Το κλουβί με τα λιοντάρια. Είχαν γεννηθεί σε θηριοτροφείο της Αθήνας και ζούσαν στον πρώτο ζωολογικό κήπο

Τον Ιούλιο του 1902 άνοιξε τις πόρτες του ο Ζωολογικός Κήπος του Φαλήρου. Ήταν ο πρώτος ζωολογικός κήπος της Ελλάδας και οι επισκέπτες είδαν πιθανότατα για πρώτη φορά άγρια ζώα και εξωτικά πουλιά. Στην αρχική επιχρωματισμένη φωτογραφία του 1904 διακρίνεται  ο διάσημος τότε κλωβός των λεόντων.

Η ιδέα ανήκε στον καθηγητή και ζωολόγο Νικόλαο Γερμανό. Το πραγματικό του επίθετο του πατέρα του ήταν Λιόλιος, αλλά έγινε γνωστός ως Νικόλαος Γερμανός εξαιτίας των σπουδών που είχε κάνει στη Γερμανία. Είχε τελειώσει τη Σχολή της Χάλκης και είχε σπουδάσει φυσικές επιστήμες στην Αθήνα.

Πήρε υποτροφία για τη Γερμανία, όπου γνώρισε τον φυσιοδίφη Ερνστ Χάινριχ Φίλιπ Χέκελ, ο οποίος είχε εργαστεί με τον Δαρβίνο.

Πέρα από τον πρώτο Ζωολογικό Κήπο της Ελλάδας, στον Γερμανό οφείλεται η ίδρυση της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης.

Ενώ ήταν καθηγητής της Φυσικής Ιστορίας στο Διδασκαλείο Αθηνών, ο Γερμανός άρχισε τις ενέργειες για την ίδρυση του ζωολογικού κήπου. Η ιδέα του κατατέθηκε το 1896. Μετά από έντονες προσπάθειες κατάφερε να πείσει την επιστημονική κοινότητα και τον τότε πρωθυπουργό, Αλέξανδρο Ζαΐμη.

Στη συνέχεια η κυβέρνηση απευθύνθηκε στον βασιλιά Γεώργιο Α΄, ο οποίος ενέκρινε το όραμα του Γερμανού. Μεγάλος υποστηρικτής του έργου ήταν και ο γιος του Γεωργίου Α, πρίγκηπας Νικόλαος.

Όμως, για τη δημιουργία ενός τόσο μεγάλου έργου χρειαζόταν μεγάλη χρηματοδότηση και έτσι, ο Γερμανός στράφηκε στους μεγάλους ευεργέτες εντός και εκτός συνόρων. Απευθύνθηκε στον Γρηγόριο Μαρασλή που εκείνη την εποχή ήταν δήμαρχος της Οδησσού. Ο Μαρασλής δεν τον γνώριζε και επειδή δεν μπορούσε να τον εμπιστευτεί έστειλε γράμμα στον φυσιοδίφη Χέκελ, ώστε να μάθει περισσότερα για αυτόν. Όταν πήρε τις απαιτούμενες συστάσεις του έδωσε τη χρηματοδότηση που ζητούσε.

Ο Γερμανός ταξίδεψε μέχρι την Αίγυπτο για να βρει και άλλους χρηματοδότες, όπως ήταν ο Τσιγαδά πασάς από το Κάϊρο, ο Νέστωρας Τσανακλής, αλλά και ο Πέτρος Καλλιγάς από την Αθήνα.

Όταν πια συγκέντρωσε ένα ποσό που θα μπορούσε να καλύψει τα έξοδα της ίδρυσης του ζωολογικού πάρκου, άρχισε τις εργασίες. Του είχε παραχωρηθεί από την κυβέρνηση μια έκταση 50 στρεμμάτων στο Παλαιό Φάληρο, κοντά στην ακτή του Ξηροτάγαρου. Όμως, η κατασκευή του δεν ήταν εύκολη υπόθεση.

“Η περιοχή ήταν βαλτώδης, το λίγο χώμα της γεμάτο αλάτι, δεν υπήρχε νερό ούτε ίχνος από δένδρο”, είχε γράψει ο συλλέκτης, ερευνητής και συγγραφέας Ισίδωρος Σαπήρας. Έτσι, έπρεπε να γίνουν εκσκαφές, επιχωματώσεις, να φυτευτούν δένδρα, να γίνει περίφραξη του χώρου, αλλά και να κατασκευαστούν τα κλουβιά, όπου θα φιλοξενούνταν τα ζώα.

Μέσα σε διάστημα τριών χρόνων, ο Γερμανός τα είχε καταφέρει. Η περιοχή που πριν ήταν παρατημένη είχε μετατραπεί σε έναν πανέμορφο κήπο με διάφορα φυτά, δένδρα και περίτεχνα οικήματα για τα ζώα. Ένας τεράστιος πέτρινος τοίχος ύψους δυο μέτρων περιέφραξε όλη την έκταση του ζωολογικού κήπου.

Τρεις καμηλοπαρδάλεις που ξεπερνούσαν τα πεντέμισι μέτρα, δυο ελέφαντες, δυο ζέβρες, τέσσερις ουραγκοτάγκοι, μικρές μαϊμούδες, πίθηκοι, χιμπατζήδες, μια λέαινα, μια τίγρης, λεοπαρδάλεις, ύαινες, καγκουρό από την Αυστραλία, βόες, λύκοι, ελαφίνες, κυναίλουροι, στρουθοκάμηλοι, μια καμήλα, γάτες Αγκύρας και αλεπούδες από τη Ρωσία ήταν μερικά από τα ζώα που φιλοξενούνταν στον πρώτο ζωολογικό κήπο της Ελλάδας.

Ο ζωολογικός κήπος είχε και δύο λιοντάρια. Το ένα λεγόταν Αθήνα και ο αδερφός της, Ηρακλής και είχαν γεννηθεί στην Αθήνα στο θηριοτροφείο του Ροδόλφου Μπράουν, ο οποίος μετέφερε άγρια ζώα από το εξωτερικό στην Ελλάδα.

Το 1905 δημιουργήθηκε τεχνητή λίμνη, αλλά και φυσικό ενυδρείο, στο οποίο είχε μεταφερθεί θαλασσινό νερό για να μπορέσουν να ζήσουν τα θαλάσσια όντα. Στην τεχνητή λίμνη κολυμπούσαν λευκοί και μαύροι κύκνοι, δύο πελεκάνοι και ένα φοινικόπτερο.

Παρόλο που στην αρχή οι Αθηναίοι και οι Πειραιώτες ήταν διστακτικοί, σύντομα ο ζωολογικός κήπος τράβηξε το ενδιαφέρον του κόσμου. Πολλές οικογένειες πήγαιναν για να απολαύσουν την κυριακάτικη βόλτα τους.

Τα εισιτήρια για τον ζωολογικό κήπο πωλούνταν σε καφενεία στο κέντρο της Αθήνας και κόστιζαν μιάμιση δραχμή.

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του «Αρχείου Ιστορίας Παλαιού Φαλήρου» Βασίλη Ε. Χατζηκωνσταντίνου, το 1903 μόνο τις ημέρες των Χριστουγέννων ο ζωολογικός κήπος είχε περισσότερους από έξι χιλιάδες επισκέπτες.

Το 1912 ο Δήμος Αθηνών πρόσθεσε στις εγκαταστάσεις και το πρώτο μεγάλο λούνα παρκ

Όμως, σύντομα η Ελλάδα μπήκε στους Βαλκανικούς πολέμους και το 1914 ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο Γερμανός και οι συνεργάτες του δεν είχαν χρήματα να φροντίσουν και να ταΐσουν τα ζώα. Οι χρηματοδοτήσεις είχαν σταματήσει. Πολλά ζώα πέθαναν από την πείνα, ενώ τα υπόλοιπα θανατώθηκαν. Κάποια βαλσαμώθηκαν και βρίσκονται στο Πανεπιστημιακό Ζωολογικό Μουσείο της Αθήνας.

Το 1916 ο ζωολογικός κήπος έκλεισε για πάντα. Όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξή του ο εγγονός του Νικολάου Γερμανού, Γιώργος Χριστίδης, την περίοδο που θανατώνονταν τα ζώα, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α’ είπε στον Γερμανό:

“Βλέπω Γερμανέ, ότι σε λίγο θα είσαι το μόνο θηρίο που θα απομείνει εδώ μέσα”. Τα επόμενα χρόνια η περιοχή χρησιμοποιήθηκε για την προσγείωση και απογείωση αεροπλάνων, εγκαταστάθηκε η Ναυτική Αεροπορία και το Κρατικό Εργοστάσιο Αεροπλάνων (Κ.Ε.Α.) το οποίο λειτούργησε έως το 1981.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από την εφημερίδα ο Μικρός Ρωμηός, τεύχος 169, 2011 και από τον σύνδεσμο κατοίκων Παλαιού Φαλήρου, “Ο Φάληρος”. Αρχική φωτογραφία από την συλλογή της Λίζας Κουτσαπλή (περιοδικό Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ, Δεκέμβριος 1904).

Διαβάστε επίσης στην ΜτΧ: Οι πόρνες της Τρούμπας την περίοδο της κατοχής. Στους Γερμανούς στρατιώτες έδιναν όσες είχαν αφροδίσια νοσήματα για να τους κολλήσουν. Πως αντέδρασε το γερμανικό επιτελείο