Ο μοναδικός Γερμανός πιλότος που κατάφερε να δραπετεύσει από τους Βρετανούς. Υπερόπτης και ευρηματικός

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Φραντς φον Βέρα ήταν Γερμανός πιλότος που καταρρίφθηκε στη διάρκεια της Μάχης της Αγγλίας και αιχμαλωτίστηκε. Ήταν ο μοναδικός πιλότος που δραπέτευσε από βρετανικό στρατόπεδο αιχμαλώτων και μόλις ο δεύτερος Γερμανός, μαζί με έναν αξιωματικό υποβρυχίου. Η ιστορία του έγινε γνωστή κυρίως μέσω της κινηματογραφικής ταινίας «Ο Δραπέτης του Στρατοπέδου Ζ-41» του 1957.

Ο “Ασος” Φραντς φον Βέρα

Ο Φράντς φον Βέρα ήταν αριστοκρατικής καταγωγής και έφερε τον τίτλο του βαρόνου. Όμως, η οικογένειά του ήταν οικονομικά ξεπεσμένη και διέθετε ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο χάρη στη γενναιοδωρία πλούσιων συγγενών. Όταν ο Βέρα έγινε 22 χρονών, το 1936, εντάχθηκε στη Γερμανική Πολεμική Αεροπορία (Λουφτβάφε). Εκεί εκπαιδεύθηκε ως πιλότος μαχητικών και το 1938 έγινε ανθυποσμηναγός.

Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πέτυχε τις πρώτες καταρρίψεις του συμμαχικών αεροπλάνων στη Μάχη της Γαλλίας το Μάιο του 1940. Σε δύο μέρες κατέρριψε τρία γαλλικά βομβαρδιστικά και ένα αγγλικό μαχητικό. Τον Αύγουστο του 1940 μετά την παράδοση της Γαλλίας, η 3η Πτέρυγα Καταδιωκτικών (Jagdgeschwader 3) όπου υπηρετούσε ο Βέρα έγινε μία από τις μονάδες της Λουφτβάφε που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή στο ξεκίνημα της Μάχης της Αγγλίας.

Σύμφωνα με αναφορές του Βέρα, που όμως δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ από βρετανικής πλευράς, μέσα σε μόνο μία μέρα κατέρριψε τέσσερα βρετανικά μαχητικά και κατέστρεψε άλλα πέντε στο έδαφος.

Αιχμάλωτος πολέμου

Γενικά, ο Φραντς φον Βέρα είχε τη φήμη ενός υπεροπτικού φιγουρατζή. Παρά ταύτα, είχε ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ κάτι που τον έκανε αγαπητό στους συναδέλφους του. Στη μονάδα του είχε φέρει ένα μικρό λιονταράκι που το είχε βγάλει «Σίμπα» και έγινε η μασκότ της. Φωτογραφίες του Βέρα με το λιοντάρι μέσα στο αεροπλάνο του δημοσιεύθηκαν στον γερμανικό τύπο.

Στις 5 Σεπτεμβρίου 1940, το μαχητικό Μέσερμιτ 109 (Bf 109E-4) του Βέρα καταρρίφθηκε στο Κεντ της νότιας Αγγλίας. Ο Βέρα έκανε αναγκαστική προσγείωση σ’ ένα χωράφι και αιχμαλωτίστηκε από ένα άοπλο μάγειρα μιας κοντινής στρατιωτικής μονάδας. Για 18 μέρες ανακρίθηκε στο Λονδίνο από αξιωματικούς της Βρετανικής Βασιλικής Αεροπορίας (ΡΑΦ). Τελικά, στάλθηκε σ’ ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων.

Πρώτη δραπέτευση

Στις 7 Οκτωβρίου 1940 δραπέτευσε, υπό την κάλυψη γερμανών αιχμαλώτων, και κατέφυγε στην καλύβα ενός βοσκού. Για μία εβδομάδα δεκάδες εθνοφύλακες και αγρότες έψαχναν στην αγγλική ύπαιθρο για τον δραπέτη. Το βράδυ της 10ης Οκτωβρίου, δύο μέλη της Εθνοφυλακής (Home Guard) τον βρήκαν να κρύβεται στην καλύβα. Ενώ ήταν έτοιμοι να τον συλλάβουν, έσπασε τη λάμπα πετρελαίου που είχε και τους ξέφυγε καθώς εξαφανίστηκε μέσα στη νύχτα.

Στις 12 Οκτωβρίου 1940, εντοπίστηκε να σκαρφαλώνει μια πλαγιά. Γρήγορα η περιοχή γέμισε με εθνοφύλακες, αστυνομικούς και αγρότες που τον έψαχναν. Τον βρήκαν να έχει κολλήσει σ’ ένα βούρκο και τον συνέλαβαν. Για την δραπέτευσή του τιμωρήθηκε με 21 ημέρες απομόνωσης. Στις 3 Νοεμβρίου 1940 μεταφέρθηκε σέ άλλο στρατόπεδο αιχμαλώτων. Εκεί ανακάλυψε ότι μία ομάδα έσκαβε μια σήραγγα διαφυγής.

