Ο πόλεμος της προπαγάνδας μεταξύ Αθήνας και Ρώμης. Οι χυδαίοι χαρακτηρισμοί του καθεστώτος Μουσολίνι. Πως οι έλληνες γελοιογράφοι τον “κάρφωναν” με την πένα τους

Από την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, στις 28 Οκτωβρίου 1940, παράλληλα με τις πολεμικές συγκρούσεις στο μέτωπο, διεξάγεται κι ένας άλλος σκληρός πόλεμος μεταξύ Αθήνας και Ρώμης. Είναι ο πόλεμος της προπαγάνδας. Οι κυβερνήσεις Μεταξά και Μουσολίνι χρησιμοποιούν όλα τα μέσα για να κερδίσουν στο πεδίο των εντυπώσεων και να κρατήσουν υψηλό το φρόνημα λαού και στρατού.

“Οι Έλληνες είναι ο πιο φιλάργυρος λαός του κόσμου… Ο άπιστος Έλληνας είναι ο συνεργός της Βρετανικής πλουτοκρατίας… Ο Μεταξάς είναι ένας βλάκας με πατέντα’’. Αυτές είναι μερικές από τις φράσεις που περιέχουν τα δημοσιεύματα στις ιταλικές εφημερίδες μέχρι το Νοέμβριο του 1940.

Στα ιταλικά επίκαιρα της εποχής, οι στρατιώτες του Μουσολίνι προέλαυναν σε ελληνικό έδαφος. Όμως, το πλάνο της ένδοξης δράσης ήταν στημένο και σκηνοθετημένο. Η κινηματογραφική υπηρεσία του ιταλικού στρατού είχε τραβήξει αυτές τις εικόνες, αλλά πριν από την εισβολή στην Ελλάδα.

Η ιταλική προπαγάνδα ξεκίνησε πριν από την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Οι εφημερίδες έγραφαν για τον φιλάργυρο Έλληνα που έκανε παρέα με τον καλοθρεμμένο Βρετανό, ώστε να καλλιεργήσουν την αντιπάθεια του ιταλικού προς τον ελληνικό λαό. Οι φουστανέλες έγιναν αρκετές φορές αφορμή για να χλευαστούν οι εύζωνες από τους ιταλούς προπαγανδιστές. Ο Κούτσιο Μαλαπάρτε, που βρισκόταν ως ανταποκριτής στην Αθήνα πριν από το πόλεμο, εκτελώντας όμως στην πραγματικότητα χρέη κατασκόπου, σε ρεπορτάζ του άφηνε φθηνά υπονοούμενα, λέγοντας: “Αχ Εύζωνες της Βασιλικήςφρουράς με τις φουστίτσες σας, τι ωραίοι που είστε … Τι τσιμπήματα έχετε να αρπάξετε από τους στρατιώτες μας, όταν θα έρθουν εδώ”. Και σε κάποιο άλλο κείμενο του ανέφερε: “Καλά παιδιά αυτοί οι Εύζωνες και καλοί στρατιώτες. Τόσο Έλληνες, όσο Έλληνας είμαι και εγώ …”.

Η γελοιογραφία ήταν από τα πρώτα μέσα που μπήκε στην υπηρεσία της προπαγάνδας. Σε μια από τις πολλές ιταλικές γελοιογραφίες, ένας Σκωτσέζος, που κάθεται σε παγκάκι απευθύνεται στον όρθιο εύζωνα, λέγοντάς του: “Εμείς σαν γυναίκες θα πρέπει να αλληλοβοηθηθούμε…”

Όσο περνούσαν οι μέρες και η ιταλική επίθεση αντιμετώπιζε προβλήματα τόσο η ιταλική προπαγάνδα γινόταν πιο χυδαία. Τα δημοσιεύματα σε καθημερινή, σχεδόν, βάση περιείχαν χαρακτηρισμούς, όπως “Ψεύτης, όπως η γάτα και ο Έλληνας… οι Έλληνες είναι τα σκυλιά των Άγγλων… οι Έλληνες είναι δολοφόνοι… οι Έλληνες σκοτώνουν τους αιχμαλώτους… οι Έλληνες επιτέθηκαν εναντίον της ιταλικής παροικίας και του διπλωματικού προσωπικού…”.

