Ο «Σπάρτακος» ήταν το καμάρι του Κερκ Ντάγκλας. Το σενάριο έγραψε κατηγορούμενος για φιλοκομμουνισμό και ο σκηνοθέτης της ταινίας Στάνλεϊ Κιούμπρικ, την αποκήρυξε

Για τον Κερκ Ντάγκλας, ο «Σπάρτακος» αποτελεί μία από τις εμβληματικότερες ταινίες της καριέρας του. Αντιθέτως, ο σκηνοθέτης Στάνλεϊ Κιούμπρικ έκανε τα αδύνατα δυνατά για να τη σβήσει από το βιογραφικό του.

Η υπόθεση της ταινίας βασίστηκε στο ομώνυμο ιστορικό μυθιστόρημα του Χάουαρντ Φαστ για τον Σπάρτακο, τον αρχαίο «επαναστάτη» που ξεσήκωσε τους σκλάβους στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το 73 π.Χ.

Τη μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη ανέλαβε η εταιρεία παραγωγής του Κερκ Ντάγκλας, ενώ ο ίδιος θα ήταν κι ο πρωταγωνιστής. Με έναν προϋπολογισμό 12 εκατομμυρίων, ο «Σπάρτακος» μπήκε αμέσως στη λίστα με τις ακριβότερες ταινίες της δεκαετίας του ’60.

Συνεπώς, οι προσδοκίες ήταν εξίσου υψηλές.

Σταρ εναντίον σκηνοθέτη

Αρχικά, στην καρέκλα του σκηνοθέτη κάθισε ο Άντονι Μαν. Αν και θεωρούταν από τους κορυφαίους αμερικανούς σκηνοθέτες ταινιών γουέστερν, ο Ντάγκλας διαπίστωσε γρήγορα ότι δεν ήταν ο κατάλληλος για τη συγκεκριμένη δουλειά. Έτσι, στο τέλος της πρώτης βδομάδας γυρισμάτων, τον απέλυσε και προσέλαβε στη θέση του τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ, με τον οποίο είχε συνεργαστεί στους «Σταυρούς στο Μέτωπο» το 1957.

Με παρόμοιο τρόπο πειραματίστηκε και για τη διασκευή του σεναρίου.

Αρχικά το ανέθεσε στον Χάουαρντ Φαστ, συγγραφέα του μυθιστορήματος «Σπάρτακος». Όταν όμως διάβασε τα πρώτα δείγματα που του παρέδωσε ο Φαστ, απογοητεύτηκε. Τότε πήρε την ανατρεπτική απόφαση να προσλάβει τον Ντάλτον Τράμπο, έναν σεναριογράφο που φιγούραρε ανάμεσα στα πρώτα ονόματα της λεγόμενης «μαύρης λίστας» του Χόλιγουντ την εποχή εκείνη. Έχοντας κατηγορηθεί για φιλοκομμουνισμό, ο Τράμπο ήταν για χρόνια αναγκασμένος να γράφει τα σενάριά του με ψευδώνυμα. Μία τριετία νωρίτερα, είχε κερδίσει Όσκαρ σεναρίου με το όνομα Ρόμπερτ Ριτς, ενώ για τον «Σπάρτακο» σκόπευε να γράψει ως Σαμ Τζάκσον.

Ωστόσο, ο Κερκ Ντάγκλας διαφώνησε.

Σε σύσκεψη που είχε προηγηθεί μεταξύ του Ντάγκλας, του Στάνλεϊ Κιούμπρικ και του βοηθού παραγωγού της ταινίας, εκφράστηκαν διάφορες απόψεις.

Ο Κιούμπρικ είχε προτείνει να μπει το δικό του όνομα στη θέση του σεναριογράφου, εφόσον κάπως έπρεπε να «καμουφλαριστεί» ο πραγματικός δημιουργός.

Ο Ντάγκλας θιγμένος για λογαριασμό του Τράμπο, τον οποίο εκτιμούσε βαθύτατα, αρνήθηκε κατηγορηματικά. Παρά τις αντιρρήσεις των υπολοίπων, αποφάσισε να βάλει στους τίτλους το αληθινό όνομα του σεναριογράφου. Κι αυτό ήταν κάτι που στην εποχή του είχε σοβαρό ρίσκο.

