Ο “Ιβάν ο Τρομερός” και η μάχη της βότκας. Οι τρομερές ιστορίες του Στάλινγκραντ που “εκτόξευσαν” το ηθικό

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η Μάχη του Στάλινγκραντ ήταν μία από τις φοβερότερες μάχες όχι μόνο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αλλά γενικότερα της ιστορίας. Το χειμώνα του 1942-1943 στα ερείπια της πόλης, Ρώσοι και Γερμανοί σκοτώνονταν κατά χιλιάδες για μερικά μέτρα γη ή για κάποιο ερειπωμένο κτίριο. Πολλοί στρατιώτες έφθασαν στο σημείο να βλέπουν τον θάνατο στη μάχη σαν λύτρωση από τις φριχτές συνθήκες που βίωναν. Υπό απ’ αυτές τις συνθήκες, ένα από τα καταφύγια των στρατιωτών ήταν το χιούμορ. Όταν ακόμη διαρκούσε η Μάχη του Στάλινγκραντ, οι Ρώσοι κυκλοφορούσαν μεταξύ τους διάφορες χιουμοριστικές ιστορίες από την πρώτη γραμμή, προκειμένου να βοηθήσουν λίγο το ηθικό τους

Τα «ανέκδοτα» του Στάλινγκραντ

Οι αστείες αυτές ιστορίες είχαν τη μορφή ανεκδότων, αλλά οι μαχητές τις διέδιδαν μεταξύ τους σαν να ήταν πραγματικά συμβάντα. Προκειμένου να προσδώσουν σε αυτές ακόμη μεγαλύτερη αληθοφάνεια, προσέθεταν ονόματα στους πρωταγωνιστές τους. Ωστόσο, οι περισσότερες ιστορίες εμφανίστηκαν μετά από τον πόλεμο.

Οι ιστορικοί θεωρούν ότι κάποιες μπορεί να έχουν κάποια δόση αλήθειας. Όμως, προκειμένου να γίνουν πιο αστείες και εντυπωσιακές, προστέθηκαν πολλές φανταστικές λεπτομέρειες και υπερβολές.

Μία από τις αστείες αυτές ιστορίες από το Στάλινγκραντ έγινε θρυλική. Τη διηγούνταν πολλά χρόνια αργότερα οι Ρώσοι βετεράνοι που πολέμησαν για τη σωτηρία της ηρωικής πόλης. Αποδείχτηκε ότι τα ονόματα όσων εμφανίζονταν στην ιστορία δεν ήταν αληθινά. Δεν αποκλείεται, όμως, αν η ιστορία έχει βάση ένα πραγματικό συμβάν, τα ονόματα να αλλάχθηκαν επίτηδες για να μην αποκαλυφθεί η ταυτότητα των εμπλεκομένων, και ιδιαίτερα του πρωταγωνιστή.

Η βότκα του Ερυθρού Στρατού

Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, κάθε στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού λάμβανε κάθε μέρα με το συσσίτιό του 100 ml βότκας. Αυτή η μερίδα ποτού ήταν γνωστή στους σοβιετικούς στρατιώτες ως η “βότκα του κομισάριου”. Ο λόγος ήταν γιατί ξεκίνησε να δίνεται στους άνδρες στην πρώτη γραμμή με την υπ’ αριθμόν 526 απόφαση του “Ανωτάτου Κομιτάτου για την Άμυνα” που ελήφθη στις 22 Αυγούστου 1941.

Η ανώτατη ηγεσία του Σοβιετικού στρατού, είχε κρίνει ότι για ευνόητους λόγους η βότκα θα έπρεπε να φθάνει πάση θυσία στους άνδρες που πολεμούσαν στο Στάλινγκραντ.

Το φθινόπωρο του 1942 στην περικυκλωμένη από τους Γερμανούς πόλη υπήρχαν μέρες που τα πλοία ανεφοδιασμού δεν μπορούσαν να διασχίσουν τον Βόλγα. Τότε στέλνονταν αεροπλάνα που με μεγάλο κίνδυνο για τα πληρώματά τους έριχναν με αλεξίπτωτα εφόδια στους υπερασπιστές του Στάλινγκραντ.

Συνήθως στις πρώτες ρίψεις ήταν μπουκάλια με βότκα συσκευασμένα σε ξύλινα κιβώτια για να μην σπάνε όταν έπεφταν στο έδαφος. Τα μπουκάλια κατέληγαν στις αποθήκες ανεφοδιασμού, εκτός από όσα «χάνονταν» στο δρόμο…

«Ιβάν ο Τρομερός»

Στο Στάλινγκραντ υπήρχε ένα τάγμα πυροβολικού που διοικούσε κάποιος υπολοχαγός ονόματι Ιβάν Μπεζντίκο, αφού όλοι οι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί είχαν σκοτωθεί.

Ήταν ένας από τους ήρωες του Στάλινγκραντ που είχε λάβει πολλές εύφημες μνείες και μετάλλια. Παρά ταύτα, είχε φήμη ιδιαίτερα οξύθυμου ανθρώπου και γι’ αυτό όλοι τον φώναζαν «Ιβάν ο Τρομερός».

Η ποσότητα των 100 ml βότκα για τον Ιβάν δεν έφθανε ούτε για μυρωδιά! Για το λόγο αυτό είχε σκαρφιστεί ένα τρόπο να παίρνει μεγαλύτερες δόσεις από το «φάρμακό του». Έπαψε να αναφέρει στο αρχηγείο απώλειες ανδρών του στο τάγμα πυροβολικού που διοικούσε.