Δεύτερη δραπέτευση

Στις 17 Δεκεμβρίου 1940, μετά από ένα μήνα σκάψιμο, η σήραγγα είχε ολοκληρωθεί. Αποφασίστηκε ότι θα δραπέτευαν πέντε, ένας από τους οποίους ήταν ο Φραντς φον Βέρα. Το στρατόπεδο είχε πλαστογράφους που εφοδίασαν την ομάδα απόδρασης με πλαστά έγγραφα ταυτότητας. Στις 20 Δεκεμβρίου 1940, ο Βέρα και οι τέσσερις άλλοι βγήκαν από το στρατόπεδο μέσω της σήραγγας.

Αυτό έγινε υπό την κάλυψη αντιαεροπορικών πυρών καθώς την ίδια ώρα η Λουφτβάφε βομβάρδιζε μία κοντινή περιοχή. Επιπλέον, η χορωδία των αιχμαλώτων κανόνισε να κάνει πρόβα για την χριστουγεννιάτικη γιορτή, για να τραβήξει την προσοχή των σκοπών.

“Ο Ολλανδός Σμηναγός”

Αν και οι δραπέτες μπόρεσαν να βγουν από το στρατόπεδο συνελήφθησαν όλοι εκτός από τον Βέρα. Προκειμένου να μην πέσει ξανά στα χέρια των Βρετανών σκέφθηκε ένα παράτολμο σχέδιο. Φορούσε φόρμα πτήσης Γερμανού πιλότου που έμοιαζε με αυτές των αεροπόρων των Συμμάχων. Έτσι σκέφθηκε να παραστήσει ιπτάμενο της Ολλανδικής Αεροπορίας. Η Ολλανδία είχε καταληφθεί από τους Γερμανούς και στη Βρετανία υπήρχαν εξόριστοι Ολλανδοί στρατιωτικοί που πολεμούσαν στο πλευρό των Βρετανών.

Ο Βέρα αυτοπαρουσιαζόταν στους Άγγλους ως ο Ολλανδός σμηναγός “βαν Λοτ”. Υποτίθεται ότι ήταν πλήρωμα ενός βρετανικού βομβαρδιστικού που καταρρίφθηκε πάνω από την Αγγλία και σώθηκε πέφτοντας με αλεξίπτωτο. Ο Βέρα δεν γνώριζε ολλανδικά, αλλά ήταν βέβαιος ότι ούτε οι Άγγλοι που θα συναντούσε γνώριζαν τη γλώσσα. Δεν είχε άδικο.

Κατάφερε έτσι να κοροϊδέψει αστυνομικούς και σιδηροδρομικούς υπαλλήλους που τον εξυπηρέτησαν μεταφέροντας τον στην κοντινότερη βάση της ΡΑΦ. Εκεί ο Βέρα ανακρίθηκε από τον σμηναγό Μπόνιφεϊς και του ανέφερε ότι υπηρετούσε σε μια βάση της ΡΑΦ που ήταν αρκετά μακριά. Ο σμηναγός έφυγε για λίγο από το γραφείο του προκειμένου να τηλεφωνήσει και να ελέγξει τα λεγόμενα του “Ολλανδού Σμηναγού”. Τότε ο Βέρα διέφυγε της προσοχής των σκοπών που τον φύλαγαν και βγήκε στον διάδρομο της αεροπορικής βάσης.

Προσπάθεια να κλέψει αεροπλάνο

Έφθασε απαρατήρητος σ’ ένα υπόστεγο με μαχητικά τύπου Χάρεκεϊν. Εκεί κατάφερε να πείσει ένα μηχανικό ότι είχε άδεια να κάνει δοκιμαστική πτήση μ’ ένα απ’ αυτά.

Ο σμηναγός Μπόνιφεϊς μόλις ανακάλυψε ότι η ιστορία του Βέρα ήταν ψεύτικη άρχισε να τον αναζητά με το πιστόλι στο χέρι. Έφθασε μέχρι το υπόστεγο και βρήκε τον Βέρα στο πιλοτήριο ενός Χάρικεϊν να προσπαθεί να το βάλει μπρος. Τον συνέλαβε αμέσως και έτσι στάλθηκε ξανά στο στρατόπεδο αιχμαλώτων υπό ένοπλη φρουρά.

Τρίτη και φαρμακερή!

Στις 10 Ιανουαρίου 1941 ο Βέρα με πολλούς άλλους Γερμανούς αιχμαλώτους μεταφέρθηκε ατμοπλοϊκώς στον Καναδά. Η ομάδα του επρόκειτο να εγκλειστεί σ’ ένα στρατόπεδο στο Οντάριο. Όμως, ο Βέρα άρχισε να σχεδιάζει τη διαφυγή του στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες ήταν ακόμα ουδέτερες. Στις 21 Ιανουαρίου, ενώ βρισκόταν σ’ ένα τρένο που είχε φύγει από το Μόντρεαλ με πολλούς αιχμαλώτους, πήδηξε από ένα παράθυρο. Η δραπέτευσή του αποκαλύφθηκε μερικές ώρες αργότερα. Άλλοι επτά αιχμάλωτοι προσπάθησαν να δραπετεύσουν από το ίδιο τρένο, αλλά σύντομα συνελήφθησαν.