Αυτή ήταν η αρχή του «ρήγματος» μεταξύ σκηνοθέτη και σταρ. Όταν ξεκίνησαν επίσημα τα γυρίσματα του «Σπάρτακου», ο Κιούμπρικ συνειδητοποίησε πόσο παρεμβατικός θα ήταν ο Ντάγκλας στην ταινία. Οι αρμοδιότητες και οι πρωτοβουλίες του σκηνοθέτη ήταν πολύ περιορισμένες σε σχέση με παλαιότερες δουλειές του. Έπρεπε να λογοδοτεί στους παραγωγούς και να ακούει τη γνώμη τους για θέματα που αφορούσαν από την επιλογή στούντιο και φωτισμού μέχρι την απόδοση των σκηνών και το στήσιμο των ηθοποιών στο χώρο.

Ειδικά με τον Ντάλτον Τράμπο βρίσκονταν σε μία διαρκή διαμάχη για τους διαλόγους. Ο Κιούμπρικ θεωρούσε ότι ο χαρακτήρας του Σπάρτακου δεν ήταν ρεαλιστικός, καθώς δεν είχε καθόλου ελαττώματα. Ο σεναριογράφος, από την άλλη, που είχε την πλήρη υποστήριξη του Ντάγκλας, υποστήριζε σθεναρά ότι αυτή ήταν η ιδανική απόδοση του ήρωα.

Παρά το τεταμένο κλίμα, τα γυρίσματα ολοκληρώθηκαν αισίως. Το 1960 η ταινία κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους και αμέσως μετατράπηκε σε τεράστια εμπορική επιτυχία.

Η αποκάλυψη του Ντάλτον Τράμπο ως σεναριογράφου, που συνέβη λίγο πριν την πρεμιέρα, ήταν αυτή που έδωσε τέλος στο πολυετές «κυνήγι μαγισσών» της μαύρης λίστας του Χόλιγουντ.

Ο ίδιος ο αμερικανός πρόεδρος Τζον Κένεντι προέτρεψε όσους αντέδρασαν στο άκουσμα του ονόματος του Τράμπο να παραμερίσουν τις προκαταλήψεις και να πάνε να δουν την ταινία.

Την επόμενη χρονιά, η ταινία βραβεύτηκε με τέσσερα Όσκαρ, ενώ για μια δεκαετία διατήρησε τον τίτλο της εμπορικότερης σε εισπράξεις στην ιστορία της Universal Pictures.

Παρόλα αυτά, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ διαχρονικά προσπάθησε να αποσυνδέσει το όνομά του από τον «Σπάρτακο». Θεωρούσε ότι το τελικό αποτέλεσμα ήταν σε πολύ μικρό βαθμό προϊόν του δικού του καλλιτεχνικού οράματος, καθώς για τις περισσότερες πτυχές της ταινίας δεν είχε τον πλήρη έλεγχο. Ο «Σπάρτακος» του είχε αφήσει ένα αίσθημα πικρίας και απογοήτευσης και ήταν μία από τις τρεις ταινίες που δεν συμπεριέλαβε στην επίσημη συλλογή με τη φιλμογραφία του που εξέδωσε το 1999.

«Ο Σπάρτακος ήταν η μόνη ταινία, στην οποία δεν είχα τον πλήρη έλεγχο. Και δε θεωρώ ότι το γεγονός αυτό βελτίωσε το τελικό αποτέλεσμα. Το θέμα είναι ότι υπάρχουν χιλιάδες αποφάσεις που πρέπει να παρθούν. Και όταν δεν τις παίρνεις εσύ ο ίδιος και ταυτόχρονα δεν είσαι στο ίδιο μήκος κύματος με αυτούς που τις παίρνουν, τότε η διαδικασία γίνεται πολύ επίπονη. Η ταινία είχε τα πάντα εκτός από πλοκή», είχε δηλώσει σε συνέντευξή του το 1968.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: O σεναριογράφος του «Spartacus» και της ταινίας «Ο Τζόνι πήρε το όπλο του», ήταν στη «Μαύρη λίστα» του Χόλιγουντ, επειδή είχε γράψει άρθρο υπέρ της ΕΣΣΔ. Φυλακίστηκε και αυτοεξορίστηκε. Κέρδισε 2 Όσκαρ με ψευδώνυμο!