Ο “εμφύλιος” ανάμεσα σε Μανιάτες και Κρητικούς στον Πειραιά του 1906. Ο καβγάς για ένα κοφίνι πορτοκάλια κατέληξε σε μακελειό. Η σύγκρουση για τον έλεγχο του λιμανιού

Φεβρουάριος 1906. Το ιταλικό ατμόπλοιο “Φλόριο” φτάνει στον Πειραιά από τα Χανιά. Μεταξύ των επιβατών που αποβιβάστηκαν στο λιμάνι ήταν και 15 Κρητικοί μαχητές, που είχαν πολεμήσει πλάι στον οπλαρχηγό Καπετάν Βάρδα, κατά τη διάρκεια της Κρητικής Επανάστασης.

Στο λιμάνι εργάζονταν οι αχθοφόροι, που ήταν υπεύθυνοι για τη μεταφορά των αποσκευών στο Τελωνείο, έναντι αμοιβής. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν Μανιάτες στην καταγωγή, καθώς οι Λάκωνες ήταν από τους πρώτους που είχαν εποικίσει τον Πειραιά, μετά το 1835, όταν η πόλη έγινε Δήμος.

Σύμφωνα με την εφημερίδα της εποχής “ΑΣΤΥ”, οι Μανιάτες αχθοφόροι, βλέποντας του Κρητικούς να αποβιβάζονται στην προκυμαία κρατώντας τις αποσκευές τους, τους πλησίασαν και τους ζήτησαν να τους τις παραδώσουν. Δυο από τους Κρητικούς αρνήθηκαν.

“Μα πορτοκάλια έχουμε εδώ μέσα σε αυτά τα καλάθια. Θα πληρώσουμε φόρο γι΄αυτά;“, είπε ο ένας εκ των δύο Κρητικών.

“Αν δεν πληρώσετε τα πορτοκάλια, θα πληρώσετε για τα χαμαλιάτικα“, τους απάντησαν οι Μανιάτες.

“Δεν πληρώνουμε χαμαλιάτικα. Εμείς είμαστε υπηρέτες του εαυτού μας”, απάντησαν αποφασιστικά οι Κρητικοί.

Σύντομα, ξέσπασε καβγάς. Πάνω στη φασαρία, ο Μανιάτης αχθοφόρος Ευστάθιος Σαραντέας μαχαίρωσε τον έναν από τους δύο Κρητικούς που αρνήθηκε να παραδώσει τις αποσκευές του, τον Γιάννη Πολυμενάκη. Παρά το γεγονός ότι ο Κρητικός δεν τραυματίστηκε θανάσιμα, πάνω στον πανικό κυκλοφόρησε η φήμη ότι ο Μανιάτης αχθοφόρος δολοφόνησε τον κρητικό επιβάτη.

Ο “εμφύλιος” του λιμανιού

Μόλις μαθεύτηκε η είδηση του μαχαιρώματος του Κρητικού επιβάτη, τα επεισόδια γενικεύτηκαν μεταξύ των δύο “στρατοπέδων”. Από τη συνοικία των Κρητικών, στον Προφήτη Ηλία, κατέβηκαν στο λιμάνι οπλισμένοι με ό,τι βρήκαν. Στόχος ήταν τα καφενεία που σύχναζαν οι Μανιάτες.

Η πρώτη μάχη έγινε στο “Γιαχνί Σοκάκι”, στο στενό του Αγίου Σπυρίδωνα. Η δεύτερη μάχη έγινε στην Τρούμπα.

Όταν οι Μανιάτες έμαθαν ότι δέχονταν επίθεση από Κρητικούς, οργανώθηκαν στο λιμάνι και προσπάθησαν να απαντήσουν.

Ο Πειραιάς για τρεις μέρες ήταν ένα απέραντο πεδίο μάχης. Πειραιώτες κλείνονταν στα σπίτια τους και γίνονταν μάρτυρες ενός ιδιότυπου εμφυλίου πολέμου μεταξύ Μανιατών και Κρητικών.

