Ο “πιο φτωχός ηγέτης του πλανήτη”. Ο πρώην πρόεδρος της Ουρουγουάης δώριζε το 90% του μισθού του και ζούσε με 775$. Νομιμοποίησε την κάνναβη και τις εκτρώσεις

“Από τη στιγμή που οι πολιτικοί ανεβαίνουν τα σκαλοπάτια της εξουσίας, ξαφνικά γίνονται βασιλιάδες. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς συμβαίνει αυτό, αλλά αυτό που ξέρω στα σίγουρα, είναι ότι ‘δημοκράτες’ ήρθαν σε αυτόν τον κόσμο για να εξασφαλίσουν ότι δεν υπάρχει κανείς σαν αυτούς. Θέλουν ένα παλάτι, ένα κόκκινο χαλί και πολλούς ανθρώπους από πίσω  να λένε ‘Μάλιστα, κύριε’. Νομίζω ότι όλο αυτό είναι απαίσιο”.

Ο Χοσέ Μουχίκα, πρώην Πρόεδρος της Ουρουγουάης, υπήρξε μέλος του αντάρτικου των Τουπαμάρος, φυλακίστηκε 14 χρόνια, επέζησε μετά από έξι πυροβολισμούς και κατάφερε να εκλεγεί στο ανώτερο αξίωμα της χώρας του.

Επί προεδρίας του, η Ουρουγουάη, η δεύτερη μικρότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής, κατάφερε να έχει μια σταθερή οικονομία και ένα πολιτικό σύστημα ελάχιστα διεφθαρμένο.

Ο Μουχίκα προχώρησε σε προοδευτικές μεταρρυθμίσεις, όπως η νομιμοποίηση της ιατρικής κάνναβης και των εκτρώσεων μέχρι και τον τέταρτο μήνα και υποστήριξε μια πολιτική υπέρ των οικονομικά αδύναμων και του αγροτικού πληθυσμού.

Αρκετοί πολιτικοί αντίπαλοι του Μουχίκα, επέκριναν το έργο του, αλλά και τις περίεργες συνήθειές του.

“Μπορεί στα μάτια πολλών να μοιάζω σαν ένας εκκεντρικός γέρος. Αλλά μην ξεχνάτε το δικαίωμα της ελεύθερης βούλησης”, ήταν η απάντηση του 83χρονου Μουχίκα, που συνέχισε να μένει σε μία φάρμα, καλλιεργώντας χρυσάνθεμα και έχοντας συντροφιά τη γυναίκα του και την αγαπημένη του, τρίποδη σκύλα, την Εμμανουέλα.

“Ο πιο φτωχός Πρόεδρος του πλανήτη”

Πριν την εκλογή του για την Προεδρία, με το κόμμα που ίδρυσε, το “Κίνημα για τη Λαϊκή Συμμετοχή”, το οποίο ανήκε στον συνασπισμό “Διευρυμένο Μέτωπο”, συγκέντρωσε τις περισσότερους ψήφους στις εκλογές της χώρας το 2004.

Ο Μουχίκα, ένα χρόνο αργότερα διορίστηκε υπουργός Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Αλιείας.

Τότε ξεκίνησε να υιοθετεί μια πολιτική, που εστίαζε σε περισσότερα προνόμια του αγροτικού πληθυσμού και σε μια “ανθρωπιστική” πολιτική με γνώμονα την βελτίωση των βιωτικών συνθηκών του πληθυσμού που ζούσε στα όρια της φτώχειας.

Πολλοί τον χαρακτήριζαν, σαν τον πολιτικό που μιλούσε τη γλώσσα του λαού, ενώ άλλοι έλεγαν ότι εκμεταλλευόταν τους οικονομικά αδύναμους για την πολιτική του ανέλιξη.

Το 2009, στις προεδρικές εκλογές κέρδισε τον πολιτικό του αντίπαλο και πρώην πρόεδρο, Λουίς Αλμπέρτο Λακάγιε.

Την πρώτη Μαρτίου 2010, ορκίστηκε ο 40ος Πρόεδρος της Ουρουγουάης και αμέσως έκανε πραγματικότητα αυτά που υποσχέθηκε και πίστευε.

