Ο τάφος με τα οστά του Αγίου Πέτρου βρίσκεται πράγματι στο Βατικανό; Τι έδειξε η αρχαιολογική ανασκαφή

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο επισκέπτης της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό μπορεί να δει κάτω από το ναό τον τάφο ενός από τους σημαντικότερους από τους Δώδεκα Αποστόλους του Χριστού.

Σύμφωνα με το Βατικανό, εκεί βρέθηκαν και τα οστά του. Όμως, πολλοί θεωρούν ότι υπάρχουν μόνο ενδείξεις γι’ αυτό, και ότι η ανακάλυψη των λειψάνων του Αγίου Πέτρου δεν είναι καθόλου βέβαιη.

Το μαρτύριο του Αγίου Πέτρου

Η παλαιότερη αναφορά στον θάνατο του Αποστόλου Πέτρου είναι σε μια επιστολή του Κλήμεντος, Επισκόπου Ρώμης, προς τους Κορινθίους που γράφηκε γύρω στο 96 μ.Χ.

Ο ιστορικός Ευσέβιος που έζησε τον 4^ο αιώνα μ. Χ. αναφέρει ότι ο Πέτρος ήρθε στη Ρώμη και σταυρώθηκε με το κεφάλι προς τα κάτω, αποδίδοντας αυτή την πληροφορία στον θεολόγο Ωριγένη που έζησε ένα αιώνα νωρίτερα.

Ο τόπος και ο τρόπος θανάτου του Αγίου Πέτρου αναφέρονται επίσης από τον Τερτυλλιανό, που έζησε περίπου το 160-220 μ. Χ. σημειώνοντας ότι αυτό έγινε κατά τη διάρκεια του πρώτου διωγμού των χριστιανών από τον Νέρωνα.

Το μαρτύριο του Αγίου Πέτρου απεικονίζεται παραδοσιακά στη θρησκευτική αγιογραφία ως σταύρωση με το κεφάλι στραμμένο προς τα κάτω.

Η πρώτη βασιλική του Αγίου Πέτρου

Στα χρόνια της βασιλείας του Μεγάλου Κωνσταντίνου επιτράπηκε για πρώτη φορά στους χριστιανούς να αναγείρουν ναούς για τη λατρεία τους. Ο Κωνσταντίνος που ευνοούσε τον χριστιανισμό χρηματοδότησε κάποιους από τους εντυπωσιακότερους ναούς.

Μεταξύ 320 και 327 μ. Χ., ο αυτοκράτορας έχτισε μια πεντάκλιτη βασιλική αφιερωμένη στον Άγιο Πέτρο πάνω από μία υπόγεια νεκρόπολη (κατακόμβη) της ρωμαϊκής εποχής , όπου υποτίθεται ότι αυτός είχε ταφεί σχεδόν τρεις αιώνες πριν.

Μεγάλο μέρος του λόφου του Βατικανού ισοπεδώθηκε για να δημιουργηθεί μια σταθερή βάση για την πρώτη αυτή βασιλική του Αγίου Πέτρου. Το συγκρότημα των παλαιών τάφων που ήταν από κάτω του γκρεμίστηκε μερικώς και γέμισε με χώμα για να αποτελέσει το θεμέλιο για την οικοδόμηση του ναού.

Το ιερό του σχεδιάστηκε ώστε να βρίσκεται ακριβώς πάνω απ’ αυτό που θεωρούνταν εκείνη την εποχή ότι ήταν ο τάφος του Αγίου Πέτρου.

Ο χρυσός σταυρός

Αρχαίες φιλολογικές πηγές καταγράφουν ότι ο τάφος του Πέτρου είχε τη μορφή μίας μεγάλης μπρούτζινης σαρκοφάγου. Πάνω σε αυτή ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε τοποθετήσει ένα χρυσό σταυρό βάρους 68 κιλών γεμάτο με πολύτιμες πέτρες.

Ο σταυρός του Αγίου Πέτρου ήταν ένα από τα πολλά λάφυρα που πήραν μαζί τους οι Σαρακηνοί όταν λεηλάτησαν τη βασιλική του το 846.

Διαβάστε εδώ: Η άγνωστη λεηλασία της Ρώμης από τους Άραβες το 846 μ.Χ. 

Στις αρχές του 16^ου αιώνα, στη διάρκεια της κατασκευής της νέας βασιλικής του Αγίου Πέτρου, πάνω απ’ αυτή της εποχής του Κωνσταντίνου, ανακαλύφθηκαν και πάλι κάποιοι από τους τάφους της ρωμαϊκής νεκρόπολης. Όμως, δεν εκτιμήθηκε τότε η σημασία τους με αποτέλεσμα να υποστούν καταστροφές και να καλυφθούν ξανά με μπάζα και χώματα.

Έναρξη ανασκαφών

Μόλις το 1939 το Βατικανό επέτρεψε να γίνουν αρχαιολογικές ανασκαφές κάτω από τα θεμέλια της βασιλικής του Αγίου Πέτρου για την ανεύρεση της αρχαίας νεκρόπολης όπου υποτίθεται ότι είχε ταφεί ο Απόστολος Πέτρος.