Έτσι, όταν έφθαναν οι μερίδες βότκας των πεσόντων, ο Ιβάν ο Τρομερός τις έπαιρνε και τις έπινε «στη μνήμη τους»!

Η «απάτη» αποκαλύπτεται

Σύντομα, όμως, ο ταγματάρχης Μαλιγκίν που ήταν ο αξιωματικός ανεφοδιασμού, υπεύθυνος για τη βότκα, κατάλαβε την απάτη που είχε σκαρώσει ο Ιβάν. Ήταν αδύνατο για οποιαδήποτε μονάδα που πολεμούσε τότε στο Στάλινγκραντ να μην έχει μετά από λίγο διάστημα βαριές απώλειες.

Έτσι ήταν βέβαιος ότι ο υπολοχαγός Ιβάν έκρυβε τους θανάτους των ανδρών του για να παίρνει τις μερίδες βότκας τους.

Ο Μαλίγκιν τηλεφώνησε στον Ιβάν και τον απείλησε να αναφέρει την απάτη του στο αρχηγείο του Στρατού. Ο Ιβάν δεν είπε τίποτα. Όμως, στη συνέχεια ο ταγματάρχης υπέπεσε σ’ ένα «μοιραίο λάθος». Ανέφερε ότι μέχρι να διερευνηθεί η απάτη, θα έκοβε άμεσα όλες οι μερίδες βότκας στο τάγμα του Ιβάν.

Ποιος είδε τον θεό και δεν τον φοβήθηκε!

Η αντίδραση του Ιβάν

Ο Ιβάν ο Τρομερός άρχιζε να ουρλιάζει στο τηλέφωνο στον Μαλίγκιν. Ενώ το έκλεινε, του είπε: «-Αν δεν το πάρω, θα το πάρετε!». Εννοούσε ότι αν δεν του έστελνε ο ταγματάρχης τη βότκα του, αυτός θα «έπαιρνε» κάτι.

Ο ταγματάρχης Μαλίγκιν δεν πτοήθηκε από την απειλή του Ιβάν του Τρομερού. Πιθανότατα να μην κατάλαβε από τις αγριοφωνάρες του υπολοχαγού, τι του έλεγε.

Έτσι, ο Μαλίγκιν έδωσε διαταγή να μη σταλεί καθόλου βότκα στη μονάδα του Ιβάν. Μόλις ο υπολοχαγός Ιβάν είδε ότι δεν υπήρχε βότκα μαζί με τις μερίδες φαγητού στο συσσίτιο, από «Τρομερός» έγινε «θηρίο»!

Τα «φίλια πυρά»

Σήκωσε το τηλέφωνο και έδωσε διαταγή στις πυροβολαρχίες των 122 χλστ. να ανοίξουν αμέσως πυρ σε κάποιες συντεταγμένες.

Ήταν η αποθήκη όπου βρισκόταν η βότκα! Τρία βλήματα χτύπησαν την αποθήκη και τη γκρέμισαν καταστρέφοντας εκατοντάδες μπουκάλια βότκα. Ο ταγματάρχης Μαλίγκιν έτυχε να βρίσκεται μέσα στην αποθήκη όταν χτυπήθηκε από τα πυροβόλα του Ιβάν.

Ήταν τυχερός που επέζησε μέσα στα συντρίμμια με ελαφρά τραύματα. Καθώς τα βλήματα είχαν έλθει από το ρωσικό τομέα, κατάλαβε ποιος ήταν υπεύθυνος για τα «φίλια πυρά».

«Δώστε του τη βότκα!»

Μόλις τον έσυραν έξω από την καταστραμμένη αποθήκη και συνήλθε λίγο, τηλεφώνησε στο αρχηγείο και εξοργισμένος κατηγόρησε τον Ιβάν ότι είχε κάνει αυτή την εγκληματική πράξη γιατί του είχε κόψει τη βότκα. Ο υψηλόβαθμος αξιωματικός με τον οποίο μιλούσε τον άκουγε σιωπηλός.

Όταν ο Μαλίγκιν σταμάτησε να φωνάζει, ακούστηκε η ήρεμη φωνή του αξιωματικού στην άλλη άκρη της γραμμής να του λέει:

«-Μόλις απονεμήθηκε στον υπολοχαγό Ιβάν Μπεζίντκο το παράσημο του Ερυθρού Αστέρα. Οπότε, δώστε του την αναθεματισμένη βότκα του!»

Το συμβάν χαρακτηρίστηκε ως «λάθος», μία από τις πολλές περιπτώσεις «φίλιων πυρών», όπου «κανένας δεν φταίει, αλλά η κακιά στιγμή»! Από εκεί και πέρα, κανένας αξιωματικός εφοδιασμού στο Στάλινγκραντ δεν τόλμησε να κόψει ξανά τη μερίδα βότκας του Ιβάν του Τρομερού!

Το ανέκδοτο του “Ιβάν του Τρομέρου” αναφέρεται στο βιβλίο του Ουίλιαμ Κραίγκ, Εχθρός Προ των Πυλών: Η μάχη για το Στάλινγκραντ (William Craig, Enemy at the Gates: The Battle for Stalingrad)