Ο πιλότος που θεωρείται ο «Κώστας Περρίκος του Βελγίου». Χτύπησε και αυτός τα γραφεία της Γκεστάπο και της διαβόητης SD, όπως ο Έλληνας πιλότος, που ανατίναξε την ναζιστική ΕΣΠΟ στην Αθήνα

Γράφει ο ιστορικός Κωνσταντίνος Λαγός

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, στη διάρκεια της Κατοχής, ο Αεροπόρος Κώστας Περρίκος και οι συναγωνιστές του του Ουλαμού Καταστροφών της ΠΕΑΝ ανατίναξαν στο κέντρο της Αθήνας το κτίριο που στέγαζε τα κεντρικά γραφεία της ελληνοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ, αλλά και το αρχηγείο της Μυστικής Αστυνομίας του Γερμανικού Στρατού (SD) στην Αθήνα.

Τέσσερις μήνες μετά την ανατίναξη του κτιρίου της ΕΣΠΟ, στις 20 Ιανουαρίου 1943, στις κατεχόμενες από τους Γερμανούς Βρυξέλλες, πραγματοποιήθηκε μία παράτολμη επιχείρηση που έχει πολλά κοινά σημεία με αυτή στην Αθήνα. Την εκτέλεσε ο Βέλγος βαρώνος, Jean de Selys Longchamps, ιπτάμενος ανθυποσμηναγός της RAF, ο οποίος επιτέθηκε μόνος του μ’ ένα αεροπλάνο εναντίον του κτιρίου που στέγαζε το κεντρικά αρχηγεία της Γκεστάπο και της μυστικής υπηρεσίας του Γερμανικού Στρατού στις Βρυξέλλες.

Το 1940 ο de Selys ήταν λοχαγός στο Βελγικό ιππικό και όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την πατρίδα του κατάφερε μετά από πολλές περιπέτειες να διαφύγει στη Βρετανία. Ο μόνος τρόπος που μπορούσε πλέον να πλήξει τους κατακτητές ήταν ως χειριστής πολεμικού αεροσκάφους. Όμως ήταν αρκετά μεγάλος να γίνει πιλότος στη Βρετανική Βασιλική Αεροπορία (RAF) και έτσι πλαστογράφησε τα χαρτιά του για να φαίνεται νεότερος. Τελικά έγινε αποδεκτός για πτητική εκπαίδευση και σύντομα ανέλαβε αποστολές πάνω από την κατεχόμενη Ευρώπη ως χειριστής πολεμικού αεροπλάνου τύπου Hawker Typhoon. Μαζί με άλλους χειριστές Typhoon βομβάρδιζε και στη συνέχεια πολυβολούσε (strafing) γερμανικούς στρατιωτικούς στόχους στη Γαλλία και το Βέλγιο. Η δράση του de Selys έγινε γνωστή στο Βέλγιο και οι Γερμανοί συνέλαβαν τον πατέρα του. Στο αρχηγείο της Γκεστάπο στις Βρυξέλλες τον βασάνισαν μέχρι θανάτου για να πάρουν πληροφορίες για την τοπική αντίσταση. Όταν ο Jean πληροφορήθηκε τα βασανιστήρια της Γκεστάπο στον πατέρα του, η μανία του εναντίον των Γερμανών έφθασε στο ζενίθ.

Έμαθε ότι το αρχηγείο της Γκεστάπο και του SD βρισκόταν σ’ ένα σύγχρονο 12οροφο κτίριο στην Λεωφόρο Louise αρ. 435, μία περιοχή που γνώριζε καλά. Μάλιστα το συγκεκριμένο κτίριο ήταν ένα από τα ψηλότερα στις Βρυξέλλες, ανάμεσα σε χαμηλά κτίρια. Ο de Selys ετοίμασε μία αναφορά στους προϊσταμένους του στη RAF για το πως θα μπορούσε να χτυπήσει το κτίριο με το αεροπλάνο του δίχως να προκαλέσει παράπλευρες απώλειες σε αθώους και να μην προλάβουν οι Γερμανοί να τον καταρρίψουν με τα αντιαεροπορικά ή την αεροπορία τους. Δεν πήρε καμία απάντηση και έτσι αποφάσισε να δράσει με δική του πρωτοβουλία.

Στις 20 Ιανουαρίου 1943 είχε αναλάβει αποστολή βομβαρδισμού και strafing εναντίον γερμανικών στρατιωτικών τραίνων στο κατεχόμενο Βέλγιο. Αφού ολοκλήρωσε με επιτυχία την αποστολή του, ο de Selys ζήτησε μέσω ασυρμάτου από τον άλλο πιλότο -που ήταν Βρετανός- να επιστρέψει στη βάση τους στo Manston της νότιας Αγγλίας, ενώ αυτός χάραξε πορεία για τις Βρυξέλλες. Πετούσε αρκετά χαμηλά για να μην τον πιάνουν τα γερμανικά ραντάρ και έτσι αιφνιδίασε την αεράμυνα των κατακτητών. Φθάνοντας πάνω από τις Βρυξέλλες ξεχώρισε το κτίριο που στέγαζε τη Γκεστάπο και το SD. Ο de Selys κατέβασε το αεροπλάνο του στο ύψος του κτιρίου και πέταξε δύο μεγάλες σημαίες, μία βελγική και μία βρετανική, ως τα «διαπιστευτήριά» του στους Γερμανούς. Όταν έφθασε σε απόσταση μερικών δεκάδων μέτρων από το στόχο του, άνοιξε πυρ και με τα τέσσερα πυροβόλα Hispano Mk II του Typhoon του. Είχε προνοήσει να γεμίσει τα όπλα του με το ανώτατο όριο πυρομαχικών που μπορούσαν να δεχθούν. Ο de Selys χτύπησε όλους τους ορόφους του κτιρίου, αλλά επικεντρώθηκε κυρίως στους τελευταίους ορόφους όπου ήταν τα γραφεία των ανώτατων αξιωματικών της Γκεστάπο και του SD. Καθώς ήταν καθημερινή (Τετάρτη) και μεσημέρι, οι περισσότεροι βρίσκονταν στα γραφεία τους. Σκοτώθηκαν πέντε Γερμανοί και δεκάδες άλλοι τραυματίστηκαν σοβαρά ή ελαφρά. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν ο SS-Sturmbannfuhrer, Alfred Thomas, επικεφαλής του SD στις Βρυξέλλες και ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος της Γκεστάπο ονόματι Muller. Κανένας από τους Βέλγους πατριώτες που ήταν κρατούμενοι στα υπόγεια του κτιρίου δεν έπαθε το παραμικρό. Μεγάλα κομμάτια οικοδομικού υλικού και τζάμια του κτιρίου έπεσαν στο δρόμο, αλλά δεν χτυπήθηκε κάποιος περαστικός.

