Ο πλοίαρχος του Τιτανικού. Γιατί οι εφοπλιστές δέχονταν να γίνονται αυτά τα ταξίδια μόνο με τον ίδιο στη γέφυρα; Είχε ευθύνες ή έκανε ό,τι μπορούσε; Η πραγματική ιστορία πίσω από τα κινηματογραφικά σενάρια

ΠΗΓΗ: Οι Χειρότερες Προβλέψεις της Ιστορίας, Eric Chaline, Εκδόσεις Κλειδάριθμος

Στην κινηματογραφική ταινία «Τιτανικός» του 1997, ο Καλ Χόκλεϊ, αντικρίζοντας για πρώτη φορά το υπερωκεάνιο που θα μετέφερε αυτόν και τη μνηστή του, Ρόουζ, στη Νέα Υόρκη, της λέει: «Είναι αβύθιστο. Ούτε ο Θεός ο ίδιος δεν μπορεί να το βυθίσει».

Κανένας από αυτούς τους χαρακτήρες δεν βασίζεται σε κάποιο υπαρκτό πρόσωπο που επέβαινε στον Τιτανικό, έτσι αυτές οι προκλητικές για τη μοίρα φράσεις μάλλον δεν ειπώθηκαν ποτέ.

Πάντως είναι πολύ πιθανό η άποψη αυτή να ακουγόταν στους δρόμους ή στην αποβάθρα, όταν ο Τιτανικός αναχωρούσε για το παρθενικό του ταξίδι στη Νέα Υόρκη στις 10 Απριλίου του 1012.

Καθώς ο Τιτανικός ήταν ο μεγαλύτερο και πιο τεχνολογικά προηγμένο υπερωκεάνιο της εποχής του, είναι πιθανό πολλοί να το θεωρούσαν αβύθιστο. Αυτή ήταν και η άποψη του καπετάνιου του, Έντουαρντ Σμιθ.

Αυτό το ολυμπιακής κλάσης υπερωκεάνιο ήταν σίγουρα αντάξιο του ονόματός του.

Ο Τιτανικός ήταν ένα ποντοπόρο μεγαθήριο με μήκος 269,1 μέτρα, πλάτος 28 μέτρα και ύψος, από την τρόπιδα μέχρι την κορυφή του φουγάρου, 53,3 μέτρα.

Όταν σάλπαρε από το τελευταίο ενδιάμεσο λιμάνι του στην Ιρλανδία για να διαπλεύσει τον Ατλαντικό, μετέφερε 2.240 επιβάτες και πλήρωμα.

Στην ταινία ακούστηκαν πολλά για την υπερβολική αυτοπεποίθηση των σχεδιαστών και για αδυναμίες, όπως ο ανεπαρκής αριθμός ναυαγοσωστικών λέμβων και ο κακός σχεδιασμός των υδατοστεγών διαμερισμάτων.

Ποια όμως από αυτά αποτελούν χολιγουντιανές υπερβολές;

Και πόσο υπερβολική ήταν η εμπιστοσύνη που είχε ο πλοίαρχος Σμιθ στο πλοίο του και στις ικανότητες του ως ναυτικού;

Οι ναυαγοσωστικές λέμβοι

Σύμφωνα με τους βρετανικούς κανονισμούς εκείνης της εποχής, τα πλοία με εκτόπισμα μεγαλύτερο των 10.000 τόνων έπρεπε να μεταφέρουν 16 ναυαγοσωστικές λέμβους και πρόσθετες σωσίβιες σχεδίες.

Ο Τιτανικός είχε εκτόπισμα 46.328 τόνων, δηλαδή 4,5 φορές μεγαλύτερο από αυτό που ανέφεραν οι κανονισμοί.

Η πλοιοκτήτρια εταιρεία White Star Line στην πραγματικότητα ξεπέρασε τις απαιτούμενες προϋποθέσεις εξοπλίζοντας το πλοίο με είκοσι ναυαγοσωστικές λέμβους.

Παρά το γεγονός ότι υπήρχαν τέσσερις λέμβοι περισσότερες από αυτές που απαιτούσε ο νόμος, η χωρητικότητά τους ήταν αξιοθρήνητα ανεπαρκής και έφτανε τα 1.178 άτομα.

Επίσης, η εταιρεία είχε τοποθετήσει στο πλοίο δεκαέξι μεγάλους αναρτήρες, κάθε ένας από τους οποίους μπορούσε να εξυπηρετήσει τέσσερις λέμβους.

Υπήρχε η προοπτική στα ταξίδια που θα ακολουθούσαν ο Τιτανικός να μεταφέρει συνολικά 64 λέμβους, οι οποίες θα αρκούσαν για 4.000 επιβάτες και πλήρωμα.

Βασικά, η εταιρεία περίμενε να αλλάξουν οι κανονισμοί, καθώς εκείνη την εποχή κατασκευάζονταν όλο και πιο μεγάλα επιβατικά υπερωκεάνια.

Όταν σάλπαρε ο Τιτανικός, ο πλοίαρχος Σμιθ γνώριζε πως αν βυθιζόταν δεν θα γλίτωναν ούτε οι μισοί από τους επιβάτες και το πλήρωμα.

Σίγουρα όμως θα στοιχημάτιζε ότι η σχεδίαση, τα συστήματα ασφαλείας και ο υπόλοιπος εξοπλισμός του θα απομάκρυναν πολύ αυτό το ενδεχόμενο.

H σχεδίαση του πλοίου

Καταρχήν, ήταν η σχεδίαση του πλοίου: το κύτος ήταν χωρισμένο σε δεκαέξι υδατοστεγή διαμερίσματα τα οποία, με την πρώτη ένδειξη εισροής νερού, μπορούσαν να απομονωθούν μεταξύ τους από τη γέφυρα.

