Ο ματωμένος λόφος των Καλαβρύτων. Εκεί οι Γερμανοί εκτέλεσαν όλους τους άνδρες πάνω από 14 ετών και έκαψαν τα πάντα. Δείτε το μνημείο (drone)

Ένα από τα ξεχωριστά μνημεία της πόλης των Καλαβρύτων είναι ο Τόπος της Θυσίας, στο λόφο του Καππή, που βρίσκεται 500 μέτρα από το κέντρο, στο δρόμο προς Χιονοδρομικό Κέντρο.

Εκεί στις 13 Δεκεμβρίου 1943, οδηγήθηκαν από τους Γερμανούς όλοι οι άνδρες από 14 ετών και πάνω, όπου και εκτελέστηκαν.

Σήμερα στη ράχη του Καπή βρίσκεται ένας μεγάλος Σταυρός που θυμίζει το αποτρόπαιο έγκλημα. Στις στήλες που περιβάλλουν τον κεντρικό χώρο αναγράφονται τα ονόματα των οικογενειών των εκτελεσθέντων. Στην κατακόμβη είναι αναρτημένα μικρά καντήλια ισάριθμα με τις οικογένειες των θυμάτων.

Δείτε το μνημείο στα Καλάβρυτα στον λόφο του Καππή και δείτε ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ από την ομαδική εκτέλεση που αποτελεί μαύρη σελίδα του ναζισμού στην κατοχική Ελλάδα.

Το ιστορικό

Συνολικά, σύμφωνα με τους νεότερους υπολογισμούς ιστορικούς, εκτελέστηκαν 677 άμαχοι, από τους οποίους οι 499 στα Καλάβρυτα και πυρπολήθηκαν περίπου 1.000 σπίτια σε πάνω από 50 χωριά. Τα ναζιστικά στρατεύματα λεηλάτησαν τις περιουσίες των ντόπιων, άρπαξαν αγαθά, τρόφιμα και ζώα ώστε, σύμφωνα με την ηγεσία της αιματοβαμμένης Μεραρχίας, να στερήσουν τους κατοίκους από κάθε δυνατότητα επιβίωσης.

Η σφαγή των Καλαβρύτων αποτελεί ένα από τα χειρότερα έγκλημα πολέμου στην κατοχική Ελλάδα, που έμεινε ατιμώρητο καθώς κανέις μεταπολεμικά δεν λογοδότησε στη δικαιοσύνη. Μέχρι σήμερα δεν έχει καταβληθεί καμιά απολύτως αποζημίωση από τη Γερμανία.

Τα αντίποινα ως πράξη βαρβαρότητας

Η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» συγκαλύφθηκε κάτω από τον μανδύα των αντιποίνων για την αντίσταση των Ελλήνων. Ξεκίνησε μετά τη νίκη των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στη Μάχη της Κερπινής, την 20η Οκτωβρίου του 1943. Οι αντάρτες αλλά και κάτοικοι που ήταν ενταγμένοι στον εφεδρικό ΕΛΑΣ ήταν αποφασισμένοι να μην αφήσουν τους Γερμανούς να καταστρέψουν τα Καλάβρυτα, όπως νόμιζαν ότι ήταν η αποστολή του αποσπάσματος Σόμπερ.

Οι γερμανοί ηττήθηκαν και ένας μεγάλος αριθμός στρατιωτών αιχμαλωτίστηκε. Ακολούθησαν διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωσή τους. Τους έλληνες εκπροσώπησαν διακεκριμένα μέλη των Καλαβρύτων και του Αιγίου.

οι αντάρτες απαιτούσαν την απελευθέρωση 50 Ελλήνων για κάθε Γερμανό αιχμάλωτο, ακολουθώντας την αναλογία που είχαν ορίσει οι ίδιοι οι Γερμανοί για τα μαζικά αντίποινα εκτελέστηκαν. Ο διοικητής της 117ης μεραρχίας ήταν ο Αλεξάντερ Ερνστ Μπούρκβεν, εκ πεποιθήσεως ναζιστής που δεν επρόκειτο να επιδείξει μετριοπάθεια.

Μετά από την αποτυχία των διαπραγματεύσεων, ο Λε Σουίρ έδωσε εντολή να απελευθερωθούν οι αιχμάλωτοι χρησιμοποιώντας βία.

Η εκτέλεση των γερμανών αιχμαλώτων

Μετά την αδιάλλακτη στάση των γερμανών επικεφαλής και το ναυάγιο στις διαπραγματεύσεις οι άνδρες της Βέρμαχτ ξεκίνησαν στρατιωτική επιχείρηση προς τα Μαζέικα, όπου κρατούνταν οι Γερμανοί αιχμάλωτοι.

Στις 5 Δεκεμβρίου 1943, έφτασε στη είδηση για τη μάχη στο χωριό Παγκράτι, την εκτέλεση αγροτών στο χωριό Δάρα και την πυρπόληση του χωριού. Οι Γερμανοί πλησίαζαν. Οι απειλητικές αυτές ειδήσεις ανάγκασαν τον αρχηγό του αποσπάσματος των ανταρτών, Σωτήρη Θεοδωρακόπουλο (“Κριαρά”) να εγκαταλείψει το χωριό, μαζί με τους 77 αιχμαλώτους και να καταφύγει στο Πλανητέρο. Η φυγή τους ήταν μάλιστα τόσο εσπευσμένη που ξέχασαν στο χωριό έναν Γερμανό τραυματία.