Η επέμβαση του στρατού

Η συμπλοκή Μανιατών- Κρητικών επεκτάθηκε και εκτός Πειραιά. Τα επεισόδια μεταφέρθηκαν  στην Αττική, ενώ υπήρχαν αναφορές ότι ακόμη και στο Λαύριο οι Μανιάτες τσακώνονταν με τους Κρητικούς. Μάλιστα, ο “φυλετικός” πόλεμος στοχοποίησε ακόμη και καταστήματα. Πολλά από αυτά λεηλατήθηκαν, ενώ όταν οι Κρητικοί έσπασαν ένα οπλοπωλείο στην οδό Ναυαρίνου, παίρνοντας όλα τα όπλα, οι αστυνομικές αρχές του Πειραιά θορυβήθηκαν και ζήτησαν την ενίσχυση του στρατού.

Ο Τύπος της εποχής έγραφε εκτενή ρεπορτάζ για την πρωτοφανή αγριότητα της αιματηρής συμπλοκής στον Πειραιά. Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Καιροί» ανέφερε: «Ο Πειραιεύς εν τρομοκρατία. Σύρραξις Κρητών και Μανιατών. Φόνοι, τραυματισμοί, διαρπαγαί. Οι Κρήτες κατέλαβον την Καστέλλαν. Ο εν Αθήναις στρατός εις Πειραιά. Η στάσις θα καταπνιγή δια της βίας».

Ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, Γεώργιος Θεοτόκης, ζήτησε έκτακτο υπουργικό συμβούλιο και κάλεσε τον Πρόεδρο του Συλλόγου Κρητών Πειραιά, ζητώντας του να συνετίσει τους Κρητικούς και να παραδώσουν τα όπλα!

Μάχη για τα δικαιώματα του Λιμανιού

Η αιματηρή συμπλοκή, μετά την επέμβαση της χωροφυλακής έληξε. Οι απώλειες και οι υλικές ζημιές ήταν τεράστιες. Από τη σύρραξη έχασαν τη ζωή τους τρία άτομα. Ένας Κρητικός, ένας Μανιάτης και ο Δημήτρης Τζιλιάνο, βαρκάρης στο επάγγελμα, αλλά Κεφαλλονίτης στην καταγωγή.

Τραυματίστηκαν δεκάδες άτομα, ενώ οι ζημιές υπολογίστηκε ότι ξεπέρασαν το ένα εκατομμύριο δραχμές, ποσό τεράστιο για τα δεδομένα της εποχής.

Μπορεί η αφορμή για τα αιματηρά επεισόδια στον Πειραιά να ήταν ένα καλάθι με πορτοκάλια, η αιτία της συμπλοκής όμως ήταν οι εισπράξεις και ο έλεγχος του Λιμανιού. Επρόκειτο για ένα ξεκαθάρισμα ανάμεσα στους Μανιάτες, οι οποίοι εκείνη την εποχή με τα αχθοφορικά δικαιώματα, αλλά και τα δικαιώματα των βαρκάρηδων είχαν τον έλεγχο του Λιμανιού, και στους Κρητικούς, που ήθελαν αυτοί να καρπούνται τους φόρους του λιμανιού. Από τον αιματηρό “εμφύλιο” προσπάθησαν να “επωφεληθούν” – χωρίς αποτέλεσμα- Κεφαλλονίτες, οι οποίοι πρότειναν να αναλάβουν εκείνοι τα αχθοφορικά δικαιώματα αντί των Μανιατών.

Δείτε τη νέα εκπομπής της “Μηχανής του Χρόνου” για τα επαγγέλματα του λιμανιού στο COSMOTE HISTORY:

Πειραιάς. Τα επαγγέλματα και οι «φυλές» του λιμανιού. Οι αραμπατζήδες, οι βαρκάρηδες και ο αιματηρός «εμφύλιος» ανάμεσα σε Μανιάτες αχθοφόρους και Κρητικούς. Νέα εκπομπή