Το πλοίο είχε σχεδιαστεί ώστε να αντέχει ρήγμα κατά μήκος τεσσάρων διαμερισμάτων, ενώ διέθετε και τον πιο σύγχρονο εξοπλισμό άντλησης νερού.

Θεωρητικά, εφόσον οι κλίβανοι που κινούσαν τις ατμαντλίες παρέμεναν σε λειτουργία, το πλήρωμα να μπορούσε να αντιμετωπίσει τη δημιουργία ρήγματος σε τέσσερα διαμερίσματα.

Και κάτι τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό: το πλοίο διέθετε ένα σύστημα ασύρματου τηλεγράφου Μαρκόνι, το οποίο χειρίζονταν δύο ραδιοτηλεγραφητές που δούλευαν με βάρδιες όλο το 24ωρο.

Ο πλοίαρχος Σμιθ

Στην κινηματογραφική ταινία, ο πλοίαρχος Σμιθ αγνοεί τις προειδοποιήσεις για παγόβουνα και παρακινημένος από τον εργοδότη του, την εταιρεία White Star Line, αποφασίζει να συνεχίσει πρόσω ολοταχώς προς τη Νέα Υόρκη για να καταρρίψει το ρεκόρ διάπλου του Ατλαντικού.

Στην ταινία, αφήνεται να εννοηθεί ότι η βύθιση οφειλόταν στην απερισκεψία και υπεροψία του πλοιάρχου και της εταιρείας.

Ωστόσο, αν εξεταστεί η καριέρα του Σμιθ και οι δηλώσεις του πριν από την αναχώρηση, προκύπτουν κι άλλες πτυχές της ιστορίας.

Ο Σμιθ ήταν γνωστός ως ο «πλοίαρχος των εκατομμυριούχων», επειδή πολλοί Άγγλοι αριστοκράτες δέχονταν να περάσουν τον Ατλαντικό μόνο με κυβερνήτη τον ίδιο.

Δεν είχε υπάρξει ποτέ σε ναυάγιο, ούτε σε κάποιο ναυτικό δυστύχημα.

Ως έμπειρος ναυτικός, είχε επίγνωση των κινδύνων στον Ατλαντικό, κυρίως τα παγόβουνα.

Στις 10 Απριλίου, ο Τιτανικός σάλπαρε με τον Σμιθ στο πηδάλιο από το Σαουθάμπτον με προορισμό τη Νέα Υόρκη.

Η λίστα των επιβατών του περιλάμβανε βρετανούς αριστοκράτες και αμερικανούς κοσμικούς και τραπεζίτες.

Τις πρώτες μέρες του διάπλου, ο Σμιθ είχε λάβει μέσω του ασυρμάτου προειδοποιήσεις για παγόβουνα και είχε αλλάξει κατάλληλα την πορεία του.

Τα σήματα

Ωστόσο, την Κυριακή 14 Απριλίου δεν έλαβε δύο σημαντικές προειδοποιήσεις, καθώς οι χειριστές του ασύρματου, έδιναν προτεραιότητα στα μηνύματα των γενναιόδωρων επιβατών και όχι στα δωρεάν μηνύματα «χαμηλής προτεραιότητας» προς τη γέφυρα.

Στις 11.40 μ.μ. οι παρατηρητές είδαν ένα παγόβουνο στην πορεία του πλοίου, αλλά ο ελιγμός αποφυγής που διέταξε ο αξιωματικός βάρδιας δεν άλλαξε έγκαιρα την πορεία του.

Το παγόβουνο χτύπησε πλάγια το κύτος κάτω από την ίσαλο γραμμή, ανοίγοντας ένα ρήγμα που εκτεινόταν σε πέντε διαμερίσματα, ένα επιπλέον διαμέρισμα από αυτά που, σύμφωνα με τη σχεδίασή του, μπορούσε να χάσει και να παραμείνει στην επιφάνεια.

Ο Τιτανικός έστειλε σήμα κινδύνου λίγο μετά τα μεσάνυχτα, αλλά ακόμα και τότε, η White Star Line δεν αντιλήφθηκε τη σοβαρότητα της κατάστασης.

Ο Φίλιπ Φράνκλιν, αντιπρόεδρος και μετέπειτα πρόεδρος της πλοιοκτήτριας εταιρείας, διαβεβαίωσε τον Τύπο ότι, «Δεν υπάρχει κίνδυνος να βυθιστεί ο Τιτανικός. Το πλοίου είναι αβύθιστο. Απλώς, θα ταλαιπωρηθούν οι επιβάτες».

Τι έγινε στη συνέχεια είναι γνωστό.

Οι αντλίες κατάφεραν να κρατήσουν το πλοίο στην επιφάνεια για δύο ώρες, αλλά σταμάτησαν να λειτουργούν όταν και αυτές πλημμύρισαν.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή, είχαν καθελκυστεί πολλές ναυαγοσωστικές λέμβοι, αρκετές χωρίς να έχουν γεμίσει πλήρως.

Ο χρόνος επιβίωσης στα παγωμένα νερά του Ατλαντικού τον Απρίλιο μετριέται σε λεπτά.

Ελάχιστοι από τους ναυαγούς είχαν επιζήσει.

Συνολικά, στο ναυάγιο έχασαν τη ζωή τους 1.517 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων και ο πλοίαρχος Σμιθ.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Ξάπλωσε στον καναπέ…». Η σκηνή που ο Ντι Κάπριο ζωγραφίζει τη Ρόουζ στον Τιτανικό. Γιατί η Γουίνσλετ έδειξε το στήθος της στον συμπρωταγωνιστής της. Άγνωστα παρασκήνια και φωτογραφίες από τα γυρίσματα.