Ο Βέρα διέσχισε τον παγωμένο ποταμό του Αγίου Λαυρεντίου και έτσι πέρασε από τον Καναδά στις ΗΠΑ. Στα σύνορα συνελήφθη από τις αμερικανικές αρχές. Κατηγορήθηκε για παράνομη είσοδο στη χώρα και ξεκίνησαν διαδικασίες για να σταλεί πίσω στον Καναδά. Αν και οι Αμερικανοί επισήμως ήταν ουδέτεροι, ενεργούσαν υπέρ των Συμμάχων.

Η κάρτα στον Μπόνιφεϊς

Όμως, πριν ο Βέρα εκδοθεί στον Καναδά, Γερμανοί διπλωμάτες πρόλαβαν να τον φυγαδεύσουν στο Μεξικό, από τη Νέα Υόρκη όπου βρισκόταν υπό περιορισμό. Από εκεί, μέσω Βραζιλίας, Ισπανίας και Ιταλίας έφτασε τελικά στη Γερμανία στις 18 Απριλίου 1941.

Είναι ενδιαφέρον ότι όταν ο Βέρα ήταν στη Νέα Υόρκη έστειλε στο σμηναγό Μπόνιφεϊς μία κάρτα με το ψεύτικο όνομα, βον Λοτ, που χρησιμοποίησε όταν τον ανέκρινε αλλά και το αληθινό του. Σε αυτή ενημέρωνε τον Βρετανό ότι βρισκόταν στη Νέα Υόρκη, δηλαδή ότι είχε τελικά καταφέρει να το σκάσει! Του ευχόταν καλή τύχη και την ευχή να τον δει σύντομα και πάλι!

Για πολλά χρόνια ο Βέρα θεωρούνταν ως ο μοναδικός αιχμάλωτος πολέμου του Άξονα που κατάφερε να δραπετεύσει από τον Καναδά. Η ιστορική έρευνα, ωστόσο, κατέδειξε ότι το ίδιο έκανε και ένα μέλος πληρώματος γερμανικού υποβρυχίου που είχε επίσης αιχμαλωτιστεί και σταλεί στον Καναδά.

Επιστροφή στη Γερμανία

Η υποδοχή του Φραντς φον Βέρα στη Γερμανία υπήρξε θριαμβευτική. Ο Χίτλερ του απένειμε το Σταυρό των Ιπποτών του Σιδηρού Σταυρού. Στον Βέρα ανατέθηκε να βελτιώσει τις γερμανικές τεχνικές για την ανάκριση πιλότων των Συμμάχων, με βάση τις εμπειρίες του από το βρετανικό σύστημα. Ο Βέρα ανέφερε στη γερμανική Ανώτατη Διοίκηση για τον καλό τρόπο που οι Βρετανοί μεταχειρίζονταν τους αιχμαλώτους τους. Η αναφορά του είχε ως αποτέλεσμα να βελτιωθεί η μεταχείριση των αιχμαλώτων στη Γερμανία.

Ο Βέρα επέστρεψε στην ενεργό υπηρεσία με τη Λουτφβάφε και αρχικά στάλθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο. Τον Ιούλιο του 1941, κατέρριψε 13 σοβιετικά αεροπλάνα, ανεβάζοντας το επιβεβαιωμένο σύνολο των καταρρίψεων του σε 21. Στις αρχές Αυγούστου 1941, η μονάδα του Βέρα ανακλήθηκε στη Γερμανία για να επανεξοπλιστεί με νέα έκδοση του μαχητικού Μέσερμιτ 109 (Bf 109F-4). Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Ολλανδία για τις δοκιμαστικές πτήσεις.

Το αεροπλάνο που χάθηκε

Στις 25 Οκτωβρίου 1941, στη διάρκεια δοκιμαστικής πτήσης, το μαχητικό του Βέρα υπέστη βλάβη στον κινητήρα και συνετρίβη στη θάλασσα κοντά στην ολλανδική ακτή. Ο Βέρα εικάζεται ότι σκοτώθηκε, αν και η σορός του δεν βρέθηκε ποτέ.

Η ιστορία του Φράντς φον Βέρα έγινε βιβλίο και στη συνέχεια κινηματογραφική ταινία που γυρίστηκε το 1957 με πρωταγωνιστή τον Χάρντι Κρούγκερ. Ο τίτλος του βιβλίου και της ταινίας ήταν «Ο Ένας που Διέφυγε» («The One that Got Away»), αν και στην Ελλάδα η ταινία προβλήθηκε με τον τίτλο «Ο Δραπέτης του Στρατοπέδου Ζ-41».

Δείτε εδώ το τρέιλερ της ταινίας: