“Ο κομμουνιστής είναι τομάρι που δεν σκέπτεται την πατρίδα”. Η κατάθεση του αρχιβασανιστή Θεοφιλογιαννάκου στη δίκη του

Καθ’ όλη τη διάρκεια της Χούντας (1967-1974), οι συνταγματάρχες πρόβαλλαν το τρίπτυχο “παρακολουθήσεις – συλλήψεις – βασανιστήρια”, προκειμένου να διατηρηθούν στην εξουσία.

Οι “φρουροί” της δικτατορίας της 21ης Απριλίου ήταν οι βασανιστές του ΕΑΤ-ΕΣΑ, δηλαδή του Ειδικού Ανακριτικού Τμήματος της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας.

Τα βασανιστήρια στα οποία υπέβαλλαν τους κρατούμενούς τους ήταν φρικτά και ποικίλα: ηλεκτροσόκ, μαστιγώματα, φάλαγγα, βιασμοί και εικονικές εκτελέσεις.

Δεν επρόκειτο για μεμονωμένα περιστατικά ή παρεκτροπές των σωμάτων ασφαλείας, αλλά για δομικό στοιχείο του απριλιανού καθεστώτος που στόχο είχε τη σωματική, ψυχολογική, ηθική και πολιτική εξόντωση των “αντιπάλων” του.

Ανάμεσα στους πλέον στυγνούς βασανιστές ήταν ο Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος, απότακτος αξιωματικός του Στρατού Ξηράς που διετέλεσε υποδιοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ από το 1968 ως το 1970 και διοικητής του από το 1970 μέχρι το 1972.

“Εγώ είμαι ο Θεοφιλογιαννάκος! Ξέρετε τι σημαίνει αυτό;“, ήταν η φράση με την οποία “υποδεχόταν” τα υποψήφια θύματά του. Λίγο μετά, τους απειλούσε: “Όποιος έρχεται εδώ βγαίνει ή φίλος ή σακάτης!“.

Ο Αλέκος Παναγούλης, ο Σπύρος Μουστακλής, η Αμαλία Φλέμινγκ και ο ναύαρχος Κωνσταντίνος Εγκολφόπουλος ήταν μερικοί μόνο από τους αντιστασιακούς που ήρθαν αντιμέτωποι με τις μεθόδους του.

Το όνομά του έγινε συνώνυμο του τρόμου και του φόβου, διπλά σε εκείνα του Νικόλαου Χατζηζήση, του Ευάγγελου Μάλλιου και του Αναστάσιου Σπανού. Εκατοντάδες μάρτυρες μίλησαν με τα χειρότερα λόγια για τον Θεοφιλογιαννάκο, αποκαλύπτοντας τον κτηνώδη χαρακτήρα του.

Καταδικάστηκε, αποφυλακίστηκε και, μέχρι το τέλος της ζωής του, παρέμεινε αμετανόητος για όσα διέπραξε. Όπως είχε πει σε μια συνέντευξή του, “κοιμάμαι με ήσυχη τη συνείδησή μου“.

“Είμαι εθνικόφρων οπλίτης με περικεφαλαία”

Ο Θεοφιλογιαννάκος γεννήθηκε το 1928. Καταγόταν από τη Λογγάστρα Λακωνίας και μεγάλωσε στη Σπάρτη. Αρχικά φοίτησε στη Σχολή Αεροπορίας, τη σημερινή Σχολή Ικάρων, από όπου τον έδιωξαν λόγω ανικανότητας. Τελικά αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων ως ανθυπολοχαγός του πεζικού.

Υπήρξε μέλος του Ιερού Δεσμού Ελλήνων Αξιωματικών (ΙΔΕΑ), της συνωμοτικής οργάνωσης εθνικοφρόνων, συντηρητικών και μοναρχικών αξιωματικών.

Ο αντικομμουνισμός είχε “ριζώσει” μέσα του. Χαρακτηριστικό είναι ότι κατηγορούσε συναδέλφους αξιωματικούς πως ήταν κομμουνιστές, επειδή διάβαζαν την εφημερίδα “Τα Νέα” και υποστήριζαν τον Ανδρέα Παπανδρέου. Επίσης, ήταν μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ του 1966-1967

Ο Θεοφιλογιαννάκος συμμετείχε ενεργά στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967. Βασάνισε εκατοντάδες ανθρώπους κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας.

