Ο Μολιέρος προκάλεσε την οργή της εκκλησίας και το θαυμασμό του Βασιλιά. Πέθανε λίγο μετά την τελευταία παράσταση

Θεωρείται διαχρονικά από τους καλύτερους θεατρικούς συγγραφείς και ηθοποιούς ενώ μέσω της τέχνης του κατάφερε να ανάγει την κωμωδία σε κορυφαίο δραματικό είδος, αντίστοιχο της τραγωδίας. Ο λόγος για τον Ζαν Μπατίστ Ποκλέν, γνωστότερο ως Μολιέρο.

Γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου του 1622, σε μια πλούσια οικογένεια στο Παρίσι. Ο πατέρας του ήταν βασιλικός επιπλοποιός και τον προόριζε να γίνει θαλαμηπόλος του βασιλιά και η μητέρα του ήταν απόγονος αριστοκρατικής οικογένειας που πέθανε όταν ο Μολιέρος ήταν μόλις 10 ετών.

Σε ηλικία 16 ετών μετακόμισε στην Ορλεάνη, για να σπουδάσει νομική. Όταν επέστρεψε στο Παρίσι ξεκίνησε να εργάζεται ως δικηγόρος. Η καρδιά του, όμως, “χτυπούσε” για το θέατρο. Αν και μεγάλωσε σε μια εποχή που το επάγγελμα του ηθοποιού θεωρούταν ντροπή, ο Μολιέρος είχε μια ακαταμάχητη τάση προς αυτό.

Το 1642 γνώρισε την ηθοποιό Μαντλέν Μπεζάρ και αποφάσισε να κάνει την “επανάστασή” του και να ακολουθήσει το όνειρό του. Ο πατέρας του, πιστός στις αρχές που επέβαλλε η γαλλική κοινωνία και ως βασιλικός “ακόλουθος” ήταν εντελώς αντίθετος.

Την επόμενη χρονιά ο Μολιέρος εγκατέλειψε οριστικά την ευυπόληπτη άσκηση της δικηγορίας. Με τους αδερφούς της ηθοποιού και ερωμένης του και μερικούς ακόμη κωμικούς, ίδρυσαν τον δικό τους θίασο. Αν και τα πρώτα τους έργα ήταν αποτυχημένα, σταδιακά άρχισαν να παρουσιάζουν επιτυχίες στη Δυτική και Νότια Γαλλία.

Τότε, αποφάσισε να υιοθετήσει το καλλιτεχνικό όνομα “Μολιέρος”, για να μην προσβάλλει το όνομα της οικογένειάς του.

Από το 1655, ο Μολιέρος άρχισε να γράφει τα δικά του θεατρικά έργα. Τότε, παρουσίασε και την πρώτη του κωμωδία, με τίτλο “Ο Απερίσκεπτος”, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία.

Το 1658 επέστρεψε στο Παρίσι και άρχισε να έχει επαφές με τον αδερφό του βασιλιά Λουδοβίκου του 14ου. Την επόμενη χρονιά παρουσίασε το έργο “Οι γελοίες κομψές κυρίες”, το οποίο έκανε θραύση και εντυπωσίασε τον βασιλιά. Με τα χρόνια η επιτυχία έφερε την αναγνωριση ενώ το 1662 ο βασιλιάς είδε το θεατρικό έργο “Το σχολείο των γυναικών”. Εντυπωσιάστηκε και άρχισε να τον ενισχύει οικονομικά.

Μέχρι το 1664 ο Μολιέρος είχε γίνει διευθυντής του βασιλικού θεατρικού θιάσου. Τον Μάιο της ίδιας χρονιάς διοργάνωσε μια φαντασμαγορική γιορτή στους κήπους των Βερσαλλιών, όπου παρουσίασε 4 νέα θεατρικά έργα. Την Πριγκίπισσα της Ήλιδας (La Princesse d’Élide), τον Γάμο με το στανιό, τους Εκνευριστικούς και τον Ταρτούφο (Le Tartuffe).

Ο Ταρτούφος

Ο Ταρτούφος αποτελεί μία από τις διασημότερες θεατρικές κωμωδίες. Ωστόσο, όταν “ανέβηκε” για πρώτη φορά προκάλεσε φοβερές αντιδράσεις. Ο κύριος χαρακτήρας του έργου, ο Ταρτούφος, είναι ένας υποκριτής κληρικός, που δόλια και επικαλούμενος την “αρετή” του, καταφέρνει να κυριαρχήσει στη ζωή του ευεργέτη του, Οργκόν. Με απατεωνιές προσπαθεί να κατακτήσει όχι μόνο την περιουσία του Οργκόν αλλά και την ίδια την κόρη του, την οποία έχει βαθιά ερωτευτεί.

