Ο πρώτος νεκρός σε δυστύχημα με τρένο ήταν βουλευτής και πρώην υπουργός. Πώς τον πάτησε ο συρμός

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η 15^η Σεπτεμβρίου 1830 είναι μία ημερομηνία ορόσημο στην ιστορία του σιδηροδρόμου.

Για πρώτη φορά ξεκίνησε προγραμματισμένο και τακτικό δρομολόγιο επιβατών μεταξύ δύο πόλεων.

Ήταν η σιδηροδρομική γραμμή που συνέδεε τις αγγλικές βιομηχανικές πόλεις του Λίβερπουλ και του Μάντσεστερ. Όμως, την ίδια μέρα σκοτώθηκε και ο πρώτος επιβάτης σε τρένο. Ήταν βουλευτής και πρώην υπουργός και το τρένο πέρασε από πάνω του μπροστά στον Βρετανό πρωθυπουργό.

 Ο πρώτος σιδηρόδρομος

Στις αρχές του 19^ου αιώνες οι ατμομηχανές σε σιδηροδρομική γραμμή ήταν μία καινοτομία. Για πρώτη φορά έγινε χρήση τους το 1825 όταν άρχισαν να χρησιμοποιούνται στη βόρεια Αγγλία στη γραμμή Στόκτον-Ντάρλινγκτον αποκλειστικά για τη μεταφορά κάρβουνου. Στην ίδια σιδηροδρομική γραμμή γινόταν και μεταφορά επιβατών σε βαγόνια τα οποία τραβούσαν άλογα και όχι ατμομηχανές.

Το 1830 ολοκληρώθηκαν οι εργασίες για τη σιδηροδρομική σύνδεση του Μάντσεστερ με το λιμάνι του Λίβερπουλ σε μήκος 56 χλμ. Για πρώτη φορά,θα γινόταν μεταφορά ανθρώπων σε βαγόνια που θα τραβούσαν ατμομηχανές. Έτσι ξεκίνησε η εποχή που η συγκοινωνία στη στεριά θα βασιζόταν στη μηχανή και όχι στα ζώα όπως γινόταν για χιλιάδες χρόνια.

Αποφασίστηκε ότι το πρώτο αυτό δρομολόγιο με επιβάτες δεν θα εκτελούνταν από ένα τρένο αλλά οκτώ που ήταν και τα πρώτα στον κόσμο.

Τζόρτζ Στέφενσον

Κατασκευάστηκαν από τον μηχανικό και εφευρέτη Τζορτζ Στέφενσον, γνωστός ως «Πατέρας του Σιδηροδρόμου». Ήταν ο τύπος ατμομηχανής που μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στον σιδηρόδρομο. Επιπλέον, ο Στέφενσον είχε σχεδιάσει και κατασκευάσει τις σιδηροδρομικές γραμμές Μάντσεστερ-Λίβερπουλ και Στόκτον-Ντάρλινγκτον.

Από τα οκτώ τραίνα που θα εγκαινίαζαν τη γραμμή Μάντσεστερ-Λίβερπουλ, το ένα θα το οδηγούσε ο ίδιος ο Τζόρτζ Στέφενσον, το άλλο ο γιος του Ρόμπερτ, το τρίτο ο αδελφός του, επίσης Ρόμπερτ, και το τέταρτο, ο αρχιμηχανικός του Τζόρτζ Στέφενσον, Τζόσεφ Λόκ. Ο τελευταίος αναδείχτηκε αργότερα σ’ ένα από τους σημαντικότερους μηχανικούς των σιδηροδρόμων και συνέβαλε αποφασιστικά στην εξέλιξή του. Όμως, ο Λοκ υπήρξε άθελά του υπεύθυνος και για τον πρώτο νεκρό επιβάτη σε δρομολόγιο του σιδηροδρόμου.

Τα εγκαίνια της γραμμής

Το πρωί της 15^ης Σεπτεμβρίου 1830 τα οκτώ τρένα ξεκίνησαν από το Λίβερπουλ για το Μάντσεστερ. Ένα μεγάλο πλήθος συγκεντρώθηκε στο Λίβερπουλ για να τα παρακολουθήσει.

Στα τρένα επέβαιναν επίσημοι καθώς και σημαντικές προσωπικότητες που είχαν προσκληθεί να συμμετάσχουν στο κοσμοϊστορικό γεγονός.

Στο πρώτο τρένο που οδηγούσε ο Τζορτζ Στέφενσον επέβαινε ο Άρθουρ Γουέλσλι, Δούκας του Ουέλινγκτον, που ήταν πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας.

