Ο “λόχος του θανάτου” που ξεκίνησε από την Κέρκυρα για να κυνηγήσει τους Ιταλούς στην Θεσπρωτία. Ο ηρωικός λοχαγός Λαντζίδης και η θυσία 60 ανδρών του

Μια άγνωστη ιστορία του Ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940, είναι η δράση του “Λόχου Λαντζίδη”. Αποτελείτο από  Κερκυραίους και συγκροτήθηκε για να σταματήσει τους Ιταλούς στις Θεσπρωτικές ακτές.

Επίσημα ονομάστηκε “Αποβατικό Απόσπασμα” αλλά πολλοί που γνώριζαν την δυσκολία της αποστολής τον αποκαλούσαν “Λόχο Θανάτου”. Η επιχείρηση κατάφερε τον αιφνιδιασμό των Ιταλών και στην αρχή φαινόταν πως είχε πετύχει τον σκοπό της, αλλά κατέληξε με δεκάδες Κερκυραίους νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους.

 Η επιχείρηση για κατάληψη της Κέρκυρας από τους Ιταλούς και η αεροπορική επίθεση  

Το 1939 κυκλοφόρησε στο Γενικό Επιτελείο Στρατού της Ιταλίας το σχέδιο κατάληψης της Κέρκυρας και των υπόλοιπων Επτανήσων, που είχε εκδοθεί με εντολή του Μουσολίνι. Σύμφωνα με τον ιταλικό σχεδιασμό, η επιχείρηση θα διαρκούσε 14 ημέρες και θα ενισχυόταν από Αεροπορία και Ναυτικό για την σίγουρη επιτυχία της αποστολής. Οι Ιταλοί είχαν στη διάθεσή τους εντυπωσιακά μεγάλο όγκο πληροφοριών για την στρατιωτική δύναμη, τις αστυνομικές δυνάμεις και τα πυροβόλα των Ελλήνων.

Το Ιταλικό Γενικό Επιτελείο ήλπιζε στην απόλυτη μυστικότητα της αποστολής. Η ελληνική κυβέρνηση, όμως, είχε πληροφορηθεί από διαφορετικές πηγές τα σχέδια των Ιταλών και αποφάσισε να κινητοποιηθεί. Προχώρησε σε μυστική επιστράτευση ενός Λόχου για τη δημιουργία επιστρατευτικών πυρήνων και απέστειλε ατομικές προσκλήσεις για την δημιουργία ενός Συντάγματος Πεζικού και μιας Πυροβολαρχίας ορειβατικού πυροβολικού. Ως συνταγματάρχης ορίστηκε ο Βασίλειος Πετρόπουλος. Την παραμονή του πολέμου οι χερσαίες δυνάμεις έφτασαν συνολικά τους 3.500 άνδρες.

Η χερσαία απόβαση των ιταλικών στρατευμάτων στην Κέρκυρα ήταν προγραμματισμένη για την 26η Οκτωβρίου, αλλά ματαιώθηκε λόγω έντονης κακοκαιρίας στην Αδριατική και το Ιόνιο. Την 1η Νοεμβρίου, το Ιταλικό Επιτελείο αποφάσισε την εναέρια επίθεση στο νησί που δεν διέθετε αντιαεροπορική προστασία, με αποτέλεσμα εκατοντάδες άμαχοι να βρουν το θάνατο και πολλά κτίρια να ισοπεδωθούν. Η ελληνική πλευρά προχώρησε σε αντεπίθεση και η ιταλική ηγεσία σταμάτησε προσωρινά για να επανεξετάσει τα σχέδιά της.

Η συγκρότηση του λόχου του θανάτου

Στις 20 Νοεμβρίου 1940 το Ελληνικό Γενικό Επιτελείο ζήτησε να μεταφερθεί ένα τμήμα από το Τάγμα του Βασίλειου Πετρόπουλου στην παράλια θεσπρωτική περιοχή. Με δεδομένο ότι η κατάσταση στην Κέρκυρα ήταν αρκετά κρίσιμη, η απόφαση του Επιτελείου για μεταφορά ορισμένων ανδρών από το νησί, αποδίδεται στις πληροφορίες της ελληνικής αντικατασκοπείας, ότι οι Ιταλοί επανεξέταζαν τον τρόπο επίθεσης.

Η αναγγελία συγκρότησης ενός Κερκυραϊκού στρατιωτικού τμήματος για την ενίσχυση μετώπου, έγινε δεκτή με ενθουσιασμό. Οι εθελοντές ξεπέρασαν κάθε προσδοκία των στρατιωτικών αρχών και έφτασαν να είναι πολύ περισσότεροι από διακόσιοι, ενώ το διάταγμα ζητούσε εκατό. Διοικητής του απο­σπάσματος ορίστηκε ο λοχαγός Δημήτριος Λαντζίδης. Αποστολή του ήταν η έμμεση υποστήριξη ενός προηγούμενου ελληνικού αποσπάσματος στην περιοχή και η επίθεση στο “Βαγκαλάτι”, του χώρου συγκέντρωσης μεταφορικών στα μετόπισθεν των Ιταλών.

