Ο σκηνοθέτης που βασάνιζε τους ηθοποιούς του. Έφαγε το παπούτσι του και δέχθηκε σφαίρα σε συνέντευξη τύπου. Ο Κίνσκι του ευχήθηκε να πάθει σύφιλη

Το 1974 ο Βέρνερ Χέρτζογκ έμαθε ότι η καλή του φίλη, η ιστορικός του κινηματογράφου Λότε Άισνερ, ήταν ετομοθάνατη.

Αποφασισμένος να τη δει για τελευταία φορά, περπάτησε ως το σπίτι της στο Παρίσι. Μόνο που ξεκίνησε από το δικό του σπίτι που ήταν στο Μόναχο.

Η Άισνερ χάρηκε τόσο βλέποντάς τον ώστε έζησε άλλα οχτώ χρόνια.

Η ιστορία αυτή, μία από τις πολλές απίστευτες κι όμως αληθινές γύρω από τον εκκεντρικό Γερμανό σκηνοθέτη, λέει πολλά για έναν άνθρωπο με μεγαλεπήβολη συμπεριφορά, που κινείται στα όρια μεταξύ οραματιστή και παράφρονα.

Ο μόνος σκηνοθέτης που γύρισε μια ταινία για καθεμία από τις επτά ηπείρους, ο Βέρνερ Χέρτζογκ, μεγάλωσε απομονωμένος από τον υπόλοιπο κόσμο σ’ ένα ορεινό χωριό της Βαυαρίας.

Ήταν γιος ενός απόντος Γερμανού πατέρα και μιας στοργικής μητέρας από την Κροατία.

Η μυθομανία άρχισε από νωρίς. Ο Χέρτζογκ υποστηρίζει ότι βρέφος μερικών ημερών ακόμη κόντεψε να σκοτωθεί, όταν οι Σύμμαχοι βομβάρδισαν το χωριό του και θρυμματίστηκε ένας φεγγίτης στο δωμάτιό του.

Όταν οι βομβαρδισμοί σταμάτησαν, ο Χέτζογκ ισχυρίζεται ότι είχε μάθει να διαβάζει. Το πρώτο του βιβλίο ήταν το Γουίνι το Αρκουδάκι, που το απέκτησε χάρη στο Σχέδιο Μάρσαλ.

Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής του ηλικίας τριγυρνώντας μόνος στα βουνά. Δεν είδε κινηματογράφο, τηλεόραση, ούτε καν τηλέφωνο μέχρι τα 17 του χρόνια.

Όμως οι μοναχικοί περίπατοι ενίσχυσαν τη φαντασία του για να μπορεί αργότερα να λειτουργήσει ως σκηνοθέτης.

Ένα λήμμα 15 σελίδων σχετικά με τη κατασκευή φιλμ, του έδωσε τις απαραίτητες τεχνικές οδηγίες.

Γύρισε τις πρώτες επτά ταινίες του, με μια κάμερα 35 χιλιοστών που έκλεψε από την Κινηματογραφική Σχολή του Μονάχου.

Για να χρηματοδοτήσει τα έργα του, ο Χέρτζογκ δούλευε τις νύχτες ως συγκολλητής σε εργοστάσιο χάλυβα.

Αντίθετα απ’ ότι φημολογείται, δεν γύρισε ταινίες για τη ΝΑΣΑ τη δεκαετία του ’60 ούτε παράτησε μια πολλά υποσχόμενη καριέρα εκεί ως επιστήμονας.

Γύρισε την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, “Σημείο Ζωής”, το 1968.

Η διεθνής ανγνώριση ήρθε γρήγορα με την ταινία “Αγκουίρε, η Μάστιγα του Θεού” το 1972.

Αυτή η ιστορία για τους Ισπανούς κονκισταδόρες, που γυρίστηκε στο τροπικό δάσος του Περού, ήταν η πρώτη από τις πέντε επιτυχημένες συνεργασίες του με τον άλλοτε συγκάτοικό του, τον ατίθασο Γερμανό ηθοποιό, Κλάους Κίνσκι.

Οι μεγαλύτερες ταινίες του αφορούσαν ένα θέμα που γνώριζαν και οι δύο καλά, τη μονομανία.

Το μεγαλύτερο ίσως παράδειγμα ήταν το “Φιτζκαράλντο”, μια ταινία για έναν τρελό μεγιστάνα που προσπαθεί να χτίσει μια όπερα στην καρδιά της ζούγκλας του Περού.