Είχαν κατασκευαστεί δύο παράλληλες σιδηροδρομικές γραμμές μεταξύ Μάντσεστερ και Λίβερπουλ ώστε να μπορούν τα τρένα να ταξιδεύουν ταυτόχρονα στην άνοδο και κάθοδο. Αποφασίστηκε ότι το τρένο με τον πρωθυπουργό θα χρησιμοποιούσε τη μία γραμμή και τα άλλα επτά την άλλη. Έτσι θα είχε μια καλύτερη εικόνα της διαδρομής με το τρένο του.

Το τρένο του Ουέλινγκτον άλλοτε πήγαινε μπροστά και άλλοτε πίσω από τα άλλα τρένα.

Ανεφοδιασμός με νερό

Στο σιδηροδρομικό σταθμό Πάρκσαϊντ, κοντά στη μέση της διαδρομής μεταξύ Μάντσεστερ και Λίβερπουλ, έγινε μια προγραμματισμένη στάση ώστε να εφοδιαστούν οι ατμομηχανές με νερό.

Το προσωπικό των σιδηροδρόμων είχε συμβουλέψει τους επιβάτες να παραμείνουν στα τρένα τους όση ώρα γινόταν ο ανεφοδιασμός με νερό. Όμως, όταν σταμάτησε στην παράλληλη γραμμή το τρένο με τον Ουέλιγκτον περίπου 50 επίσημοι κατέβηκαν από τα τρένα τους για να το δουν και να τον χαιρετήσουν.

Ανάμεσά τους ήταν και ο Ουίλιαμ Χάσκισον (William Huskisson) πρώην υπουργός και βουλευτής του Λίβερπουλ. Ο Χάσκισον υπήρξε σημαντικός Βρετανός πολιτικός που είχε συμβολή στην επέκταση της βρετανικής αυτοκρατορίας και ήταν ένας από τους θιασώτες του δόγματος του ελεύθερου εμπορίου. Όμως, το 1828 τσακώθηκε με τον Ουέλιγκτον και υπέβαλε την παραίτησή του από το υπουργικό συμβούλιο.

Ο βουλευτής και ο πρωθυπουργός

Ο βουλευτής δεν αρκέστηκε να χαιρετήσει τον Ουέλιγκτον από το δικό του τρένο αλλά περπάτησε μέχρι το βαγόνι του πρωθυπουργού. Ελπίζοντας να συμφιλιωθεί με τον Ουέλινγκτον, πλησίασε και του έσφιξε το χέρι μέσα από το παράθυρο.

Την ίδια στιγμή, το τρένο που οδηγούσε ο Τζόσεφ Λοκ, με το χαρακτηριστικό όνομα «Ρουκέτα», είχε φθάσει στο σταθμό Πάρκσαϊντ.

Όσοι επίσημοι είχαν αποβιβαστεί από τα τρένα τους, είτε ανέβηκαν ξανά, είτε πρόλαβαν να φύγουν από τη γραμμή πάνω στην οποία κινούνταν το τρένο του Λοκ.

Όμως ο Χάσκισον είχε ξεχαστεί συζητώντας με τον Ουέλιγκτον και άργησε να αντιληφθεί το κινούμενο τρένο. Το είδε μόλις είχε αρχίσει να μπαίνει στο σταθμό και πανικοβλήθηκε. Έκανε δύο προσπάθειες για να περάσει στην άλλη γραμμή που ήταν το δικό του τρένο αλλά δίστασε και πάγωσε στη θέση του.

Το ατύχημα

Εκείνη τη στιγμή ο Λοκ είδε τον Χάσκισον και έβαλε την όπισθεν. Όμως, με την τεχνολογία της εποχής χρειαζόταν 10 δευτερόλεπτα. Έτσι ήταν βέβαιο ότι θα περνούσε δίπλα από τον Χάσκισον. Αν αυτός είχε παραμείνει ακίνητος, δεν θα τον χτυπούσε το τρένο του Λοκ αφού το χάσμα μεταξύ των δύο γραμμών ήταν αρκετά μεγάλο.

Όμως, μέσα στον πανικό του προσπάθησε να σκαρφαλώσει στο βαγόνι του πρωθυπουργού. Άρπαξε το πόμολο της πόρτας του βαγονιού και προσπάθησε να την ανοίξει. Τα κατάφερε αλλά αντί να μπει μέσα στο βαγόνι, γλίστρησε και όπως κρατιόταν από το πόμολο της πόρτας το σώμα του κρεμάστηκε μαζί με την πόρτα μπροστά στο κινούμενο τρένο του Λοκ.