Δώριζε περισσότερο από το 90% του μηνιαίου του μισθού, που ανερχόταν στα 12 χιλιάδες δολάρια και ζούσε με τον βασικό μισθό των Ουρουγουανών, τα 775 δολάρια για το 2010.

“Τι να το κάνω όλο αυτό το ποσό; Οι περισσότεροι κάτοικοι της Ουρουγουάης ζουν με πολύ λιγότερα”, απάντησε όταν ρωτήθηκε.

Τα χρήματα πήγαιναν σε φιλανθρωπικά και κοινωφελή ιδρύματα, καθώς επίσης και στην ενίσχυση μικρών καινοτόμων  εθνικών επιχειρήσεων.

Αρνήθηκε να μείνει σε έπαυλη στο κέντρο του Μοντεβιδέο και συνέχισε να ζει στη μικρή του φάρμα, λίγα χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα.

Δεν προτιμούσε ακριβά και καινούρια ρούχα, αλλά ντυνόταν με παλιά πουλόβερ και πολυφορεμένα μπλουζάκια.

Το μεταφορικό του μέσο δεν ήταν η προεδρική λιμουζίνα, αλλά ένα μπλε “Volkswagen” – “σκαραβαίος” του 1987, αξίας 1400 ευρώ.

Μάλιστα, όταν ένας σεΐχης του πρόσφερε το ποσό του ενός εκατομμυρίου δολαρίων για τον σκαραβαίο”, ο ίδιος δεν έδωσε μεγάλη σημασία.

Αυτή είναι και η μοναδική του ιδιοκτησία, καθώς ο Μουχίκα δεν είχε ποτέ τραπεζικούς λογαριασμούς.

Γρήγορα, ο πολιτικός κέρδισε τον σεβασμό μεγάλης μερίδας πολιτών που του έδωσαν και το παρατσούκλι “ο φτωχότερος πρόεδρος του πλανήτη“.

“Έχω ονομαστεί ‘ο πιο φτωχός Πρόεδρος’, αλλά δεν αισθάνομαι φτωχός. Φτωχοί είναι εκείνοι που δουλεύουν μόνο για να αποκτήσουν και να διαιωνίσουν έναν πολυτελή τρόπο ζωής, και συνέχεια θέλουν όλο και περισσότερα. Εδώ τίθεται το ζήτημα της ελευθερίας. Αν δεν έχεις τόσα πολλά υλικά αγαθά, δεν χρειάζεται να δουλεύεις σαν σκλάβος για να τα συντηρήσεις, και επομένως έχεις πολύ περισσότερο χρόνο για τον εαυτό σου“, ανέφερε σε συνέντευξη του ο Μουχίκα.

Ένας προοδευτικός Πρόεδρος

Το 2012, κατά το δεύτερο έτος της Προεδρίας του, ο Μουχίκα προχώρησε σε δύο νέα μέτρα που προκάλεσαν πολλές αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Νομιμοποίησε τις εκτρώσεις μέχρι και την 12η εβδομάδα κύησης, σε αντίθεση με τον προηγούμενο Πρόεδρο πού ήταν κάθετος στη μη νομιμοποίηση.

Παράλληλα, φάνηκε θετικός και με τη νομιμοποίηση της κάνναβης, για ιατρικούς λόγους.

Το επιχείρημά του ήταν πως “η κατανάλωση της κάνναβης δεν είναι το πιο ανησυχητικό πρόβλημα, αλλά η παράνομη διακίνηση ναρκωτικών. 150 χιλιάδες άνθρωποι καπνίζουν μαριχουάνα στην Ουρουγουάη και δεν θα μπορούσα να τους αφήσω στο έλεος της παράνομης διακίνησης. Είναι πολύ πιο εύκολο να ελέγχεις κάτι που είναι νόμιμο, και γι’αυτόν το λόγο το κάνουμε αυτό”.

Ο Μουχίκα, αγωνίσθηκε επίσης υπέρ της δημόσιας εκπαίδευσης, δείχνοντας έτσι την αντίθεσή του με την πρόταση της Παγκόσμιας Τράπεζας να περικόψει η Βραζιλία ελεύθερα πανεπιστημιακά προγράμματα, υποστηρίζοντας ότι η ιδιότητα του φοιτητή είναι να δείχνει τη μέγιστη υπευθυνότητα προς την κοινωνία.