Τον τελευταίο καιρό, ο Χέρτζογκ έχει εγκαταλείψει τη μυθοπλασία χάριν των ντοκιμαντέρ, όπως το εξαιρετικά επιτυχημένο “Grizzly Man”, τα οποία συχνά εκτυλίσσονται σε άγρια τοπία και παρακολουθούν αναζητήσεις μιας βαθύτερης πραγματικότητας που ο σκηνοθέτης αποκαλεί “εκστατική αλήθεια”.

Πάμε στοίχημα;

Μην τα βάζετε με ντοκιμαντερίστα.

Είναι ένα μάθημα που ο Χέρτζογκ έμαθε πολύ καλά όταν έχασε ένα στοίχημα από τον νεαρό σκηνοθέτη Έρολ Μόρις.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, ο Μόρις σπούδαζε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Μπέρκλεϊ, όπου δίδασκε ο Χέρτζογκ.

Μια μέρα, ο Μόρις μίλησε στον καθηγητή Χέρτζογκ για μια ταινία που ήθελε να γυρίσει σχετικά με τους “κατοίκους” ενός νεκροταφείου κατοικιδίων στην Καλιφόρνια.

Ο Χέρτζον ήταν πεπεισμένος ότι μια ταινία με τόσο απίθανο θέμα δεν θα έβρισκε χρηματοδότες κι έβαλε στοίχημα ότι, αν ο Μόρις κατάφερνε να τη γυρίσει, εκείνος θα έτρωγε το παπούτσι του.

Παραδόξως, η ταινία του Μόρις “Οι Πύλες του Παραδείσου” όντως γυρίστηκε και είχε απήχηση στους κριτικούς, ώστε ο Μόρις έκανε μακρά και επιτυχημένη καριέρα στο ντοκιμαντέρ.

Για τον Χέρτζογκ έμενε το πρόβλημα να πληρώσει το στοίχημα, κάτι που δήλωσε πρόθυμος να κάνει.

Η διαδικασία μάλιστα κινηματογραφήθηκε από τον Λες Μπλανκ, στην 20λεπτη ταινία “Ο Βέρνερ Χέρτζογκ τρώει το παπούτσι του”.

Η ταινία δείχνει τον Χέρτζογκ να ετοιμάζει το εν λόγω παπούτσι, μια δερμάτινη μπότα, το οποίο έβρασε για οκτώ ώρες με σκόρδο, χορταρικά και νερό, στην κουζίνα του γνωστού εστιατορίου Chez Panisse στον Κόλπο του Σαν Φρανσίσκο, με την επίβλεψη της διάσημης σεφ Άλις Γουότερς.

Κατόπιν βλέπουμε τον Χέρτζογκ να τρώει το παπούτσι μπροστά σε ένα εκστατικό κοινό στην πρεμιέρα των “Πυλών του Παραδείσου”.

Καμία σχέση με τον Σάντα Κλάους

Ο Χέρτζογκ είχε μακρά και ταραγμένη σχέση με τον Κλάους Κίνσκι, που πρωταγωνίστησε σε πέντε ταινίες του, μεταξύ των οποίων το αριστούργημα του “Αγκουίρε, Η Μάστιγα του Θεού”.

Οι δύο τους συναντήθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του ’50, όταν ο Κίνσκι ήταν ένοικος στην πολυκατοικία της οικογένειας Χέρτζογκ στο Μόναχο.

Ο έφηβος Χέρτζογκ είδε από πρώτο χέρι την παράλογη κι εξωφρενική συμπεριφορά του Κίνσκι, που περιλάμβανε επιθέσεις σε κριτικούς και θεατές οι οποίοι δεν ενέκριναν τις ερμηνείες του, καθώς και μια διήμερη κρίση αυτοκαταστροφικής μανίας που πέρασε κλειδωμένος στο μπάνιο.

Ο ανισόρροπος ηθοποιός έκανε τόση εντύπωση στον Χέρτζογκ, που του έστειλε το σενάριο για το “Αγκουίρε” το 1971, βέβαιος ότι ήταν ιδανικός για τον ρόλο του ανισόρροπου κονκισταδόρου.

Είχε δίκιο: η ερμηνεία του Κίνσκι υπήρξε καταπληκτική, αλλά η διαδικασία του γυρίσματος οδήγησε και τους δύο στα όριά τους.