Η τυφλή υπακοή του στο καθεστώς είχε ως αποτέλεσμα την προαγωγή του σε ταγματάρχη και έπειτα σε αντισυνταγματάρχη. Μετά την πτώση της δικτατορίας, υποβιβάστηκε σε απλό στρατιώτη.

“Είμαι οπλίτης, αλλά εθνικόφρων οπλίτης με περικεφαλαία. Θα είμαι και είναι τιμή μου“, υποστήριξε στη δίκη των βασανιστών του 1975.

Τα μαρτύρια της Αμαλίας Φλέμινγκ

H μαρτυρία της Ελληνίδας γιατρού και αντιστασιακού, Αμαλίας Φλέμινγκ είναι μία από τις πιο αποκαλυπτικές όσον αφορά το “βίο και την πολιτεία” του Θεοφιλογιαννάκου.

Συνελήφθη την τελευταία ημέρα του Αυγούστου του 1971, στο πάρκινγκ του σπιτιού της. Με ένα πιστόλι στα πλευρά την απειλούσαν και την μετέφεραν στο ΕΑΤ-ΕΣΑ.

“Οι φωνές του Θεοφιλογιαννάκου ήταν κάτι το τρομαχτικό. Είχα την αίσθηση πελώριων κυμάτων που ξέσπαγαν μες στο κρανίο και το στήθος μου. Με τις φωνές του και τις απειλές του ότι θα βασανίσει τους άλλους κι ότι θα στείλει τις μανάδες και τα παιδιά τους να με κατηγορήσουν γι’ αυτά που υπέφεραν οι δικοί τους, κατάφερε να με φέρει σε σημείο που παραλίγο θα κατέρρεα. Αισθανόμουν ντροπή για τον εαυτό μου που τον άφησα να καταλάβει πώς μπορεί να με κάνει να υποφέρω“, αναφέρει η Φλέμινγκ στο βιβλίο της “Προσωπική Κατάθεση“.

Εξίσου διαφωτιστική για όσα πέρασε η Φλέμινγκ ήταν και η μαρτυρία της Νατάσας Μερτίκα, της γυναίκας που βασανίστηκε από τον Μάλλιο και τον Μπάμπαλη και απέβαλε ενώ ήταν τριών μηνών έγκυος.

Όπως ανέφερε στη “Μηχανή του Χρόνου“, η Φλέμινγκ “έγραψε ένα σημείωμα στη γυναίκα που είχε στο σπίτι να προσέχει τη Μους Μους, το μαύρο γατάκι της που επρόκειτο να γεννήσει. Ο Θεοφιλογιαννάκος θεώρησε ότι αυτό ήταν κάτι το συνθηματικό και επειδή δεν μπορούσε να βασανίσει τη Φλέμινγκ, γιατί ήταν η Φλέμινγκ, της έκοψε το νερό. Η Φλέμινγκ, όμως, ήταν διαβητική και έπαθε αιματουρία. Αφού την μετέφεραν στην κλινική, την απέλασε, γιατί δεν ήθελε να του μείνει στα χέρια“.

Οι αποκαλυπτικές μαρτυρίες στη δίκη των βασανιστών

Ο Θεοφιλογιαννάκος δικάστηκε με 31 άτομα για τον βασανισμό Ελλήνων πολιτών στην ΕΣΑ, το 1975. Οι αποκαλύψεις των μαρτύρων στη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας ήταν συγκλονιστικές.

“Με έβριζαν και με απειλούσαν: Θα σου βγάλω τα δόντια και τα νύχια. Θα σε στείλω φυλακή να σαπίσεις”“, κατέθεσε η Αμαλία Φλέμινγκ που παρέμεινε 32 ημέρες σε κελί.

“Βρέθηκα σε ένα γραφείο με 15 περίπου ΕΣΑτζήδες γύρω μου να μου φωνάζουν. Ταράχθηκα και η αντίδρασή μου ήταν να κάνω εμετό. Αυτό τους ενθουσίασε, γιατί ένα μεγάλο μέρος των μεθόδων τους ήταν ο εξευτελισμός και η χυδαιότητα.

