Ο νόμος του που υποχρέωσε τους Τούρκους να αποκτήσουν επώνυμο και τις μειονότητες να «τουρκοποιήσουν» τα δικά τους

του συνεργάτη μας, ιστορικού ερευνητή Στέφανου Μίλεση

Ο νόμος που εκδόθηκε το 1934 περί απόκτησης οικογενειακού επωνύμου, δεν αφορούσε μόνο τους Τούρκους πολίτες.

Αφορούσε επίσης και τις μειονότητες που ζούσαν στην Τουρκία.

Ο νόμος των 54 άρθρων

Με την επικράτηση των Νεότουρκων, έγινε συστηματική προσπάθεια εξευρωπαϊσμού της πρώην αυτοκρατορίας.

Πρώτη τους ενέργεια η αντικατάσταση των αραβικών χαρακτήρων στο αλφάβητο, με λατινικούς.

Ο νόμος περί απόκτησης επωνύμου που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο του Τουρκικού κράτους και δημοσιεύθηκε στην επίσημη σελίδα της Κυβερνήσεως, αποτελούνταν από 54 άρθρα.

Η εφαρμογή του άρχιζε από τις 2 Ιανουαρίου του 1935 και όλοι όφειλαν να συμμορφωθούν σε χρονικό διάστημα ενάμιση έτους.

Σύμφωνα με το άρθρο 15 του νόμου, οι Τούρκοι πολίτες όφειλαν να προτείνουν επίθετο που θα χαρακτηρίζει και θα επιδεικνύει συμμόρφωση προς την τουρκική καταγωγή.

Αν σε μια πόλη εμφανίζονταν δύο ή περισσότερα άτομα να έχουν υποβάλλει αίτηση για το ίδιο επίθετο, τότε θα το λάμβανε εκείνος που χρονικά είχε αιτηθεί πρώτος.

Οι απαγορευμένες καταλήξεις

Η διαδικασία έπρεπε να ολοκληρωθεί με την καταγραφή όλων των επωνύμων στα κατά τόπους ληξιαρχεία μέχρι την 2^α Ιουλίου 1936.

Σχετικώς με την υποβολή προτάσεων απόκτησης επωνύμων από τους Τούρκους, απαγορευόταν σε κάθε περίπτωση η πρόταση να περιλαμβάνει καταλήξεις επιθέτων όπως:

-ιαν, -ωφ, -εφ, -ης, -δης, -πουλος, -άκης, -ζαδέ και άλλες που παρέπεμπαν σε ξενικά ονόματα.

Οι έχοντες επώνυμα με αυτές τις καταλήξεις υποχρεώνονταν να τις αντικαταστήσουν με τις καταλήξεις -ογλού.

Και για τις περιπτώσεις όμως προσθήκης της κατάληξης -ογλού, θα έπρεπε το αποτέλεσμα που θα πρόκυπτε να μη θύμιζε ελληνικό όνομα.

Παράδειγμα αποτελούσε το επώνυμο «Αρναούτογλου».

Εξαναγκασμός με σκοπό την εξάλειψη

Επίσης απαγορεύθηκαν να υιοθετηθούν για επώνυμα βαθμοί, αξιώματα ή επίθετα υβριστικά, άσεμνα κ.λ.π.

Όσοι μέχρι την προθεσμία που ορίστηκε (2 Ιουλίου 1936) δεν είχαν αποκτήσει επώνυμο καταχωρημένο σε ληξιαρχείο, θα αποκτούσαν υποχρεωτικά εκείνο που θα επέλεγε ο ανώτερος τοπικός άρχοντας.

Και ανώτερος άρχοντας σε μια μικρή κοινότητα ήταν ο Πρόεδρός της.

Επιπρόσθετα οι “παραβάτες” θα υποχρεώνονταν στην καταβολή προστίμου ύψους από 5 έως 15 τουρκικών λιρών, ανάλογα με την αιτιολογία της αμέλειάς τους.

Η υποχρέωση φυσικά «τουρκοποίησης» των ήδη υπαρχόντων επωνύμων των μειονοτήτων, αποσκοπούσε στην εξάλειψή τους.

Ρωμιοί, Πόντιοι, Αρμένιοι, Εβραίοι, Βούλγαροι, Αλβανοί, κ.α., αναγκάστηκαν να συμμορφωθούν με τις διατάξεις του νόμου.

Ονοματοθεσία από τον Πρόεδρο της Κοινότητας

Όμως ακόμα κι αν οι  Έλληνες της Τουρκίας αφαιρούσαν από τα επώνυμά τους την κατάληξη -πουλος, -άκης, -ίδης, -ης, και προσέθεταν την -ογλου, σε καμία περίπτωση δεν μπορούσαν να «τουρκοποιήσουν» τα επώνυμά τους.

Έτσι αναγκάστηκαν από τους «ανώτερους τοπικούς άρχοντες» όπως ο νόμος προέβλεπε, να δεχθούν υποχρεωτικά εκείνο που ο τοπικός παράγοντας επέλεγε για τους ίδιους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ιπποκράτης Κωνσταντινίδης, υπεύθυνος διευθυντής του Ζαππείου Παρθεναγωγείου, που μετονομάστηκε σε Αλτάι.

Την ίδια περίοδο πολλοί Έλληνες κάτω από την εθνικιστική πίεση των Νεότουρκων υποχρεώθηκαν όχι μόνο να δεχθούν τουρκικά επώνυμα, αλλά και ονόματα. Όπως ο Αριστείδης που ονομάστηκε Γιλδίζ (Αστέρας) κ.ο.κ.

Το μέγα ερώτημα

Αυτή η υποχρεωτική τουρκοποίηση επωνύμων, εξαφάνισε φυσικά τις μειονότητες, τουλάχιστον ως προς αναγνώριση των ονομάτων. Θέτει όμως σήμερα το ερώτημα στους «Τούρκους», ποιοι είναι ως προς την καταγωγή τους.

Είναι σίγουροι οι περισσότεροι σύγχρονοι Τούρκοι, το επώνυμο των οποίων καταλήγει σε -ογλου, και καταλαμβάνουν καίριες θέσεις στα κυβερνητικά σχήματα ότι είναι όντως τουρκικής καταγωγής;

(Πρώτη φωτογραφία ανάρτησης: Διαδήλωση Νεότουρκων κατά του Σουλτάνου στον Ιππόδρομο (Κωνσταντινούπολη) το 1908. Πηγή: wikipedia).