Ο Κίνσκι δέχθηκε το ρόλο με ένα εξωφρενικό τηλεφώνημα στις 3 π.μ.

“Μου πήρε τουλάχιστον δύο λεπτά μέχρι να καταλάβω ότι ο Κίνσκι ήταν αυτός που έβγαζε εκείνες τις άναρθρες κραυγές”, θυμόταν ο Χέρτζογκ.

Ουσιαστικά, οι δυο τους δεν έπαψαν ποτέ να φωνάζουν ο ένας τον άλλον.

Τα γυρίσματα στην περουβιανή ζούγκλα ήταν εφιάλτης.

Ο Κίνσκι κόντεψε ν’ ανοίξει με σπαθί το κεφάλι ενός άλλου ηθοποιού και διαρκώς απειλούσε να φύγει από την ταινία κάνοντας τον Χέρτζογκ να ξεστομίσει ότι, αν δεν άλλαζε γνώμη θα τον σκότωνε και μετά θα τίναζε τα μυαλά του στον αέρα.

Το εκρηκτικό ντουέτο ήλθε πάλι σε σύγκρουση το 1981 στα γυρίσματα του “Φιτζκαράλντο”.

Ήταν πάλι ένα βασανιστικό γύρισμα στη ζούγκλα και πάλι ξύπνησε τα χειρότερα ένστικτα και των δύο.

Ο Χέρτζογκ, σύμφωνα με τον Κίνσκι, ήταν εκτός ελέγχου: φερόταν άθλια τόσο στους ηθοποιούς, μεταξύ των οποίων και ιθαγενείς του Αμαζονίου που έπαιζαν ως κομπάρσοι, όσο και στα ζώα.

Άφησε μάλιστα να πνιγεί ένα λάμα στα ορμητικά νερά ενός ποταμού.

Ηθοποιοί και συνεργείο παρακολούθησαν το άμοιρο ζώο να πνίγεται σε μια ρουφήχτρα.

Άλλη φορά ο Κίνσκι ανέλαβε να οδηγήσει ένα ατμόπλοιο στον άγριο ποταμό και κόντεψε να έχει την τύχη του λάμα.

Ένας ξυλοκόπος που δούλευε στην ταινία αναγκάστηκε να κόψει το πόδι του επειδή τον είχε δαγκώσει δηλητηριώδες φίδι.

Ένα αεροπλάνο που μετέφερε μέλη του συνεργείου συνετρίβη στα βουνά κι όλοι οι επιβάτες σκοτώθηκαν.

Όσο για τον Κίνσκι, έκανε την ντίβα.

Η αλλόκοτη συμπεριφορά του τρόμαξε τόσο τους ιθαγενείς που προσφέρθηκαν να τον σκοτώσουν για να κάνουν τη ζωή όλων ευκολότερη.

Ο Χέρτζογκ αρνήθηκε την προσφορά, αλλά μόνο επειδή χρειαζόταν τον Κίνσκι για να τελειώσει την ταινία.

Ακόμη κι όταν δεν συνεργάζονταν, ο Χέρτζογκ και ο Κίνσκι ενώνονταν από αμοιβαία αντιπάθεια.

Μια μέρα που ο φωνακλάς ηθοποιός είχε σύρει τον εξάψαλμο στον Χέρτζογκ μέσω τηλεφώνου, εκείνος πήγε στο σπίτι του Κίνσκι με ένα δοχείο βενζίνης, αποφασισμένος να το κάψει.

Άλλαξε γνώμη μόνο επειδή φοβήθηκε τον σκύλο του Κίνσκι.

“Κάθε γκρίζα τρίχα στο κεφάλι μου τη λέω Κίνσκι”, δήλωσε κάποτε ο Χέρτζογκ.

Καθώς ο ηθοποιός μεγάλωνε κι έχανε την τευτονική ομορφιά του, ο Χέρτζογκ του έβαζε αλάτι στην πληγή. “Δεν γερνάει καλά,” είπε κάποτε. “Το καλύτερο που έχει να κάνει για την καριέρα του είναι να πεθάνει αμέσως”.

Ο Κίνσκι ήταν ακόμη πιο καυστικός όταν μιλούσε για τον πρώην συνεργάτη του.