Γι’ αυτό και εκμεταλλευόντουσαν τη φυσική ανάγκη των ανθρώπων ή τους πασάλειβαν με τον εμετό που έκαναν. Χαρακτηριστικά αναφέρω αυτό που μου είπε κάποτε ο Θεοφιλογιαννάκος, ότι αυτά που συνέβαιναν σε εμένα ήταν “λουλούδια”..

Ο δικηγόρος Νίκος Κωνσταντόπουλος υπήρξε πολιτικός κρατούμενος από το Σεπτέμβριο του 1969 μέχρι τον Αύγουστο του 1973. Περιέγραψε όσα βίωσε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ με τα ακόλουθα λόγια:

“Στο ΕΑΤ-ΕΣΑ λειτουργούσε μια κρεατομηχανή, που χρειαζόταν να κατεργαστεί και να επεξεργαστεί ανθρώπινη ύλη, σώμα, σάρκα και ψυχή […] Ο Θεοφιλογιαννάκος έξαλλος και με αλλοιωμένα τα χαρακτηριστικά από τη μανία και το φανατισμό, όρμησε επάνω μου και άρχισε να με κτυπάει με γροθιές και κλωτσιές στα καλάμια, στα γόνατα, στα πλευρά, στο πρόσωπο […]

Φώναζε ο Θεοφιλογιαννάκος: “Είμαστε επιστήμονες ανακριτές! Έχουμε πτυχία εμείς! Όλοι εδώ μέσα τα ξερνάνε. Θα τα ξεράσεις κι εσύ και το καλό που σου θέλω να τα πεις, πριν σακατευτείς”. Είχε και μια “ιδιώνυμη” έκφραση ο Θεοφιλογιαννάκος: “Θα σε κόψω. Στις μεγάλες του μανίες αυτό φώναζε“.

Ένας άλλος μάρτυρας, ο δικηγόρος και βουλευτής με την Ένωση Κέντρου, Μενέλαος Ξυλούρης συνελήφθη και οδηγήθηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ τον Ιούλιο του 1969. Στην κατάθεσή του ήταν καταπέλτης εναντίον του Θεοφιλογιαννάκου: “Αν ήσουν άντρας, θ’ αυτοκτονούσες“, με τον βασανιστή να του ανταπαντά: “Είμαι άντρας και πολύ μάλιστα“.

Η κατάθεση του Αλέκου Παναγούλη και η ειρωνεία του Θεοφιλογιαννάκου

Ο Αλέκος Παναγούλης ήταν επίσης αποκαλυπτικός για τις φρικτές μεθόδους που ακολουθούσε ο διοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ:

“Από την πρώτη στιγμή και παρουσία των Λαδά, Τζεβελέκου, Καραμπάτσου άλλων ανωτέρων και ανωτάτων αξιωματικών άρχισε με τα χέρια δεμένα πίσω, να μου κάνει εγκαύματα με το τσιγάρο του, να μου τραβάει τα μαλλιά και να μου χτυπάει το κεφάλι ωρυόμενος και στη συνέχεια προχωρήσαμε για να φτάσουμε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ.

Η ανάκριση άρχισε κλιμακούμενη από της περιοχής των γρονθοκοπημάτων, των εγκαυμάτων, της φάλαγγος και των ραβδισμάτων μέχρι και της περιοχής των σεξουαλικών βασανιστηρίων.

Ο Θεοφιλογιαννάκος ο ίδιος προσωπικά με χτύπησε με ένα καλώδιο, κατ’ επανάληψη σε όλο μου το σώμα. Υπάρχουν ακόμη στην περιοχή των ώμων μου σημάδια γιατί το άκρο του καλωδίου ήταν δεμένο με σύρμα και δημιούργησε μεγαλύτερη πληγή. Και στη μια πλευρά και στην άλλη.

Ο Θεοφιλογιαννάκος υπήρξε μάρτυρας όταν ο Μάλλιος και ο Μπάμπαλης μου είχαν περάσει σιδηρά βελόνη στην ουρήθρα και εθέρμαιναν, το εκτός της ουρήθρας μέρος“.

Όταν ο Παναγούλης κατέθετε στη δεύτερη δίκη των βασανιστών, το Νοέμβριο του 1975, ο Θεοφιλογιαννάκος τον “συνεχάρη” φωνάζοντάς του “Μπράβο, ήσουν πολύ καλός!” και “Τα είπες πολύ ωραία!“.