Ο παραπλανητικός αιφνιδιασμός των Ιταλών και η τελική αναμέτρηση

Στις 23 Νοεμβρίου 1940 τα επιταγμένα καΐκια ήταν έτοιμα προς αναχώρηση. Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες προβλημάτισαν τον συνταγματάρχη Πετρόπουλο, ο οποίος έστειλε σήμα στο Γενικό Επιτελείο για ενδεχόμενη αναβολή της αποστολής. Καθώς, όμως, δεν έλαβε κάποια απάντηση, έδωσε εντολή επιβίβασης στα καΐκια, αναλαμβάνοντας ο ίδιος την ευθύνη. Η απάντηση αναβολής από το Επιτελείο έφτασε όταν το τμήμα είχε φτάσει ήδη στη Θεσπρωτία.

Οι καιρικές συνθήκες και το σκοτάδι βοήθησαν ώστε να επιβιβαστούν χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τους Ιταλούς. Το σχέδιο αιφνιδιασμού προχωρούσε επιτυχώς, μέχρι που ο υποδιοικητής του τμήματος πυροβόλησε το παρατηρητήριο των Ιταλών, με αποτέλεσμα να κινητοποιηθεί η ιταλική μεραρχία. Ο υποδιοικητής δεν ήταν, όμως, ο μοναδικός υπεύθυνος, καθώς και ο λοχαγός Λαντζίδης διέταξε τον πυροβολισμό μιας ιταλικής φάλαγγας οχημάτων, φέροντας το ίδιο αποτέλεσμα. Την ίδια ώρα, το ραδιόφωνο του BBC μετέδιδε ότι ισχυρές ελληνικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στα νώτα των ιταλικών δυνάμεων. Η πληροφορία αυτή κατάφερε να παραπλανήσει την ιταλική αντικατασκοπεία, η οποία νόμισε πως το “Αποβατικό Απόσπασμα” ήταν η εμπροσθοφυλακή ενός μεγαλύτερου ισχυρού αποβατικού σώματος.

Ο Λόχος ακινητοποιήθηκε όλο το βράδυ από το ιταλικό πυροβολικό. Τα χαράματα της 24ης Νοεμβρίου 1940 ξεκίνησαν να κατευθύνονται προς τα ηπειρωτικά παράλια, με αποτέλεσμα να δεχτούν επίθεση από τις ιταλικές δυνάμεις και να μείνουν καθηλωμένοι σε κοντινή παραλία. Η μάχη διήρκησε έως τις 4 το απόγευμα, μέχρι που εξαν­τλήθηκαν τα πυρομαχικά. Έτσι ο τραυματίας λοχαγός Λαντζίδης αναγκάστηκε να παραδοθεί.

Ο τελικός απολογισμός για τις ελληνικές δυνάμεις ήταν 60 νεκροί και 80 αιχμάλωτοι, εκ των οποίων σαράντα πέντε τραυματίες. Σύμφωνα με μαρτυρίες των επιζώντων, πριν αιχμαλωτιστούν έριξαν τα όπλα στη θάλασσα ώστε να μην πέσουν στα χέρια των Ιταλών. Τις επόμενες μέρες, οι ιταλικές δυνάμεις πέρασαν στην αντεπίθεση, βομβαρδίζοντας την Κέρκυρα από θαλάσσης και αέρος, προκαλώντας την καταστροφή της νησιώτικης ενδοχώρας.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από την ομιλία του υποστράτηγου εα, Δρ. Νικόλαου Κουρκουμέλη στην ημερίδα “Άγνωστοι Ήρωες στα χώματα της Ηπείρου”. Την ημερίδα πραγματοποίησαν τα Διοικητικά Συμβούλια των Συνδέσμων Εφέδρων Αξιωματικών Αθηνών και Αποστράτων Αξιωματικών Ιππικού – Τεθωρακισμένων, τιμώντας την Επέτειο των 107 ετών από την Απελευθέρωση της πόλης των Ιωαννίνων.

Αρχική φωτογραφία: από την έκθεση μοντελισμού της IPMS Hellas – International Plastic Modellers Society Hellas. Γκάζι 2018

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Οι Ιταλοί βομβάρδιζαν ακόμη και τα ορεινά χειρουργεία στον πόλεμο του 1940. Οι άγνωστοι ήρωες του υγειονομικού και οι ακρωτηριασμοί. Οι παγόπληκτοι ξεπέρασαν τους 23.000.