Ο Λουδοβίκος, που είχε δει το έργο από τις πρόβες, είχε προειδοποιήσει τον Μολιέρο, “Μην τα βάζεις με τους θρησκόληπτους. Θα σε φάνε”.

Ωστόσο, ο Μολιέρος ήταν ανένδοτος. Την ημέρα της γιορτής στις Βερσαλλίες, ο κλήρος αναγνώρισε τον εαυτό του στον πρωταγωνιστή και ο Αρχιεπίσκοπος του Παρισιού εξέδωσε διάταγμα, με το οποίο απαγόρευσε ρητά στους πιστούς της Μητρόπολης, “να διαβάσουν ή να ακούσουν να απαγγέλλεται η κωμωδία είτε δημόσια, είτε ιδιωτικά, επί ποινή αφορισμού“.

Ο Λουδοβίκος αν και υπερασπίστηκε τον Μολιέρο, αναγκάστηκε να απαγορεύσει κάθε παρουσίαση του θεατρικού έργου, κάτω από την μεγάλη πίεση των ευγενών. Τα επόμενα χρόνια πέρασαν με τον θεατρικό συγγραφέα να αγωνίζεται για την “απελευθέρωση” του Ταρτούφου. Ο βασιλιάς συνέχιζε να υποστηρίζει κρυφά τον Μολιέρο ενώ το καλοκαίρι του 1665 αύξησε το επίδομά του από 1.000 σε 6.000 λίβρες.

Το 1667, ο Μολιέρος ανέλαβε μια επεξεργασμένη έκδοση του Ταρτούφου, την οποία μετονόμασε “Ο Απατεώνας”.

Όμως, ο πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου του Παρισιού αντέδρασε άμεσα και απαγόρευσε για ακόμη μια φορά το έργο ενώ ο αρχιεπίσκοπος του Παρισιού απείλησε τον Μολιέρο με αφορισμό. Ο βασιλιάς επέτρεψε να γίνει η παρουσίαση του έργου ιδιωτικά.

Στις 5 Φεβρουαρίου 1669, όταν η “παλιά Αυλή” είχε αποδυναμωθεί τελείως και ο Λουδοβίκος κρατούσε στα χέρια του τα ηνία της γαλλικής κυβέρνησης, ο Μολιέρος κατάφερε επιτέλους, χωρίς αντιδράσεις, κριτικές και αφορισμούς, να παρουσιάσει επίσημα την θεατρική κωμωδία “Ταρτούφος ή ο απατεώνας (Tartuffe, ou l’Imposteur)”, με τεράστια επιτυχία.

Ο θάνατος

Μια από τις πιο γνωστές στιγμές της ζωής του Μολιέρου ήταν και η τελευταία του, η οποία πέρασε στη συλλογική μνήμη ως θρύλος. Ο Μολιέρος δεν πέθανε, όπως πιστεύεται, πάνω στη σκηνή.

Κατά τη διάρκεια στης παράστασης “Ο κατά φαντασίαν ασθενής” κατέρρευσε στην σκηνή, βήχοντας και αιμορραγώντας. Παρά τις πιέσεις του βασιλιά Λουδοβίκου για ξεκούραση, εκείνος συνέχισε να παίζει μέχρι το τέλος του έργου. Ύστερα κατέρρευσε ξανά στη σκηνή, με μεγαλύτερη αιμορραγία. Μεταφέρθηκε στο σπίτι του και λίγες ώρες μετά πέθανε.

Ενταφιάστηκε χωρίς τελετή, καθώς οι ηθοποιοί απαγορεύονταν από το νόμο να ταφούν στο “ιερό χώμα του νεκροταφείου”. Ωστόσο, η σύζυγός του παρακάλεσε τον βασιλιά να επιτρέψει μία απλή τελετή αργά τη νύχτα. Εκείνος δέχτηκε και το πτώμα του Μολιέρου τοποθετήθηκε σε ένα απόμερο σημείο του νεκροταφείο, στο οποίο έθαβαν τα αβάπτιστα βρέφη.

Στην κηδεία συμμετείχαν πάνω από 800 άτομα αν και ήταν μυστική. Το 1792 τα οστά του μεταφέρθηκαν στο μουσείο μνημείων της Γαλλίας και το 1817 στο κοιμητήριο του Περ-Λασαίζ. Λέγεται πως τη νύχτα που πέθανε, ο Μολιέρος φορούσε πράσινα ρούχα και έκτοτε υπάρχει η προκατάληψη πως το πράσινο χρώμα φέρνει κακοτυχία στους ηθοποιούς.