Ο πρώτος “Γκοτζίλα” ήταν τίτλος Ιαπωνικής ταινίας. Ο δεύτερος αμερικανικής, και ο τρίτος παραγωγή του ελληνικού στρατού!

«Γκοτζίλα» είναι η αγγλική μετάφραση της ιαπωνικής λέξης «Γκοτζίρα», Gojira, που είναι ο συνδυασμός δύο ιαπωνικών λέξεων: γκορίρα, gorira, που σημαίνει γορίλας και κουτζίρα, kujira, που σημαίνει φάλαινα.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο “αυθεντικός” Γκοτζίλα

Αντίθετα με τη γενική εντύπωση που υπάρχει σήμερα, ο Γκοτζίλα δεν είναι ένας παραδοσιακός ιαπωνικός μύθος για τέρατα, αλλά ένα φανταστικό τέρας, ή kaiju όπως λέγεται στα ιαπωνικά.

Υπήρξε κινηματογραφική δημιουργία του Ιάπωνα σκηνοθέτη Ισχίρο Χόντα. Τα εφέ έκανε ο Εΐτζι Τσουμπουράγια και η παραγωγή ήταν της εταιρείας Τόχο.

Η πρώτη ταινία «Γκοτζίλα» κυκλοφόρησε το 1954. Η υπόθεση ήταν η ξαφνική εμφάνιση ενός γιγαντιαίου προϊστορικού τέρατος στην Ιαπωνία και η αντίδραση των αρχών. Η πυρηνική ακτινοβολία το δημιούργησε και του έδινε τρομερές δυνάμεις, ικανές να καταστρέφουν μεγάλες πόλεις. Η εμπειρία της μοναδικής χώρας που δέχθηκε δύο πυρηνικές επιθέσεις είναι προφανής.

Αν και το όνομα του τέρατος στην ταινία είναι «Γκοτζίρα» δηλαδή «φαλαινογορίλας», έχει την εμφάνιση ενός περίεργου δεινόσαυρου!

Επιτυχία μέσω ΗΠΑ

Αρχικά δεν είχε ιδιαίτερη εμπορική επιτυχία στην Ιαπωνία. Πολλές κριτικές υπήρξαν αρνητικές με αποτέλεσμα τόσο ο Χόντα όσο και οι συνεργάτες να θεωρήσουν ότι είχαν γυρίσει μια αποτυχημένη ταινία. Όμως, το 1956 στις ΗΠΑ κυκλοφόρησε η ταινία «Γκοτζίλα. Βασιλιάς των Τεράτων» που ήταν η αμερικανική παραλλαγή του αρχικού Γκοτζίλα κι έκανε πάταγο στις ΗΠΑ και σε άλλες δυτικές χώρες. Επιπλέον, οι κριτικοί την εκθείασαν ως την καλύτερη ταινία με τέρατα που είχε γίνει μέχρι τότε.

Η εμπορική και καλλιτεχνική καταξίωση της ταινίας «Γκοτζίλα. Βασιλιάς των Τεράτων», ανέδειξε και την Ιαπωνική παραγωγή.

Κάποιοι Ιάπωνες κριτικοί του κινηματογράφου που είχαν γράψει αρνητικές κριτικές το 1954 στον «Γκοτζίλα», τις αναίρεσαν δύο χρόνια αργότερα.

Πολλοί συμφωνούν ότι η πρώτη ταινία «Γκοτζίλα» είναι μια σκοτεινή αλληγορία για τους βομβαρδισμούς στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι από τους Αμερικανούς. Άλλοι θεωρούν ότι είναι μια αλληγορία για τις Ηνωμένες Πολιτείες που ως ένα τεράστιο θηρίο ξύπνησε από τον ύπνο και στη συνέχεια παίρνει εκδίκηση από την Ιαπωνία για το Περλ Χάρμπουρ, καταστρέφοντας με συμβατικούς και πυρηνικούς βομβαρδισμούς τις πόλεις της.

Η ταινία του 1954 και ο σκηνοθέτης των ειδικών εφέ, Εΐτζι Τσουμπουράγια, έχουν πιστωθεί σε μεγάλο βαθμό τη δημιουργία του προτύπου για το «τουκουσάτσου», tokusatsu.

Έτσι ονομάζονται τα ειδικά εφέ που επικράτησαν στον κινηματογράφο μετά τον Γκοτζίλα.

Επιρροή στον Σπίλμπεργκ

Όταν ο Στήβεν Σπίλμπεργκ ήταν μικρός, είδε στον κινηματογράφο την ταινία «Γκοτζίλα. Βασιλιάς των Τεράτων». Εντυπωσιάστηκε  και ήθελε να γυρίσει μια ταινία με προϊστορικά τέρατα. Το όνειρό του πραγματοποιήθηκε το 1993 με το Τζουράσικ Παρκ και τους δεινόσαυρούς του.

Μέχρι σήμερα, ο «Γκοτζίλα» θεωρείται από τις καλύτερες ταινίες με τέρατα.

Έχουν γυριστεί 36 ταινίες με πρωταγωνιστή τον Γκοτζίλα, που εμφανίζεται ακόμη σε βιντεοπαιχνίδια, βιβλία, κόμικς, παιχνίδια και άλλα μέσα ψυχαγωγίας. Γρήγορα έγινε σύμβολο της διεθνούς ποπ κουλτούρας, εμπνέοντας αμέτρητες μιμήσεις, παρωδίες και αφιερώματα. Η φαντασία των σεναριογράφων προσαρμόζεται στις εποχές και τις συγκυρίες.

Μερικές από τις ταινίες, παρουσιάζουν τον Γκοτζίλα ως αντιήρωα ή ως μια μικρότερη απειλή που υπερασπίζεται την ανθρωπότητα. Οι μεταγενέστερες ταινίες ασχολούνται με θέματα όπως η ξεχασμένη Ιαπωνία και το αυτοκρατορικό παρελθόν της, οι φυσικές καταστροφές και η σημερινή ανθρώπινη κατάσταση.

Το “Κρέας-Γκοτζίλα”

Στην Ελλάδα η λέξη «Γκοτζίλα» σημαίνει το κατεψυγμένο κρέας που είναι άγνωστης προέλευσης και ηλικίας, όπως και το ομώνυμο ιαπωνικό προϊστορικό τέρας. Επίσης, είναι πολύ σκληρό σε σημείο να μην μπορεί να καταναλωθεί. Η πρώτη χρήση του όρου έγινε τη δεκαετία του 1960 στον ελληνικό στρατό, όταν οι φάνταροι έβρισκαν στην κατάψυξη κρέατα, που έγραφαν ημερομηνία σφαγής, μερικές δεκαετίες πριν.

Σήμερα θα το λέγαμε “κρέας ωρίμανσης”!