Ο όρος “μποτιλιάρισμα” για το κυκλοφοριακό έχει ναυτικό παρελθόν! Η ναυμαχία στο Σαντιάγκο και …ο Κηφισός

Γράφει ο συνεργάτης μας, ιστορικός ερευνητής Στέφανος Μίλεσης

Εάν αναζητήσει κάποιος στο διαδίκτυο την ερμηνεία του όρου “μποτιλιάρισμα” θα πληροφορηθεί πως αναφέρεται σε ουρές οχημάτων που σχηματίζονται στα οδικά δίκτυα αλλά και κάθε κυκλοφοριακή συμφόρηση ανεξάρτητα από το λόγο.

Βεβαίως ερμηνεύοντας κάποιος τον όρο που προέρχεται από το ιταλικό θηλυκό ουσιαστικό bottiglia (μποτίλια), δηλαδή φιάλη, εύκολα καταλαβαίνει πως εννοεί τη συγκέντρωση ενός υγρού όταν αυτό ευρισκόμενο στη βάση της φιάλης μετακινείται προς το λαιμό της που είναι στενότερος.

Ωστόσο ο όρος γενικεύεται και χρησιμοποιείται σε κάθε περίπτωση κυκλοφοριακής συμφόρησης, έστω κι αν αυτή δεν προέρχεται από στένωμα δρόμου ή κλείσιμο κάποιας λωρίδας.

Πότε χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ο όρος αυτός που τελικά καθιερώθηκε μέχρι τις μέρες μας;

Η προέλευσή της είναι παλαιότερη από όσο πιστεύουμε και κρατά από κάποιο πολεμικό γεγονός. Συγκεκριμένα το 1898 ξέσπασε ο Ισπανοαμερικανικός πόλεμος, που διεξήχθη τόσο στην Καραϊβική όσο και στον Ειρηνικό ωκεανό. Συνέβη τότε να υπάρξει συγκέντρωση της ισπανικής μοίρας στο λιμάνι Σαντιάγο ντε Κούβα.

Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού ισπανικού στόλου σε περιορισμένο πεδίο έδωσε την ιδέα του ολικού αποκλεισμού του.

Κατά την έναρξη της εκστρατείας, ο Αμερικανός επικεφαλής της μοίρας Sampson άρπαξε την ιδέα να βυθίσει ένα ισπανικό φορτηγό πλοίο στο στενό κανάλι που οδηγεί στο λιμάνι του Σαντιάγο ντε Κούβα. Η πρόθεσή του ήταν να εμποδίσει τα ισπανικά πλοία να διαφύγουν.

Επτά Αμερικανοί εθελοντές οδήγησαν ένα παλιό ισπανικό φορτηγό το MERRIMAC στο κέντρο του καναλιού τις πρώτες πρωινές ώρες της 3ης Ιουνίου 1898. Ισπανικά πυρά από πυροβολαρχίες της ακτής κατέστρεψαν τον μηχανισμό πηδαλίου και τις αλυσίδες αγκύρωσης του πλοίου, καθιστώντας αδύνατο για τους Αμερικανούς να βυθίσουν το πλοίο στη σωστή θέση.

Τελικά οι Αμερικανοί βύθισαν το Merrimac σε σημείο πολύ βαθιά στο κανάλι για να αποτελέσει σοβαρό εμπόδιο για τους Ισπανούς

Όμως ένας Αμερικανός πολεμικός ανταποκριτής τηλεγράφησε στην εφημερίδα του το κείμενο με το συμβάν. Έπρεπε να περιγράψει με λίγες λέξεις την ενέργεια του αμερικανικού στόλου. Έτσι για πρώτη φορά έκανε χρήση του όρου “bottling” δηλαδή “εμφιάλωση” που στην δημώδη ελληνική αποδόθηκε ως “μποτιλιάρισμα”.

Έκτοτε ο όρος άρχισε να χρησιμοποιείται μόνο για τη ναυσιπλοΐα εντός λιμένων με μικρές εισόδους-εξόδους και μεγάλη κίνηση πλοίων, μέχρι που σταδιακά εισήλθε ως όρος και στην περίπτωση της κυκλοφορίας οχημάτων.

Ο Αμερικανοϊσπανικός πόλεμος κατέληξε με ήττα της Ισπανίας και οδήγησε στην παραχώρηση της κυριότητας του Πουέρτο Ρίκο, του Γκουάμ και των Φιλιππίνων στις ΗΠΑ δίνοντας παράλληλα την ευκαιρία στην Κούβα να γίνει ανεξάρτητο κράτος το 1902, αν και στην πράξη έγινε προτεκτοράτο των ΗΠΑ.

Στην Ισπανία, η ήττα στον πόλεμο ήταν ένα βαθύ σοκ για την εθνική ψυχή και προκάλεσε μια διεξοδική φιλοσοφική και καλλιτεχνική επανεκτίμηση της ισπανικής κοινωνίας, γνωστή ως η Γενιά του ’98.