Οι αρχαιολόγοι πράγματι εντόπισαν κάποιες ταφές που χρονολογούνταν πριν από τον 4^ο αιώνα μ. Χ. όταν χτίστηκε ο πρώτος ναός. Οι περισσότεροι τάφοι ήταν του 2^ου και 3^ου αιώνα. Ωστόσο, οι αρχαιολόγοι βρήκαν στοιχεία ότι ένας τάφος ήταν ακόμη παλαιότερος αφού εντοπίστηκαν αντικείμενα σε αυτό που χρονολογούνταν στον 1^ο αιώνα μ. Χ. την εποχή που έζησε ο Πέτρος.

Ταφικό μνημείο του Αγίου Πέτρου;

Ανάμεσα στους τάφους που ανακαλύφθηκαν στο δυτικό άκρο της νεκρόπολης ήταν και ένα μικρό μνημείο που χρονολογήθηκε περίπου το 160 μ. Χ.

Σε τοίχο δίπλα του υπήρχε ένα πρόχειρο χάραγμα (γκράφιτι) με το όνομα του Πέτρου. Μέσα στο μνημείο αυτό οι αρχαιολόγοι βρήκαν τα οστά από τέσσερις διαφορετικούς ανθρώπους και ζώα.

Η μελέτη των οστών έδειξε ότι κάποια ανήκαν σ’ ένα άνδρα ηλικίας 60-70 ετών. Οι θεολογικές πηγές αναφέρουν ότι αυτή περίπου ήταν η ηλικία του Πέτρου όταν μαρτύρησε.

Ο Γερμανός και τα “οστά του Αγίου Πέτρου”

Ο Γερμανός ιερέας Λούντβιχ Κάας, τον οποίο το Βατικανό είχε βάλει ως επικεφαλής της ανασκαφής στη βασιλική του Αγίου Πέτρου, ήταν βέβαιος ότι αυτά ήταν τα οστά του αγίου.

Σύμφωνα με τη θεωρία του, οι χριστιανοί αρχικά είχαν θάψει τον Πέτρο σε κάποιο ταπεινό ταφό στη νεκρόπολη στο Βατικανό. Τον 2^ο αιώνα μ. Χ. μετάφεραν τα οστά του στο συγκεκριμένο μνημείο για να μπορούν να του αποδίδουν τιμές.

Αυτό γινόταν κρυφά αφού οι χριστιανοί ακόμη καταδιώκονταν από τις ρωμαϊκές αρχές. Όμως, γνώριζαν που είχαν μεταφέρει τα οστά του Αγίου Πέτρου. Έτσι, όταν κατασκευάσαν την πρώτη βασιλική στις αρχές του 4ου αιώνα, έβαλαν το ιερό ακριβώς πάνω απ’ αυτό που θεωρούσαν ότι ήταν ο τάφος του.

Καθώς η ανακάλυψη αυτή έγινε το 1942, μεσούντος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Κάας αποφάσισε να κρύψει τα υποτιθέμενα οστά του Αγίου Πέτρου. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν το 1950 στο χριστουγεννιάτικο μήνυμά του, ο Πάπας Πίος ο 12^ος μίλησε για την «πιθανή ανακάλυψη του τάφου του Αγίου Πέτρου» δεν έκανε αναφορά στην εύρεση των πιθανολογούμενων οστών του.

Η ανακοίνωση του Πάπα

Μετά τον θάνατο του Κάας, το 1952, η Ιταλίδα αρχαιολόγος Μαργκερίτα Γκουαρντούτσι που είχε αναλάβει υπεύθυνη των ανασκαφών στη βασιλική του Αγίου Πέτρου βρήκε τυχαία τα κρυμμένα οστά.

Ενημέρωσε τον Πάπα Παύλο VI για την πεποίθησή της ότι αυτά τα λείψανα ήταν του Αγίου Πέτρου. Στις 26 Ιουνίου 1968, ο Πάπας Παύλος VI ανακοίνωσε επίσημα ότι τα λείψανα του Αγίου Πέτρου είχαν ανακαλυφθεί.

Στις 24 Νοεμβρίου 2013, ένα μέρος αυτών των λειψάνων εκτέθηκε δημόσια για πρώτη φορά, αφού ο Πάπας Φραγκίσκος εόρτασε την Λειτουργία του «Έτους Πίστεως». Στις 2 Ιουλίου 2019, ανακοινώθηκε ότι ο Πάπας Φραγκίσκος είχε δώσει εννέα θραύσματα οστών στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Οι αντιρρησίες

Τα περισσότερα από αυτά που ισχυρίζεται η Καθολική Εκκλησία ότι είναι τα λείψανα του Αγίου Πέτρου βρίσκονται στη Ρώμη, τοποθετημένα κάτω από το κεντρικό ιερό της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου.

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι πολλοί ειδικοί δεν συμφωνούν ότι τα λείψανα αυτά ανήκουν στον Απόστολο Πέτρο. Θεωρούν ότι τα στοιχεία γι’ αυτή την ταυτοποίηση δεν είναι ισχυρά.

Ακόμη και ο Αντόνιο Φερρούα, ένας από τους αρχαιολόγους που διηύθυναν την ανασκαφή μέσα στη βασιλική, δεν είναι πεπεισμένος ότι τα οστά που βρέθηκαν ήταν του Αγίου Πέτρου.

Σήμερα μπορεί όποιος θέλει να κάνει κράτηση για μια ειδική επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο κάτω από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό. Σε αυτή την περιήγηση, ένα από τα ταφικά μνημεία που θα δει είναι και ο (υποτιθέμενος) τάφος του Αγίου Πέτρου.

Αρχική φωτογραφία: wikipedia