Ο “σταθμός της ξενιτιάς” και η γέφυρα που “αν δεν την περάσεις δεν θα γίνεις ρεμπέτης”. Ιστορίες σιδηροδρόμων

Στο λιμάνι του Πειραιά, ακριβώς δίπλα από τον ναό του Αγίου Διονυσίου, ορθώνεται μέχρι σήμερα το κτίριο του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού Λιμένα Πειραιά.

Η εγκατάσταση του σιδηρόδρομου ολοκληρώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τη γαλλική κατασκευαστική εταιρεία Batignoles.

Αποτελείται από το επίμηκες πέτρινο κτίριο του σταθμού, που είναι διώροφο στο κέντρο και έχει εκατέρωθεν δύο μονώροφα τμήματα και από το μεγάλο υπόστεγο, τις αποβάθρες και τις σιδηροδρομικές γραμμές στη δυτική πίσω όψη του.

Ο σταθμός εγκαινιάστηκε στις 8 Μαρτίου του 1904 και λειτούργησε για έναν ολόκληρο αιώνα, μέχρι το 2005. Συνέδεσε τον Πειραιά με τη Χαλκίδα, τη Θεσσαλονίκη, το βαλκανικό δίκτυο και την υπόλοιπη Ευρώπη. Οι γραμμές έφταναν μέχρι τις προβλήτες του λιμανιού.

Την ημέρα των επίσημων εγκαινίων, ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ και η βασίλισσα Όλγα επιβιβάστηκαν σε ειδική αμαξοστοιχία και μαζί με μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου πραγματοποίησαν το παρθενικό τους ταξίδι με τρένο με προορισμό τη Χαλκίδα. Το δρομολόγιο ήταν Πειραιάς-Θήβα-Χαλκίδα και διήρκεσε μόλις τρεις ώρες. Μόλις έφτασαν στη Χαλκίδα, τους υποδέχτηκαν με τιμές τα πολεμικά πλοία της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας.

Ο Σταθμός Λαρίσης και ο “Σταθμός της ξενιτιάς”

Δύο χρόνια αργότερα, το 1906, η σιδηροδρομική γραμμή επεκτάθηκε, φτάνοντας στη Λάρισα. Επειδή εξυπηρετούσε τη σιδηροδρομική συγκοινωνία μεταξύ Πειραιά και Λάρισας, που αποτελούσε τη σημαντικότερη πόλη κοντά στο βόρειο άκρο της γραμμής, έγινε γνωστός και ως Σταθμός Λαρίσης.

Ωστόσο, μέχρι και τον Απρίλιο του 1907 η γραμμή δεν λειτούργησε. Πρωτοσέλιδα της εποχής κατηγορούσαν τόσο τη γαλλική εταιρεία “για τη βραδύτητά της” τόσο την ελληνική κυβέρνηση για την αδιαφορία της. Η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ έγραφε χαρακτηριστικά:

“Ολόκληρος η Ευρώπη, χάρις εις τους Σιδηροδρόμους ευρίσκεται εν στενωτάτη επικοινωνία και δύναται τις εκ Σόφιας, Βουκουρεστίου ή Βελιγραδίου, να μεταβή οπουδήποτε εντός ολίγων ωρών. Μόνο η Ελλάς διατελεί εις αποκλεισμόν από τον άλλον κόσμον!”

Εκείνη την περίοδο, η Δραπετσώνα και η περιοχή γύρω από τον σιδηροδρομικό σταθμό φιλοξενούσε τα πρόχειρα παραπήγματα προσφύγων, που είχαν εκδιωχθεί από την περιοχή της Βουλγαρίας και από την υπό οθωμανική κυριαρχία Μακεδονία, κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα.

Η Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 οδήγησε ακόμα περισσότερους πρόσφυγες στον Πειραιά. Τότε, ο ιστορικός σιδηροδρομικός σταθμός είχε ήδη γραμμή προς τις χώρες του εξωτερικού, με αποτέλεσμα χιλιάδες κατατρεγμένοι να σπεύδουν στις αποβάθρες για να αναχωρήσουν προς τις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή.

Έκτοτε, ο σιδηροδρομικός σταθμός απέκτησε την επωνυμία “σταθμός της ξενιτιάς”.

Η Γέφυρα του Ρεμπέτη

Η λιθόκτιστη γέφυρα, απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου, που δέσποζε πάνω από τις γραμμές του τρένου και αποτελούσε τον διαχωρισμό της Δραπετσώνας από τον υπόλοιπο Πειραιά, ήταν η γέφυρα του ρεμπέτη.

Η ονομασία της ως “Γέφυρα του Ρεμπέτη” αποδίδεται στον λαϊκό συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου, ο οποίος είχε δηλώσει πως “για να γίνει κάποιος ρεμπέτης πρέπει πρώτα να περάσει τη γέφυρα”.

Το τέλος

Λόγω της θέσης και της αρχιτεκτονικής του, το 2004 ο σταθμός χαρακτηρίστηκε ως μνημείο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο σταθμός ανακαινίστηκε αλλά μετά το τέλος των αγώνων ο Σταθμός εγκαταλείφθηκε.

Το 2012, η ΓΑΙΟΣΕ παραχώρησε το κτίριο του Σταθμού και τις σιδηροδρομικές γραμμές στο Δήμο Πειραιά, ο οποίος σύμφωνα με τα σχέδια σκοπεύει να εκμεταλλευτεί το ακίνητο με τη δημιουργία Μουσείου Ρεμπέτικου Τραγουδιού, Πολιτιστικού Κέντρου, Χώρων Πρασίνου και Αναψυχής καθώς και Ποδηλατόδρομων κατά μήκος των εγκαταλειμμένων γραμμών.

Aντλήθηκαν πληροφορίες από: Pireorama, Trainose, Fonipeiraioton.gr

Aρχική φωτογραφία: Trainose