Ο επερχόμενος συρμός, χτύπησε την πόρτα του βαγονιού του Ουέλιγκτον και έριξε τον Χάσκισον πάνω στη γραμμή. Στη συνέχεια πέρασε από πάνω του και του πολτοποίησε το πόδι.

Πρώτη μεταφορά τραυματία με τρένο

Αμέσως άλλοι επιβάτες που είδαν το ατύχημα έβγαλαν μία από τις πόρτες στο νεοαναγειρόμενο κτήριο του σιδηροδρομικού σταθμού του Πάρκσαϊντ και τοποθέτησαν πάνω τον τραυματισμένο βουλευτή.

Ο Τζορτζ Στέφενσον που οδηγούσε το τρένο του πρωθυπουργού έβγαλε την ατμομηχανή και τη συνέδεσε μ’ ένα μικρό βαγόνι. Σε αυτό τοποθετήθηκε η πόρτα με τον άτυχο Χάσκισον. Μεταφέρθηκε στην κοντινή πόλη του Εκλές μαζί με κάποιους επισήμους που ήταν γιατροί με την ελπίδα ότι ίσως να μπορούσαν να του σώσουν τη ζωή. Όμως πέθανε μερικές ώρες αργότερα.

Τα εγκαίνια που τελικά δεν έγιναν…

Ο Δούκας του Ουέλινγκτον θεώρησε ότι μετά το ατύχημα του Χάσκισον θα έπρεπε να μην συνεχίσουν τα τρένα για το Μάντσεστερ αλλά να επιστρέψουν στο Λίβερπουλ. Ωστόσο, ένα μεγάλο πλήθος είχε συγκεντρωθεί στην πόλη για να δει τα τρένα. Καθώς οι ώρες περνούσαν οι άνθρωποι είχαν αρχίσει να εκνευρίζονται. Υπήρχε ο φόβος ότι θα μετατρέπονταν σε όχλο και θα προέβαιναν σε καταστροφές και λεηλασίες. Γι’ αυτό το λόγο ο πρωθυπουργός πείστηκε ότι τα τρένα θα έπρεπε να πάνε στο Μάντσεστερ.

Όταν τα τρένα έφτασαν στα περίχωρα της πόλης, οι χιλιάδες θεατές είχαν εκνευριστεί με την πολύωρη καθυστέρηση. Έβριζαν τον Ουέλιγκτον και τα τρένα και πολλοί κινούνταν πάνω στις σιδηροδρομικές γραμμές. Καθώς οι τοπικές αρχές δεν μπορούσαν να τους απωθήσουν, οι οδηγοί των τρένων αναγκάστηκαν να οδηγούν με χαμηλή ταχύτητα μέσα στο πλήθος, χρησιμοποιώντας τη δική τους ορμή για να απωθούν τους ανθρώπους από τις γραμμές.

Πετροβολούν τα τρένα

Τελικά έφτασαν στο σιδηροδρομικό σταθμό στο Μάντσεστερ όπου ένα τεράστιο πλήθος είχε αναρτήσει πανό με συνθήματα εναντίον του Ουέλιγκτον και πετούσε ντομάτες και πέτρες στο βαγόνι του. Ο Ουέλινγκτον αρνήθηκε να κατέβει από το τρένο, όπως προβλεπόταν στο πρόγραμμα για να κάνει τα επίσημα εγκαίνια της πρώτη επιβατικής σιδηροδρομικής γραμμής.

Έδωσε διαταγή τα τρένα να επιστρέψουν στο Λίβερπουλ. Στη διάρκεια της επιστροφής, τα τρένα χτυπήθηκαν με πέτρες και άλλα αντικείμενα από ανθρώπους που τα έβαζαν σημάδι μόλις περνούσαν από μπροστά τους!

Εκρηκτική ανάπτυξη των σιδηροδρόμων

Σε μια δεκαετία στη Βρετανία είχαν κατασκευαστεί 2.857 χλμ σιδηροδρόμων που ένωναν τις μεγαλύτερες πόλεις της με τον Λονδίνο. Μια εικοσαετία αργότερα, το 1850 είχαν κατασκευαστεί στη Βρετανία σιδηροδρομικές γραμμές συνολικού μήκους 10.000 χλμ.

Ο Δούκας του Ουέλιγκτον που ήταν αυτόπτης μάρτυρας του πρώτου θανατηφόρου δυστυχήματος με τρένο, απέφευγε να τα χρησιμοποιεί. Το 1853 σε ηλικία 83 ετών, πέθανε και η σορός του έπρεπε να μεταφερθεί στο Λονδίνο. Αυτή τη φορά δεν απέφυγε το τρένο!