Στη συνέχεια κατέφυγαν στο χωριό Μάζι. Το τι επακολούθησε δεν είναι ξεκάθαρο αλλά φαίνεται πως στην ομάδα Θεοδωρόπουλου έφτασε γραπτή εντολή να εκτελέσει τους αιχμαλώτους. Τα μέλη της ομάδας αρνήθηκαν να εκτελέσουν τη διαταγή, όπως και ο αρχηγός τους, ο οποίος την ίδια ημέρα επέστρεψε στο χωριό του. Την εκτέλεση των αιχμαλώτων ανέλαβε άλλη ανταρτική ομάδα, με επικεφαλής κάποιον Κάραλη από τη νότια Μάνη. Η ιστορική έρευνα δεν έχει φωτίσει περαιτέρω το κρίσιμο αυτό σημείο.

Τελικά οι Γερμανοί αιχμάλωτοι εκτελέστηκαν στην άκρη μιας χαράδρας, δύο ώρες βορειοανατολικά από το Μάζι. Δύο αιχμάλωτοι επέζησαν. Ο ένας, μάλιστα, αναφέρεται ότι κατάφερε να επιστρέψει στη μονάδα του.

«Επιχείρηση Καλάβρυτα». Τα μανιασμένα αντίποινα

Ότι δεν κατάφεραν οι Γερμανοί κόντρα στους αντάρτες θέλησαν να το πετύχουν εναντίον άοπλων χωρικών και ανυπεράσπιστων παιδιών.

Το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου, ο Λε Σουίρ έστειλε μέσω ασυρμάτου τη διαταγή «να εκτελεστεί ο ανδρικός πληθυσμός και να πυρποληθούν τα χωριά». Η «επιχείρηση Καλάβρυτα» ανατέθηκε τελικά στον ταγματάρχη Εμπερσμπέργκερ. Οι σφαγές και οι λεηλασίες ξεκίνησαν από την παράκτια περιοχή της Αχαΐας στη βόρεια Πελοπόννησο. Έκαψαν δεκάδες χωριά και δολοφόνησαν αμάχους, με τελικό προορισμό τα Καλάβρυτα, όπου και εισήλθαν στις 9 Δεκεμβρίου.

Οι Γερμανοί, με επικεφαλής τον Εμπερσμπέργκερ, στο δρόμο για τα Καλάβρυτα, εκτέλεσαν 143 άνδρες -και παιδιά σε κάποιες περιπτώσεις-, στα χωριά Ρωγοί, Κερπινή, Άνω και Κάτω Ζαχλωρού, καθώς και στη Μονή Μεγάλου Σπηλαίου. Επίσης έκαψαν περίπου 1.000 σπίτια σε πάνω από 50 χωριά, αφού τα λεηλάτησαν αποκομίζοντας περισσότερα από 2.000 πρόβατα και μεγαλύτερα ζώα και περίπου 260.000.000 δραχμές. Επίσης, καταστράφηκαν και άλλα χωριά και εκτελέστηκε και άλλος κόσμος από διαφορετικά τμήματα των γερμανικών στρατευμάτων.

Η διαλογή και η εκτέλεση

Τέσσερις μέρες μετά την άφιξή τους στα Καλάβρυτα, οι Γερμανοί συγκέντρωσαν στον προαύλιο χώρο του Δημοτικού σχολείου τους κατοίκους της κωμόπολης και διαχώρισαν τον ανδρικό πληθυσμό από τα γυναικόπαιδα και τους υπερήλικες. Στη συνέχεια τα γυναικόπαιδα και οι ηλικιωμένοι κρατήθηκαν στο εσωτερικό του σχολείου, ενώ οι άνδρες και οι έφηβοι άνω των 14 ετών οδηγήθηκαν στην Ράχη του Καππή στις παρυφές της κωμόπολης.

Ο λόφος αυτός ήταν μια τοποθεσία προσεκτικά επιλεγμένη καθώς ήταν αμφιθεατρική και επικλινής και στην οποία δύσκολα θα γλίτωνε κανείς από τα πυρά, ενώ παράλληλα είχε πλήρη θέα στα σπίτια των Καλαβρύτων που φλεγόντουσαν.

Εκεί οι Γερμανοί τους εκτέλεσαν με συνεχείς ριπές πολυβόλων, σκοτώνοντας περίπου 500 (κατά τις νεότερες εκτιμήσεις[21]) άτομα. Άλλες εκτιμήσεις μιλάνε για 600, 700 ή και πάνω από 800 άτομα· Αναφέρεται ακόμα ότι 13 άτομα κατάφεραν να γλυτώσουν.

Οι γυναίκες και τα παιδιά κατάφεραν να αποδράσουν από το σχολείο ενώ η κωμόπολη φλεγόταν έπειτα από την πυρπόλυση της από τα ναζιστικά στρατεύματα και οι φλόγες πλησίαζαν απειλητικά το κτίριο. Παράλληλα, όλα τα πολύτιμα αγαθά, σοδιές και τρόφιμα, είχαν αρπαχτεί και φορτωθεί στον Οδοντωτό. Την επόμενη ημέρα οι ναζί πυρπόλησαν το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, που συνδέεται στενά με την Ελληνική Επανάσταση του 1821, καθώς επίσης και το όμορο χωριό Βυσωκά.

Το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος

Πρόκειται για το Δημοτικό σχολείο των Καλαβρύτων, που χτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Στις 13 Δεκεμβρίου του 1943 κάηκε ολοσχερώς από τους Γερμανούς. Μετά την απελευθέρωση ανακατασκευάστηκε και το 1986 κηρύχθηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού και αποφασίστηκε να στεγάσει το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος.

Δείτε βίντεο με μαρτυρίες από την Μηχανή του Χρόνου: Ποιοι ευθύνονται για τι σφαγή και τι απέγιναν – Πως «καθησύχαζαν» τους κατοίκους και για 4 ημέρες υποδύονταν τους φιλικούς