Στην αυτοβιογραφία του, “ο Κίνσκι χωρίς περικοπές”, εξέφρασε τα ειλικρινή του αισθήματα για τον σκηνοθέτη:

“Ο Χέρτζογκ είναι ένα μίζερο, απεχθές, κακόβουλο, άπληστο, φιλοχρήματο, αισχρό, σαδιστικό, προδοτικό, δειλό κάθαρμα. Θα έπρεπε να τον πετάξουν ζωντανό στους κροκόδειλους! Μια ανακόντα έπρεπε να τον στραγγαλίσει αργά! Μια δηλητηριώδης αράχνη να τον τσιμπήσει και να του παραλύσει τα πνευμόνια! Το πιο φαρμακερό φίδι έπρεπε να τον δαγκάσει και να κάνει τον εγκέφαλο του να εκραγεί! Όχι, έπρεπε να του ανοίξουν το λαιμό τα νύχια πάνθηρα, θα παρα ήταν καλό για λόγου του! Τεράστια κόκκινα μυρμήγκια έπρεπε να κατουρήσουν στα υποκριτικά του μάτια και να κατασπαράξουν τ’ αρχίδια και τα έντερά του! Έπρεπε να πάθει πανούκλα! Σύφιλη! Κίτρινο πύρετο! Λέπρα! Είναι μάταιο: όσο εύχομαι γι’ αυτόν τους πιο απαίσιους θανάτους, τόσο εκείνος με στοιχειώνει.”

Ξεβράκωτος στα αγκάθια

Ο Χέρτζογκ είναι απίστευτα σκληρός με τους ηθοποιούς του.

Λέγεται ότι έβαλε τον Κρίστιαν Μπέιλ να φάει σκουλήκια στα γυρίσματα της ταινίας “Αυγή της Απόδρασης” το 2007.

Όμως βρήκε τους δασκάλους του: μια ομάδα νάνων που έπαιξαν στην ταινία του “Ακόμη και οι νάνοι ξεκίνησαν μικροί”, στη νήσο Λανζαρότε των Καναρίων το 1970.

Η παράξενη αυτή ταινία για μια εξέγερση νάνων σε νησιώτικο ψυχιατρικό άσυλο, ήταν εξοντωτική για όλους.

Ένας άτυχος ηθοποιός χτυπήθηκε από φορτηγό κι άρπαξε φωτιά κατά λάθος.

Οι άλλοι ενοχλήθηκαν τόσο από το χάος, που ο Χέρτζογκ αναγκάστηκε να τους παρακαλέσει να μην φύγουν.

Τους υποσχέθηκε ότι αν άντεχαν ως το τέλος θα τους άφηνε να τον κινηματογραφήσουν, ενώ θα ορμούσε γυμνός σ’ ένα χωράφι με κάκτους.

Η ταινία γυρίστηκε ομαλά και ο Χέρτζογκ κράτησε την υπόσχεσή του.

“Το να βγω έξω ήταν πιο δύσκολο απ’ το να πηδήξω μέσα”, σχολίασε αργότερα.

Στη γραμμή του πυρός

Ο Χέρτζογκ έχει φάει ακόμη και σφαίρα στο όνομα της τέχνης. Έστω ένα βόλι.

Σε μια συνέντευξη στο Λος Άντζελες το 2005 για την προώθηση της ταινίας του “Grizzly Man”, πυροβολήθηκε με αεροβόλο από έναν ελεύθερο σκοπευτή που περνούσε με αυτοκίνητο.

Το βόλι διαπέρασε το σακάκι του και σφήνωσε σ’ έναν κατάλογο που είχε χώσει στη ζώνη του.

Αρνήθηκε να καλέσει την αστυνομία για να αποφύγει το μπλέξιμο και χαρακτήρισε το όλο επεισόδιο ως “τοπικό φολκλόρ”.

Μιλώντας σχετικά στον πανκ καλλιτέχνη Χένρι Ρόλινς, ο Χέρτζογκ παρέμεινε ατάραχος.

“Είναι πολύ ευχάριστο να σε πυροβολούν χωρίς επιτυχία”, είπε.

ΠΗΓΗ: “Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΣΚΗΝΟΘΕΤΩΝ”, Elizabeth Lunday

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΙΩΡΑ

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Ο πατέρας της ήταν «τύραννος» και βίαζε την αδελφή της. Τον ξεπέρασε κι έγινε μια ταλαντούχα ηθοποιός και σύμβολο του σεξ. Οι τολμηρές εμφανίσεις της Ναστάζια Κίνσκι