Ο Σοβιετικός που αρνήθηκε να πατήσει το κουμπί εκτόξευσης πυρηνικών πυραύλων

«Ήρθαμε πολύ κοντά στον πυρηνικό πόλεμο. Πολύ πιο κοντά απ’ ότι νομίζαμε τότε», είχε δηλώσει ο Ρόμπερτ ΜακΝαμάρα το 2002, όταν ήταν υπουργός Άμυνας.

Αναφερόταν στο συμβάν της 27ης Οκτωβρίου του 1962, όταν ένα σοβιετικό υποβρύχιο ετοιμαζόταν να ανοίξει «πυρ» και από τον ψυχρό πόλεμο να περάσουμε στον πυρηνικό όλεθρο. Η ανθρωπότητα χρωστάει πολλά στον αξιωματικό του σοβιετικού ναυτικού Βασίλι Αρκίποφ, που εναντιώθηκε στην πρόθεση των συναδέλφων του να εκτοξευτούν πύραυλοι εναντίον των Αμερικανών.

Υποβρύχιο Κ-19: Το υποβρύχιο που κάνεις τις γυναίκες «χήρες»

Ο Αρκίποφ ήταν ένας παρασημοφορημένος ήρωας, που κυριολεκτικά έσωσε χιλιάδες ανθρώπινες ζωές στις 4 Ιουλίου του 1961, όταν ήταν διοικητής σε ένα υποβρύχιο που μετέφερε πυρηνικά. Ο ψυκτικός μηχανισμός έπαθε βλάβη και λίγο έλειψε να γίνει έκρηξη μεγαλύτερη από αυτή του Τσέρνομπιλ. Ο Αρκίποφ, που είχε γνώσεις μηχανικής, μαζί με μια ομάδα τεχνικών έκαναν ότι μπορούσαν, για να διορθώσουν τη βλάβη. Τα κατάφεραν, αλλά είχαν ήδη εκτεθεί σε τεράστια δόση ραδιενέργειας. Οι περισσότεροι από τους εργάτες πέθαναν μέσα σε λίγες μέρες. Ο Αρκίποφ επέζησε και βραβεύτηκε με μετάλλιο για την ανδρεία του.

Η «ανταρσία» που έσωσε τον κόσμο

Η δεύτερη φορά που ο Βασίλι Αρκίποφ, όχι απλά έσωσε τον κόσμο, αλλά άλλαξε τη ροή της ιστορίας, ήταν στις 7 Οκτωβρίου του 1962, κατά τη διάρκεια της κρίσης των πυραύλων στην Κούβα.

Τα πλοία των Αμερικάνων είχαν εντοπίσει το σοβιετικό υποβρύχιο Β-59 κοντά στην Κούβα και άρχισαν να ρίχνουν εκρηκτικά, για να αναγκάσουν το υποβρύχιο να ανέβει στην επιφάνεια για ταυτοποίηση.

Το πλήρωμα του υποβρυχίου δεν είχε πάρει καμία εντολή απ’ τη Μόσχα για μέρες και ξαφνικά δεχόταν επίθεση από αμερικανικές δυνάμεις. Το υποβρύχιο είχε κατέβει σε μεγάλο βάθος για να αποφύγει τις εκρήξεις κι έτσι δεν υπήρχε σήμα επικοινωνίας με τη Μόσχα. Οι αξιωματικοί βρέθηκαν μπροστά στον εξής προβληματισμό: Είτε είχε ξεκινήσει ήδη ο «3ος παγκόσμιος πόλεμος» και έπρεπε να ανοίξουν πυρ, είτε επρόκειτο απλώς για μία επιπόλαιη ενέργεια τον Αμερικάνων και αν εκτόξευαν κάποιο πύραυλο, θα ξεκινούσαν αυτοί τον 3ο παγκόσμιο πόλεμο, που όλοι πίστευαν ότι θα είναι και ο τελευταίος.

Ο κανονισμός ανέφερε ρητά, ότι πριν από μια τέτοια ενέργεια, έπρεπε να συμφωνήσουν οι τρεις αρμόδιοι αξιωματικοί του υποβρυχίου, οι οποίοι ήταν οι Βαλεντίν Σαβίτσκι, Ιβάν Μασλένικοφ και Βασίλι Αρκίποφ. Ο μόνος που δε συμφωνούσε στην εκτόξευση πυραύλου, ήταν ο Αρκίποφ.

Η συζήτηση των αξιωματικών εξελίχθηκε σε καυγά. Ορισμένοι έχουν υποστηρίξει ότι οι τρεις άντρες πιάστηκαν και στα χέρια. Ο Αρκίποφ δεν υποχώρησε και επέβαλε τη γνώμη του. Το υποβρύχιο Β-59 ανέβηκε στην επιφάνεια, οι Αμερικάνοι το εντόπισαν και ο κυβερνήτης πήρε εντολές απ’ τη Μόσχα να επιστρέψει στην πατρίδα.

Τέλος καλό, όλα καλά; Για την ανθρωπότητα ναι, αλλά όχι για το πλήρωμα του υποβρυχίου. Όταν έφτασαν στη Μόσχα, ο πολιτικός κόσμος θεώρησε ότι είχαν «παραδοθεί» στους Αμερικάνους και τους αντιμετώπισε με εχθρότητα, την οποία καλλιέργησαν και στην κοινή γνώμη. «Καλύτερα να ‘χατε χαθεί με το υποβρύχιο», τους είχε πει ένας Ρώσος ναύαρχος και εννοούσε κάθε του λέξη.

Η γυναίκα του Αρκίποφ, Όλγα, δεν είχε την ίδια άποψη με τον ναύαρχο: «Ο άνθρωπος που εμπόδισε τον πυρηνικό πόλεμο ήταν ένα Ρώσος ναύτης. Το όνομά του ήταν Βασίλι Αρκίποφ. Είμαι περήφανη για τον άντρα μου και πάντα θα είμαι».

Πολλοί υποστηρίζουν, ότι αν δεν είχε προηγηθεί το μετάλλιο και η ηρωική πράξη του 1961, η γνώμη του Αρκίποφ στα μετέπειτα γεγονότα δεν θα είχε ληφθεί τόσο σοβαρά υπ’ όψιν. Ίσως όλοι οφείλουμε τη ζωή μας σε εκείνη τη βλάβη του ψυκτικού μηχανισμού.

Την ιστορία του ηρωικού άντρα, που με κίνδυνο της ζωής του εμπόδισε μία απ’ τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία, μπορείτε να τη δείτε στην ταινία K-19: The Widowmaker.