεότητα που προκαλούσε φόβο ακόμη και στον Δία.

Το να ήταν μητέρα και του θεού της βλακείας δεν είναι παράλογο, αν σκεφτούμε ότι ολόκληρες αυτοκρατορίες κατέρρευσαν γιατί έτυχε κάποια στιγμή να βρεθούν επικεφαλής τους οπαδοί του Κοαλέμου.

Οι δύο Κίμωνες

Στην αρχαία Ελλάδα κάθε βλάκας χαρακτηριζόταν ως «Κοάλεμος». Σήμερα θα τον λέγαμε «ένας βλάκας και μισός».

Ο πιο διάσημος «Κοάλεμος» ήταν ο Κίμων ο Πρεσβύτερος, πατέρας του Μιλτιάδη του νικητή της Μάχης του Μαραθώνα. Ο Πλούταρχος στο Βίο του Κίμωνα (4.3), εγγονού και συνονόματου του Κίμωνα του Πρεσβύτερου, αναφέρει ότι όταν το 489 π.Χ. ο Μιλτιάδης πέθανε στη φυλακή, όπου είχε εγκλειστεί από τον Δήμο μετά την καταδίκη να πληρώσει 50 τάλαντα πρόστιμο για την αποτυχημένη εκστρατεία εναντίον της Πάρου, ο γιος του ο Κίμωνας ο Νεότερος ήταν μικρός.

Παρά ταύτα, είχε ήδη φήμη μεγάλου βλάκα.

Ο Πλούταρχος επισημαίνει ότι καθώς ο συνονόματος παππούς του ήταν γνωστός βλάκας και είχε το παρατσούκλι «Κοάλεμος», οι Αθηναίοι πίστευαν ότι ο εγγονός είχε πάρει από εκείνον.

Λίγα χρόνια αργότερα ο Κίμων ο Νεότερος τους διέψευσε με τον πιο θεαματικό τρόπο. Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους στρατηγούς – πολιτικούς της Αθήνας και κέρδισε σημαντικές νίκες κατά των Περσών. Υπό τη διοίκηση του Κίμωνα η Αθήνα έγινε η κυρίαρχη δύναμη, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ευτυχώς, που τελικά το παιδί είχε πάρει από τον πατέρα και όχι τον παππού του!