Ο δημοφιλέστερος σοβιετικός συνθέτης είχε ελληνική καταγωγή και αντιφατική σχέση με το καθεστώς. Ο Στάλιν τον αποκήρυξε δυο φορές

Στα 17 του διαγνώσθηκε με φυματίωση και αυτό έμελλε να αλλάξει τη ζωή του.

Ένα χρόνο πριν έχασε τον πατέρα του. Η οικογένειά του είχε ακραίους μπολσεβίκους και ο παππούς του είχε αναμειχθεί στην δολοφονία του Αλέξανδρου Β’. Η σχέση του με το σοβιετικό καθεστώς ήταν ιδιαίτερη. Έχασε την εύνοιά του όταν τον αποκήρυξε ο Στάλιν δύο φορές, το 1936 και το 1948, αλλά αργότερα κέρδισε πολλά βραβεία και συνεισέφερε στη κρατική εκστρατεία εμψύχωσης.

Πρόκειται για τον σπουδαίο συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς, που οι νότες του έχουν ταξιδέψει πολλές γενιές και η μουσική του έχει επηρεάσει μεγάλος σύγχρονους συνθέτες.

Ακόμη και να κάποιος δεν γνωρίζει το έργο του, έχει σίγουρα ακούσει τη μουσική του ή καλλιτέχνες που έχουν επηρεαστεί από το έργο του.

Το ταλέντο του φάνηκε από την παιδική του ηλικία αν και αρχικά απέφευγε το πιάνο, όταν η μητέρα του προσπαθούσε να τον διδάξει.

Μουσικός και η ίδια, με μακρινή καταγωγή από την Ελλάδα, είχε μια ελπίδα ότι το ταλέντο της θα περάσει στο γιο της.

Αρχικά απογοητεύθηκε με την άρνησή του αλλά όταν ο μικρός έγινε 9 ετών, απλά ακολούθησε τις σειρήνες και κάθισε στο πιάνο.

Τα χέρια του κύλησαν στα πλήκτρα με ευκολία και σύντομα έκανε την πρώτη του σύνθεση.

Στο ωδείο της αγίας Πετρούπολης ήταν ο καλύτερος σπουδαστής αλλά απέτυχε στις εξετάσεις της μαρξιστικής ιδεολογίας.

Ήταν προφανές ότι δεν είχε τη δέουσα πολιτική συνείδηση!

Ωστόσο, το 1925 αποφοίτησε και παρουσίασε την πρώτη συμφωνία που εντυπωσίασε και αμέσως έγινε γνωστός.

Ξεκίνησε την καριέρα του ως πιανίστας και συνθέτης, αλλά σύντομα άφησε το πιάνο καθώς υπήρχαν καλύτεροι σολίστες και μάλιστα με διαφορά.

Η πολιτική του αξιολόγηση απέκτησε αρνητικό πρόσημο όταν παρουσίασε έργα που σατίριζαν τη σοβιετική γραφειοκρατία, όπως η όπερα με τίτλο η Μύτη.

Στις αρχές της δεκαετίας του 30, η φήμη του αυξήθηκε μετά τη σύνθεση της όπερας “Η λαίδη Μάκμπεθ του Μτσενσκ” και την παρουσίαση της το 1934 σε Λένινγκραντ και Μόσχα.

Ωστόσο, η σύνθεση αυτή ήταν που το 1936 τον έκανε να χάσει εντελώς την εύνοια του καθεστώτος.

O Στάλιν παρακολούθησε κρυμμένος στο θέατρο την παράστασή, μάλλον φοβούμενος δολοφονική επίθεση και λέγεται ότι αποχώρησε πριν καν αυτή τελειώσει.

Ξεκίνησε τότε μια δυσφήμιση προς τον Σοστακόβιτς μέσω του τύπου. Οι παραστάσεις διακόπηκαν, ο συνθέτης έπεσε σε κατάθλιψη και τα έσοδα μειώνονταν. Είχε τη βαλίτσα με τα πράγματά του έτοιμη, καθώς περίμενε να τον συλλάβουν

Το 1937 συνέθεσε την 5η Συμφωνία, ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του. Την ίδια περίοδο ξεκίνησε να διδάσκει στο Ωδείο της Μόσχας και τα οικονομικά του βελτιώθηκαν.

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος της Ρωσίας με τη Γερμανία, το 1941, ο Σοστακόβιτς με τις μουσικές τους συνθέσεις, συνεισέφερε στην κρατική εκστρατεία εμψύχωσης. Η παρουσίαση της 7ης Συμφωνίας, το 1942, έγινε στη Μόσχα λίγες μέρες μετά την αποφασιστική νίκη των Σοβιετικών εναντίον των Ναζί. Η σύνθεση αυτή διαδόθηκε και εκτός Σοβιετικής ένωσης, χαρακτηρίστηκε επαναστατική και έγινε σύμβολο της ρωσικής αντίστασης.