Για τον ίδιο είναι αναγκαίο η ανώτατη εκπαίδευση να είναι ανοιχτή προς όλους και όχι μόνο στους λίγους που έχουν την οικονομική δυνατότητα να το πραγματοποιήσουν.

Σε συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Ρίο, το 2013, ο Μουχίκα τάχθηκε ενάντια και στον υπερκαταναλωτισμό των δυτικών καπιταλιστικών χωρών.

“Επιθυμούμε το σύστημα ανάπτυξης και καταναλωτισμού των πλούσιων χωρών; Αναρωτηθείτε: Τι θα συνέβαινε αν οι Ινδιάνοι είχαν την ίδια αναλογία αυτοκινήτων που ισοδυναμεί με ένα νοικοκυριό της Γερμανίας. Πόσο οξυγόνο θα μας είχε απομείνει;”

Και πρόσθεσε πως ” Έχει ο πλανήτης μας τόσους διαθέσιμους πόρους ώστε 7 ή 8 δισεκατομμύρια άνθρωποι να έχουν το ίδιο επίπεδο κατανάλωσης και σπατάλης που παρατηρείται σήμερα στις πλούσιες κοινωνίες; Αυτό το επίπεδο υπερκατανάλωσης βλάπτει τον πλανήτη μας”.

Το 2015, μετά από πέντε χρόνια, ο Μουχίκα αποσύρθηκε από το Προεδρικό αξίωμα.

Επέστρεψε στη φάρμα του και αποφάσισε να ζήσει σαν αγρότης, καλλιεργώντας και πουλώντας χρυσάνθεμα.

Μαζί του, η γυναίκα του, Λούσια Τοπολάνσκι, που το 2017 ανέλαβε τα καθήκοντα αντιπροέδρου της Ουρουγουάης.

Η Τοπολάνσκι, όπως και ο Μουχίκα, υπήρξαν μέλη του αντάρτικου πόλης, των “Τουπαμάρος”, το “Κίνημα Εθνικής Απελευθέρωσης, που έδρασε στην Ουρουγουάη τις δεκαετίες του ’60 και του ΄70.

Φυλακή και απομόνωση 

Η παιδική του ηλικία αλλά και η σύνδεσή του με τους Τουπαμάρος, φαίνεται πως έδρασαν καταλυτικά στην πολιτική ιδεολογία του Μουχίκα.

Γεννημένος στις 20 Μαΐου 1935, ο Μουχίκα από μικρός γνώρισε την φτώχεια, καθώς όταν πέθανε ο πατέρας του και η μητέρα του δεν μπορούσε να συντηρήσει την οικογένεια.

‘Ήδη από την εφηβεία του ήταν πολιτικά ενεργός, και συμμετείχε στο αριστερό αντάρτικο, που το δημιούργησαν αρχικά μαθητές και εργάτες στα ζαχαρότευτλα.

Κύρια δράση του αντάρτικου ήταν οι απαγωγές πολιτικών.

Με το πραξικόπημα του 1973 από τον Χουάν Μαρία Μπορνταμπάρι η ομάδα διαλύθηκε και ο Μουχίκα συνελήφθη.

Έμεινε στη φυλακή 14 χρόνια, τα περισσότερα από τα οποία στην απομόνωση, μέχρι την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1985.

Τον πυροβόλησαν 6 φορές, αλλά κατάφερε να επιβιώσει.

Ο Μουχίκα σήμερα δηλώνει ειρηνιστής και άθεος και είναι σίγουρος πως αν δεν βίωνε τα συγκεκριμένα περιστατικά, σήμερα δεν θα ήταν αυτός που είναι.

“Η φυλακή και η απομόνωση με επηρέασαν σημαντικά. Χρειάστηκε να βρω μια εσωτερική δύναμη για να συνεχίσω. Δεν μπορούσα να διαβάσω ούτε ένα βιβλίο για τουλάχιστον 7 ή 8 χρόνια. Για φαντάσου!”.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Flickr

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ηλεκτροσόκ. Η «πολιτισμένη» μέθοδος βασανιστηρίου που χρησιμοποιούσαν οι δικτατορίες, για να «αλλάξουν» τα μυαλά των αντικαθεστωτικών. Το δόγμα του Σοκ, στην υπηρεσία των βασανιστών