Ο σκληρός καυγάς Σακελλάριου – Τζαβέλλα για την πατρότητα της ιδέας της ταινίας “Λατέρνα φτώχεια και φιλότιμο”. Ο Φίνος δεν ήθελε τον Αυλωνίτη και θεωρούσε την Καρέζη αλλήθωρη!

Έχουν περάσει περίπου 60 χρόνια από τότε που γυρίστηκε η ταινία «Λατέρνα φτώχεια και φιλότιμο» κι όμως το κοινό συνεχίζει να την παρακολουθεί σε κάθε προβολή της στην τηλεόραση.

Η ταινία του Αλέκου Σακελάριου έκανε πρεμιέρα στον κινηματογράφο στις 12 Δεκεμβρίου του 1955 και μέχρι το τέλος της σεζόν έκοψε 126.530 εισιτήρια, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση ανάμεσα σε 22 ταινίες.

Ο ενθουσιασμός του κοινού ήταν τέτοιος που για αρκετό διάστημα μετά την κυκλοφορία της ταινίας, οι τσιγγάνοι και κυρίως οι τσιγγάνες και οι χοροί και τα τραγούδια τους, έγιναν αντικείμενο θαυμασμού.

Η διαμάχη Τζαβέλλα – Σακελλάριου

Δεν ήταν όμως το ίδιο ενθουσιώδες και το ξεκίνημα της ταινίας.

Πριν ακόμα ξεκινήσουν τα γυρίσματα, ξέσπασε άγριος καυγάς για την πατρότητα την ιδέας ενός έργου με θέμα τους λατερνατζήδες, μεταξύ του Αλ. Σακελλάριου και του Γ. Τζαβέλλα. Και οι δύο ήθελαν να κάνουν μια ταινία με τίτλο “η τελευταία λατέρνα”.

Η διαμάχη δεν περιορίστηκε στα γραφεία της Φίνος Φιλμ, αλλά δημοσιοποιήθηκε, καθώς οι δύο σκηνοθέτες αντάλλασσαν επιστολές, μέσω της στήλης του ρεπόρτερ και κριτικού, Αχιλλέα Μαμάκη, στην εφημερίδα το «Έθνος».

Η πρώτη επιστολή του Τζαβέλλα καταλήγει: «…αποδεικνύεται ότι η δική μου λατέρνα δεν είναι τελευταία, αλλά πρώτη ή αν θέλετε, τελευταία μεν, αλλά με προτεραιότητα εμπνεύσεως».

Ο Σακελλάριος απάντησε (μεταξύ άλλων): «Δεν θέλω να πω ότι εμπνεύστηκε από μένα την ιδέα του ο κ. Γ. Τζαβέλλας. Προς Θεού! Απλώς συνέπεσε να σκεφθεί κάτι που εκ συμπτώσεως (η λέξη σύμπτωσις αρέσει πολύ στον Γιώργο), σκέφτηκα έστω και καμιά 15αριά χρόνια νωρίτερα.

Με γεια του με χαρά του (….) ο λατερνατζής δεν είναι ιδέα. Είναι επάγγελμα. Με αυτή τη λογική θα μπορούσα να δηλώσω ότι σκέπτομαι να κάνω μερικά έργα, το ένα με ένα γιατρό, το άλλο με έναν πλανόδιο παγωτατζή, το άλλο με έναν κουρέα και με αυτόν τον τρόπο να αποκλείσω το δικαίωμα από τον κ. Τζαβέλλα να κάνει κι αυτός ένα έργο που να έχει γιατρό, παγωτατζή, κουρέα. Όχι δεν είναι σοβαρά πράγματα αυτά.

Αλλιώς δηλώνω κι εγώ σήμερα δημοσίως ότι σκέπτομαι να γράψω ένα έργο στο οποίο ένας αγαπάει μία. Ας το έχουν λοιπόν υπ’ όψιν οι κύριοι συνάδελφοι για να μη γράψουν έργα στα οποία ένας θα αγαπάει μία.

Είπαμε. Αυτά δεν είναι σοβαρά πράγματα».

Ο καυγάς συνεχίστηκε με προσβολές και υπονοούμενα και  από τους δύο.

Ο Σακελλάριος χαρακτήρισε κλέφτη τον Τζαβέλλα, ενώ θέση για το ζήτημα πήραν και διάφοροι συνεργάτες των σκηνοθετών. Όλα αυτά συνέβαιναν εν τη απουσία του Φ. Φίνου, ο οποίος βρισκόταν στο Παρίσι.

Τελικά όμως, χρειάστηκε η δική του επέμβαση, επίσης μέσω επιστολής, για να πέσουν οι τόνοι ανάμεσα σε Τζαβέλλα και Σακελλάριο.

«Αν ήμουν εδώ, τα πράγματα δεν θα έφταναν εκεί που έφτασαν, διότι μόλις εδημιουργείτο το περιβόητον ζήτημα, εγώ που ήξερα λεπτομερώς τις υποθέσεις των έργων και των αγαπητών μου φίλων, θα τους διαβεβαίωνα, πράγμα που έκανα χθες, ότι σχετικά με την διεκδίκηση της προτεραιότητας της ιδέας, δεν υπάρχει ζήτημα, μια και η ιδέα του ενός είναι τελείως διάφορη της ιδέα του άλλου», ανέφερε ο διευθυντής της Φίνος και τόνιζε πως αν διαπίστωνε ότι έμοιαζαν τα σενάρια, δεν θα έδινε ούτε εκείνος το πράσινο φως στον Σακελλάριο.