Η λογοκρισία του Μεταξά

Ο Μεταξάς είχε επιβάλει λογοκρισία στον Τύπο από το 1936. Έτσι, μέχρι την κήρυξη του πολέμου, αλλά και κατά τη διάρκειά του, το καθεστώς υπαγόρευε και ήλεγχε κάθε δημοσίευμα των εφημερίδων.

Υπουργεία προπαγάνδας στις δυο χώρες ήταν το Υπουργείο Λαϊκής κουλτούρας στην Ιταλία και το Υπουργείο Τύπου και Τουρισμού στην Ελλάδα. Το ελληνικό υπουργείο πότε φίμωνε τις εφημερίδες, όπως στην περίπτωση του τορπιλισμού της Έλλης και πότε έδινε πληροφορίες στους γελοιογράφους, οι οποίοι φρόντιζαν να εξυψώνουν το ηθικό του λαού με το πενάκι τους, που γινόταν πιο αιχμηρό και από λόγχη.

Στην δυτική πλευρά της Αδριατικής, το ιταλικό Υπουργείο Λαϊκής Κουλτούρας, από τον Ιούνιο του 1940 έως τον Ιούνιο του 1941 παρουσίαζε πολύ μεγάλη δραστηριότητα. Τύπωσε και διένειμε πάνω από ένα εκατομμύριο φέιγ βολάν, πάνω από έξι εκατομμύρια φυλλάδια και διακόσιες πενήντα χιλιάδες επιστολικά δελτάρια σε όλα τα μέτωπα. Όλο αυτό το υλικό διανεμήθηκε στη Βόρεια Αφρική, λιγότερο στο μέτωπο των Άλπεων, όπου πολεμούσαν εναντίον της Γαλλίας και πάρα πολύ στο ελληνοϊταλικό μέτωπο.

Στόχος του καθεστώτος Μουσολίνι ήταν να παραπληροφορήσει και να κάμψει το ηθικό των Ελλήνων στρατιωτών. Τα φεϊγ βολάν απεικόνιζαν ρωμαλέους Ιταλούς και έγραφαν ότι οι Έλληνες πρέπει να παρατήσουν τα όπλα και να επιστρέψουν σπίτι τους. Επίσης, ήθελαν «να σπάσουν» στη βάση της την συμμαχία Ελλάδας και Μ. Βρετανίας λέγοντας ότι, οι Έλληνες φαντάροι δεν πολεμούν για την πατρίδα τους αλλά για τους Άγγλους και την αγγλική πλουτοκρατία.

Τα ιταλικά πρωτοσέλιδα

Τις πρώτες μέρες του πολέμου, οι ιταλικές εφημερίδες παρουσίαζαν σχεδόν με ίδιους τίτλους τις επιτυχίες του ιταλικού στρατού. «Η εξέλιξη της στρατιωτικής επιχείρησής μας στην Ήπειρο.

Οι Ιταλοί στις πηγές της Βογιούσας, αφού συνέτριψαν ισχυρές εχθρικές αντιστάσεις», έγραφε η Κοριέρε Ντε Λα Σέρα στο πρωτοσέλιδό της στις 6 Νοεμβρίου του 1940. Με τον ίδιο τίτλο, την ίδια ημέρα κυκλοφόρησε και η εφημερίδα Μεσατζέρο.

Όταν άρχισε η ελληνική αντεπίθεση και ξεκίνησαν οι ήττες για τον στρατό του Μουσολίνι, οι εφημερίδες άρχισαν να παρουσιάζουν τις ιταλικές νίκες των υποβρυχίων στον Ατλαντικό και ανέφεραν λιγότερα για το αλβανικό μέτωπο.

Την ίδια ώρα o Ελληνικός Τύπος θριαμβολογούσε και τα σκίτσα με το τσαρούχι του τσολιά, έγραφαν τη δική τους ιστορία.

Διαβάστε επίσης: 25 Οκτωβρίου 1940. Οι Ιταλοί οριστικοποιούν την ημερομηνία επίθεσης και στήνουν προβοκάτσια. Στην Αθήνα παραπλανούν με όπερα και καλεσμένο τον γιο του Πουτσίνι…