Ο de Selys πήρε εκδίκηση για τη δολοφονία του πατέρα του και την κατοχή της πατρίδας του. Αφού άδειασε τα πυροβόλα του πάνω στους Γερμανούς, πέταξε σε μικρό ύψος πάνω από τη Φλάνδρα και πήρε πορεία για τη Βρετανία. Κατάφερε έτσι να επιστρέψει στη βάση του πριν κινητοποιηθεί η γερμανική αεράμυνα και καταδιωχθεί από αεροπλάνα της Γερμανικής Αεροπορίας. Όταν ο de Selys προσγειώθηκε δέχθηκε τα συγχαρητήρια των συναδέλφων του αλλά τέθηκε υπό κράτηση για παράβαση διαταγών. Στη συνέχεια πέρασε από αεροδικείο και τιμωρήθηκε με μείωση βαθμού και δυσμενή μετάθεση. Ταυτόχρονα όμως τον τίμησαν καθώς του απένειμαν το παράσημο ανδρείας, Distinguished Flying Cross. Στο μεταξύ, στις Βρυξέλλες οι Γερμανοί πήραν εκδίκηση για την ενέργεια του de Selys, συλλαμβάνοντας πολλούς Βέλγους πατριώτες και επιβάλλοντας περιορισμούς στην κυκλοφορία. Πέρασαν έξι εβδομάδες μέχρι να επιδιορθωθούν οι ζημιές στο κτίριο της Λεωφόρου Louise. Σ’ όλο αυτό το διάστημα εκατοντάδες κάτοικοι των Βρυξελλών συνήθιζαν να περνούν καθημερινά κοντά από το κτίριο και να χαζεύουν τις μεγάλες τρύπες που είχαν ανοίξει τα πυροβόλα του de Selys στους τοίχους του. Κάποιοι που ξεχνιόνταν και περπατούσαν μπροστά από το κτίριο, άκουγαν τις βρισιές των Γερμανών στρατιωτών που το φρουρούσαν και δέχονταν χτυπήματα από τους υποκόπανους των όπλων τους. Δυστυχώς, ο Jean de Selys Longchamps δεν έζησε για να δει την απελευθέρωση του Βελγίου και το τέλος του πολέμου. Σκοτώθηκε τον Αύγουστο του 1943 κατά την προσγείωση στη βάση, όταν το αεροπλάνο του εξερράγη, επιστρέφοντας από μία ακόμη αποστολή εναντίον των Γερμανών στην κατεχόμενη Ευρώπη.

• Σήμερα στο κτίριο της Λεωφόρου Louise αρ. 435 υπάρχει μία μπρούντζινη πλάκα

που μνημονεύει την ενέργεια του de Selys στις 20 Ιανουαρίου 1943. Πριν από μερικά χρόνια κάποιοι ιδιώτες της Aero-Club του Βελγίου ανέγειραν ένα μνημείο με την προτομή του πιλότου απέναντι ακριβώς από το κτίριο.

• Δύο αεροπόροι, ο Κώστας Περρίκος και ο Jean de Selys Longchamps, είναι υπεύθυνοι για τα πρώτα μεγάλα πλήγματα εναντίον των ναζί κατακτητών στην Ελλάδα και το Βέλγιο αντίστοιχα. Και οι δύο σχεδίασαν και εκτέλεσαν τα χτυπήματα μόνοι τους, δίχως εξωτερική βοήθεια. Και οι δύο σκοτώθηκαν το 1943 και δεν είδαν το τέλος του πολέμου και την απελευθέρωση της πατρίδας τους, για την οποία έδωσαν τα πάντα. Για διάφορους λόγους, τόσο στο Βέλγιο όσο και στην Ελλάδα οι ενέργειες των δύο αεροπόρων μεταπολεμικά μπήκαν στο περιθώριο και σχεδόν ξεχάστηκαν. Έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια ώστε έξω από τα κτίρια που χτυπήθηκαν σε Αθήνα και Βρυξέλλες να τοποθετηθούν προτομές των δύο αεροπόρων και αναμνηστικές μπρούντζινες πλάκες με μία σύντομη αναφορά στις ηρωικές πράξεις τους.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο Χίτλερ εισέβαλε στην Ελλάδα 6 Απριλίου επειδή ήταν προληπτικός. Η αποτελεσματική άμυνα στα Οχυρά και συνθηκολόγηση στη Θεσσαλονίκη (βίντεο)