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, κατά τη διακοπή της συνεδρίασης, ο διοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ “σερνόταν πίσω από τον Παναγούλη”, για να του αποσπάσει έστω και δύο λέξεις που θα επιβεβαίωναν τον ισχυρισμό του ότι δεν τον αποκάλεσε ποτέ κομμουνιστή.

“Είμαι Λάκων και έχω ανατροφή ελληνοχριστιανική. Στην Ευελπίδων έμαθα να μισώ τον κομμουνισμό”

Η στάση του Θεοφιλογιαννάκου στο δικαστήριο ήταν προκλητική και τα λόγια του χυδαία. Προπηλάκιζε και εξαπέλυε απειλές προς τους δημοσιογράφους που τον φωτογράφιζαν και τους μάρτυρες που είχαν το θάρρος να τον καταγγείλουν. Παραληρούσε, έκανε γκριμάτσες και η απολογία του χαρακτηρίστηκε ως “μνημείο αντικομμουνιστικής υστερίας”:

“Είμαι Λάκων, υιός διδασκάλου, έχω ανατροφή ελληνοχριστιανική και είχα την τιμή να συμμετάσχω ενεργώς στην επανάσταση της 21ης Απριλίου. Σαν Σπαρτιάτης είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος, γιατί το επάγγελμα που διάλεξα αρμόζει με τον τόπο της καταγωγής μου. Η Σπάρτη φιάχνει Λεωνίδες, Μαυρομιχάληδες, Δαβάκηδες!

Από μικρός έμαθα να αγαπώ την πατρίδα μου και έζησα στα πρώτα χρόνια της ζωής μου έναν εμφύλιο πόλεμο. Στη Σπάρτη έμαθα ότι ένας είναι ο εχθρός, ο κομμουνισμός και οι συνοδοιπόροι του! Ο κομμουνιστής είναι ένα τομάρι που δεν σκέπτεται την πατρίδα.

Ύστερα από επιτυχείς εξετάσεις μπήκα στη Σχολή Ικάρων και με έδιωξαν από κει, όχι λόγω ανικανότητος, όπως υποστήριξε στην κατάθεσή του ο Αναστάσιος Μήνης, αλλά επειδή ήμουν ακραιφνής εθνικόφρων.

Επειδή αγαπούσα το επάγγελμα του αξιωματικού, κατατάχθηκα στη Σχολή Ευελπίδων. Εκεί έμαθα να σέβομαι τους ανωτέρους μου, να αναλαμβάνω πάντοτε τις ευθύνες μου και να μισώ τον κομμουνισμό“.

Καταδικάστηκε, αποφυλακίστηκε, δεν μετάνιωσε ποτέ

Το Σεπτέμβριο του 1975, ο Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος καταδικάστηκε σε 20 χρόνια κάθειρξη για αδικήματα όπως βαρεία σωματική βλάβη, κατάχρηση εξουσίας, ηθική αυτουργία σε απλή σωματική βλάβη.

Ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη ποινή που επιβλήθηκε στη δίκη των βασανιστών μετά τα 23 χρόνια στον Χατζηζήση. Σε 20 χρόνια φυλακή καταδικάστηκε και ο Αναστάσιος Σπανός, ενώ στους υπόλοιπους κατηγορούμενους επιβλήθηκαν μικρότερες ποινές.

Αποφυλακίστηκε το 1992 και δεν μετανόησε ποτέ για όσα αποτρόπαια είπε κι έπραξε στη ζωή του. Πέθανε στις 24 Σεπτεμβρίου 2015, σε ηλικία 87 ετών. Μία από τις τελευταίες δημόσιες εμφανίσεις του ήταν τον Ιανουάριο του 2013, όταν εκφώνησε επικήδειο στην κηδεία του επίσης χουντικού Νικόλαου Ντερτιλή.

Ο Δημήτρης Κουφοντίνας αναφέρει στο βιβλίο του “Γεννήθηκα 17 Νοέμβρη” ότι ο διοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ περιλαμβανόταν στους υπό εξέταση στόχους της τρομοκρατικής οργάνωσης “17 Νοέμβρη”, η οποία δολοφόνησε, μεταξύ άλλων, τον Ευάγγελο Μάλλιο.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Αρχείο “Μηχανής του Χρόνου”