Τελικά, ο Τζαβέλλας δεν γύρισε ταινία με θέμα τη λατέρνα.

Ο Σακελλάριος το έκανε και δεν έφτιαξε μόνο μια, αλλά δύο ταινίες με το ίδιο θέμα.

Η πρώτη ήταν η «Λατέρνα φτώχεια και φιλότιμο» και η δεύτερη η «Λατέρνα Φτώχεια και γαρίφαλο».

Έτσι, κατέχει τα πρωτεία του πρώτου σίκουελ στην Ελλάδα.

Όταν η διαμάχη για την πατρότητα της ιδέας έλαβε τέλος, ο Σακελλάριος άρχισε να ψάχνει πρωταγωνιστές για την ταινία.

Ο Μίμης Φωτόπουλος ήταν σίγουρα ένας από αυτούς, καθώς την εποχή εκείνη ήταν ένας από τους «εμπορικότερους» ηθοποιούς του κινηματογράφου και είχε αποκλειστικό συμβόλαιο με τη Φίνος.

Ο Σακελλάριος πρότεινε τον Βασίλη Αυλωνίτη, αλλά ο Φίνος δεν συμφωνούσε, καθώς θεωρούσε πως ο ηθοποιός δεν είχε κάνει καλές επιλογές στο παρελθόν και το όνομα του είχε φθαρεί. Αντιρρήσεις είχε και για την Τζένη Καρέζη, η οποία ήταν γνωστή μόνο από το θέατρο και ο Φϊνος την θεωρούσε αλλήθωρη και υποστήριζε ότι δεν ήταν κατάλληλη για κάμερες και κινηματογράφο.

«Μα που το βλέπεις αυτό; Είναι κούκλα. Έχει τα πιο ωραία μάτια που έχω δει. Εμένα μου κάνει. Αυτήν θέλω», έλεγε ο Σακελλάριος.

Η άποψή του τελικά επικράτησε και η Τζένη Καρέζη έκανε το ντεμπούτο της στον κινηματογράφο και εντυπωσίασε το κοινό, αλλά και τον ίδιο τον Φίνο.

Ο Αλέκος Αλεξανδράκης στον μικρό ρόλο του εραστή της Καρέζη, ήταν προσωπική επιλογή του διευθυντή της εταιρίας, καθώς του είχε ιδιαίτερη αδυναμία. «Μα γιατί θέλετε εμένα αφού είναι τόσο μικρός ο ρόλος; Εξάλλου εγώ γυρίζω πέντε ταινίες αυτόν τον καιρό», έλεγε ο ηθοποιός.

Ο Φίνος ήταν ανένδοτος και για να τον πείσει, τον πλήρωσε με το μισθό του πρωταγωνιστή, παρόλο που ο ρόλος του ήταν πολύ μικρός.

Οι τσιγγάνες

Από την ταινία ξεχώρισαν τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι που ερμήνευσαν οι Φωτόπουλος και Αυλωνίτης και αργότερα ηχογράφησε σε δίσκο γραμμοφώνου, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία.

Για τις σκηνές με τα τραγούδια χρειάζονταν και τσιγγάνες που θα πλαισίωναν με τον χορό τους τους πρωταγωνιστές και τη Σούλη Σαμπάχ.

Η εταιρεία έκλεισε πολλές κομπάρσες οι οποίες έπρεπε να μάθουν μια χορογραφία.

Όταν όμως άρχισαν οι κάμερες να γράφουν, ο Σακελλάριος δυσαρεστήθηκε.

«Η χορογράφος είχε χορογραφήσει τις νέες κοπέλες με μετρημένες κινήσεις, που θύμιζαν περισσότερο χορεύτριες κλασσικού χορού, παρά τσιγγάνες πάνω στο τσακίρ κέφι. Δεν μου καθότανε όλο το σκηνικό. Αναβάλλω το γύρισμα, διώχνω τη χορογράφο και τις κομπάρσες. Την άλλη μέρα τρέχω μόνος μου στα Λιόσια και στα Πετράλωνα στους καταυλισμούς τους. Διαλέγω αυθεντικές τσιγγάνες και στην ταινία τις αφήνω να χορέψουν έτσι όπως εκείνες ξέρουν. Το αποτέλεσμα το έχετε δει», ανέφερε ο σκηνοθέτης.

Τελικά, ξεπεράστηκαν όλα τα προβλήματα και η ταινία βγήκε κανονικά στις αίθουσες με τον τίτλο “Λατέρνα φτώχεια και φιλότιμο” (αρχικά είχε ονομαστεί Ρομβία, φτώχεια και όνειρα) και ενθουσίασε τον κόσμο.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Ο «βασιλιάς της λατέρνας» Νίκος Αρμάος έμαθε τη τέχνη όταν ήταν παιδί από ιταλό λατερνατζή στην Πόλη. Έγραψε 2.000 δικές του μελωδίες και τα δύσκολα χρόνια της κατοχής ζούσε σε μια παράγκα στη Θεσσαλονίκη…