Είχε έρθει η ώρα της αναγνώρισης και πήρε το βραβείο Στάλιν για το έργο του ενώ εκφώνησε μέχρι και ραδιοφωνικό διάγγελμα προς το σοβιετικό λαό.

Η πολιτική του ταυτότητα ήταν ασταθής. Κατά διαστήματα τον θεωρούσαν πότε φιλοκομμουνιστής και πότε εχθρός της Σταλινικής ιδεολογίας. Έφτασε κοντά στην εκτέλεση και την απέλαση. Το 1948 ήρθε η δεύτερη αποκήρυξη του έργου του που θεωρήθηκε ότι έχει δυτικές επιρροές.

Ωστόσο μέχρι το 1949 οι περιορισμοί στην ζωή και την σύνθεσή του κόπασαν. Μάλιστα, ο Στάλιν εγκωμίασε το έργο του «Το τραγούδι των δασών». Το 1951 ορίστηκε αντιπρόσωπος στο Ανώτατο Σοβιέτ, στο ανώτατο όργανο της κρατικής εξουσίας της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Ο θάνατος του Στάλιν, το 1953, αποτέλεσε βήμα για την αποκατάσταση του Σοστακόβιτς. Η αποκατάσταση επισφραγίστηκε με τη 10^η συμφωνία, το δεύτερο μέρος της οποίας θεωρείται μουσικό πορτραίτο του Στάλιν.

Τα τελευταία χρόνια

Τη δεκαετία του 1960 εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κόμμα, ενώ με την πάροδο του χρόνου, τα προβλήματα υγείας του αυξήθηκαν. Η ένταξη στο κόμμα λέγεται ότι ήταν σημάδι συμμόρφωσης ή δειλίας και πολιτικού συμβιβασμού.

Παράλληλα η τελευταία δεκαετία της ζωής του, το 1960 με 1970 τον βρήκε με πολλά προβλήματα υγείας.

Έπασχε από φλεγμονή του νωτιαίου μυελού που είχε ως αποτέλεσμα την σταδιακή παράλυση του δεξιού του χεριού. Το 1966 έπαθε έμφραγμα και λίγο αργότερα έσπασε το πόδι του.

Ο κλονισμός της υγείας του γίνεται εμφανής και στις συνθέσεις του. Στα τελευταία έργα του, η 14^η Συμφωνία και τα τελευταία κουαρτέτα, διαφαίνεται η ανησυχία του για τον θάνατο.

Λίγοι θαυμαστές του γνωρίζουν την αγάπη του προς τον αθλητισμό. Του άρεσε να αθλείται και ήταν φίλαθλος ενώ ήταν και διαιτητής σε αγώνες ποδοσφαίρου. Επιπροσθέτως, απολάμβανε να παίζει χαρτιά.

Οι εμμονές του δεν ήταν λίγες. Λέγεται πως ήταν μανιακός με την καθαριότητα και συντόνιζε όλα τα ρολόγια του σπιτιού στην ίδια ώρα με ακρίβεια δευτερολέπτου. Πολύ συχνά έστελνε κάρτες στον εαυτό του για να ελέγχει τις ταχυδρομικές υπηρεσίες.

Ο Ρώσος συνθέτης με την σχέση αγάπης και μίσους με το Σοβιετικό καθεστώς πέθανε από καρκίνο στους πνεύμονες, στις 9 Αυγούστου του 1975. Η κηδεία του συνθέτη που θεωρήθηκε ο δημοφιλέστερος Σοβιετικός στη γενιά του με πολυάριθμες διακρίσεις και βραβεία, παρά την ιδιαίτερα αντιφατική σχέση με το Σοβιετικό καθεστώς ήταν πολιτική. Πολλά από τα έργα του τα ερμήνευσε ο γιός του, Μαξίμ, στον οποίο ήταν και αφιερωμένα.

Το έργο του αποτελούνταν κυρίως από συμφωνίες και κουαρτέτα. Οι τελευταίες συνθέσεις του ήταν και για φωνή, με κείμενα που αναφέρονταν στον έρωτα, τον θάνατο και την τέχνη.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Ο θρυλικός συνθέτης που έκρυβε την ομοφυλοφιλία του. Τσαϊκόφσκι, ο μαέστρος που αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει για να ξεφύγει από τη γυναίκα του. Το μυστήριο γύρω από τον θάνατό του: δυστύχημα ή αυτοκτονία;