Ο πατριάρχης Αντώνιος ο Καυλέας, που έγινε άγιος. Από πού πήρε το όνομά του και η σύγκρουσή του με τον Λέοντα ΣΤ

Ο Αντώνιος Β’ ο Καυλέας διετέλεσε Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης από το 893 ως το 901 μΧ.

Αρνήθηκε να ευλογήσει το δεύτερο γάμο του βυζαντινού αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’. Ευλόγησε ωστόσο, τον τρίτο του γάμο,

ο οποίος παραβίαζε τους εκκλησιαστικούς κανόνες και τους κοσμικούς νόμους.

Η οικογένειά του έμενε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά την περίοδο της εικονομαχίας,  η αιματοχυσία ήταν απρόβλεπτη και καθημερινή.

Γι αυτό μετακόμισαν αρκετά χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της Πόλης. Εκεί γεννήθηκε και ο Αντώνιος, του οποίου η ακριβής ημερομηνία γέννησης δεν είναι γνώστη. Πιθανότατα γεννήθηκε μεταξύ 814-833.

Σε ηλικία 12 ετών έχασε τη μητέρα του και ο πατέρας του, επειδή ήταν ιερέας, τον μύησε στο μοναχισμό, οδηγώντας τον σε μοναστήρι.

Λάτρεψε τη μοναστική ζωή και αφιερώθηκε στην εκκλησία. Το 893 χειροτονήθηκε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, διαδεχόμενος τον Στέφανο Α’, αδελφό του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ.

Ο αξιωματούχος Στυλιανός Ζαούτσης, τον είχε προτείνει στον Λέοντα για το αξίωμα, καθώς ήταν ευνοούμενός του. Ο αυτοκράτορας ήθελε να έχει λόγο στα εκκλησιαστικά ζητήματα. Το να έχει ένα γνωστό άτομο σε αυτή τη θέση σίγουρα εξυπηρετούσε τα σχέδιά του. Ο Αντώνιος εξελέγη παμψηφεί από τη Σύνοδο και τη Σύγκλητο.

Ήταν μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδος καθώς τα προηγούμενα χρόνια ο πατριάρχης Ιγνάτιος και ο πατριάρχης Φώτιος, είχαν διχάσει το λαό, τους αξιωματούχους και έκαναν ίντριγκες με τους αυτοκράτορες. Με πολλές δολοπλοκίες διαδέχονταν ο ένας τον άλλο στον θρόνο και στην αυτοκρατορική εύνοια. Αν και τελικά συμφιλιώθηκαν το ρήγμα στους πιστούς και την εκκλησία ήταν τεράστιο. Ο Αντώνιος ήταν κατάλληλος για την ειρήνευση που είχε ανάγκη η εκκλησία αλλά δεν απέφυγε τη σύγκρουση με τον αυτοκράτορα.

Οι γάμοι του Λέοντα ΣΤ’. Όταν ο Αντώνιος έδωσε ευλογία στο γάμο-σκάνδαλο

Ο Λέων είχε θεσπίσει νόμο, με τον οποίο κατέκρινε το δεύτερο γάμο και απαγόρευε τον τρίτο.

Το 897, η αυτοκράτειρα Θεοφανώ έχασε τη ζωή της, με αποτέλεσμα να τεθεί σε ισχύ ο υποχρεωτικός χρόνος πένθους.

Μετά το πένθος, έκανε δεύτερο γάμο με την κόρη του Ζαούτση, τη Ζωή. Ο Αντώνιος αρνήθηκε να τον ευλογήσει κι έτσι στην τελετή παρευρέθηκε ο ιερέας του παλατιού, που ονομαζόταν Σινάπης. Μετά την τελετή, ο Πατριάρχης τον καθαίρεσε.

Ο λόγος που αρνήθηκε να ευλογήσει τον γάμο δεν είναι γνωστός. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι δεν ήθελε το όνομά του να εμπλακεί σε σκάνδαλο, καθώς ο Λέων παντρεύτηκε τη Ζωή Ζαούτσαινα σε μικρό χρονικό διάστημα από το θάνατο της Θεοφανούς. Κάτι τέτοιο θα επιβεβαίωνε τις φήμες που υπήρχαν τότε, ότι ο Λέων διατηρούσε μαζί της εξωσυζυγική σχέση.

Η Ζωή πέθανε 20 μήνες μετά το γάμο. Μέχρι τότε, ο αυτοκράτορας δεν είχε αποκτήσει διάδοχο. Έτσι, το 900, παντρεύτηκε για τρίτη φορά, με την Ευδοκία Βαϊνή. Η απόφασή του προκάλεσε ρήξη με τους κανόνες της εκκλησίας και τους νόμους που είχε θεσπίσει ο ίδιος.

Αν και στους μοναστικούς κύκλους προκλήθηκε σκάνδαλο, ο Αντώνιος αποφάσισε να τελέσει το μυστήριο και να ευλογήσει τον τρίτο γάμο.

Πιθανόν για να αποκτήσει η αυτοκρατορία διάδοχο αν και επισήμως δεν έχει καταγραφεί ιστορικά το κίνητρο της απόφασής του.

Γιατί ονομάστηκε Καυλέας

Οι Πατριάρχες συνήθιζαν να ιδρύουν μοναστήρια. Ο Αντώνιος ίδρυσε τη μονή του Καλλέως  ή Καυλέως, στην Κωνσταντινούπολη, στην οποία οφείλει και το όνομά του. Καυλί, είναι το ισχυρό και μακρύ κλαδί στην ελιά που συνήθως κλαδεύεται, για να αναπτυχθεί σωστά το δένδρο. Από αυτή τη μονή πήρε και το προσωνύμιό του καθώς η λέξη δεν είχε καμία άλλη έννοια, όπως έγινε αργότερα.

Από το βίο του Αντωνίου του Καυλέα, που έγραψε ο βυζαντινός ιστορικός Νικηφόρος Γρηγοράς, γίνεται γνωστό ότι η μονή ήταν αφιερωμένη στη Θεοτόκο.

Εκεί λέγεται ότι θάφτηκε ο  Στυλιανός Ζαούτσης.

Ο Αντώνιος Β’ ο Καυλέας πέθανε από φυσικά αίτια, σε μεγάλη ηλικία. Σύμφωνα με τον Επιτάφιο του Νικηφόρου Φιλοσόφου, ο πατριάρχης έλεγε προφητείες, οι οποίες επαληθεύονταν ενώ έκανε θαύματα.

Σε συνδυασμό με τον ενάρετο βίο του η εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο και εορτάζεται στις 12 Φεβρουαρίου.