Ο κατεδαφισμένος πολιτισμός της Λαμίας. Δείτε πως ήταν στις αρχές του 20ου αιώνα χωρίς πολυκατοικίες (φωτογραφίες)

Η ιστοσελίδα  kaliterilamia του Βασίλη Μιχαλάκη ανέτρεξε στο παρελθόν και βρήκε φωτογραφίες εμβληματικών κτιρίων που σήμερα δεν υπάρχουν. Στην ανατολική πλευρά της πλατείας Ελευθερίας, έως το 1920, λειτούργησε το “Ξενοδοχείον της Αγγλίας” του Χατζηβασιλείου.

Αργότερα μετονομάστηκε σε “Έθνος” και περιήλθε στην ιδιοκτησία του Στυλιανού Παπαχρήστου. Γκρεμίστηκε το 1960 και στη θέση του έγινε νέο ξενοδοχείο που ονομάστηκε “Λεωνιδαίον”. Έκλεισε τη δεκαετία του ’80. Μετά στέγασε το Δημαρχείο Λαμίας.

Στο πολυώροφο κτίριο ιδιοκτησίας Δημητρίου Κλάρα (1864-1951) δικηγόρου, στην πλατεία Ελευθερίας και αρχή της οδού Διάκου, λειτούργησε (στους ορόφους) ξενοδοχείο με την επωνυμία Μέγα Ξενοδοχείον της Ευρώπης (“GRAND HOTEL DE L’ EUROPE”). Την εκμετάλλευση ανέλαβαν οι Ιωάννης Κατσανιώτης και Κωνσταντίνος Θεοδωρόπουλος, έως το 1932. Στο ισόγειο λειτούργησε από το 1875 το μεγάλο καφενείο του Περικλή Λεβαδίτου.

Με διευθυντή τον Ευστ. Τριάντη άρχισε τη λειτουργία του το 1914 στη Λαμία, το Μέγα Ξενοδοχείον Ύπνου όπως διαφημιζόταν τότε, ”Αχίλλειον”, στην πλατεία Ελευθερίας. Το υπέροχο αυτό τριώροφο νεοκλασικό κτίστηκε το 1912. Την εκμετάλλευση είχαν ο ιδιοκτήτης Ιωάν. Παναγιώτου και οι αδελφοί Τριάντη, έως το 1932. Όπως αναφέρει η σχετική διαφήμιση του 1914:

Μετά, το ξενοδοχείο ‘”Αχίλλειον” ανέλαβαν ο Ευστάθιος Τριάντης και ο Φώτης Πανάγος. Από επιθεώρηση που έκανε η αρμόδια υπηρεσία υγιεινής στα ξενοδοχεία ύπνου εκείνης της περιόδου, έχουμε ενδιαφέροντα στοιχεία γι αυτά. Συγκεκριμένα η έκθεση αναφέρει:

Το όμορφο κτίριο του ξενοδοχείου ιδιοκτησίας Παναγιώτου, που κτίστηκε το 1912 ήταν επιχείρηση σε διαφορετικές περιόδους των Π. Παναγιώτου – Κ. Λάμπρου και του Ευσταθίου Τριάντη, έως τη δεκαετία του ΄30. Περιήλθε στην ιδιοκτησία του Γεωργίου Τελώνη (1890-1966) και συνέχισε τη λειτουργία του μεταπολεμικά ως ξενοδοχείο με διευθυντή το Φώτη Πανάγο.

Άλλαξε χρήση τη δεκαετία του ΄70, με τη στέγαση των γραφείων της Στ Εκπαιδευτικής Περιφέρειας. Το 1981 κατεδαφίστηκε. Στο ισόγειο λειτουργούσε καφενείο με τον ίδιο τίτλο.

Στη γωνία των οδών των οδών Μάρκου Μπότσαρη και Νικηφόρου Ουρανού, δίπλα στα σκαλάκια από το Σιδηροδρομικό Σταθμό Λαμίας, υψώθηκε το ξενοδοχείο ”Άκταιον”. Η υπερυψωμένη αυλή του έφτανε μέχρι την οδό Κωνσταντινουπόλεως. Ήταν κατασκευή του εργολάβου Σταύρου Χαραλαμποπούλου και ιδιοκτησίας Τελώνη.

Ήταν το καλύτερο ξενοδοχείο της Λαμίας στον Μεσοπόλεμο. Την εκμετάλλευση είχε ο Βασίλειος Μαλάμος. Μεταπολεμικά είχε πολλές χρήσεις (Σχολές, Γυμνάσιο). Κατεδαφίστηκε στη δεκαετία του ΄70. Μια μικρή περιγραφή του δίνει ο Μπάμπης Κλάρας στο βιβλίο του ”Η περιπέτεια ενός ανθρώπου του 20ού αιώνα”:

Στα 1941 στέγασε την Ιταλική Καραμπιναρία. Απ΄το 1942 και μέχρι που φύγαν οι Γερμανοί ήταν τα γραφεία της Γκεστάπο.

Το οίκημα που βρισκόταν στην οδό Μακροπούλου χτίστηκε το 1870 και θεωρούνταν το πιο βαρύτιμο αρχοντικό της πόλης. Στο εσωτερικό του φιλοξενήθηκαν υπουργοί, βουλευτές, πρίγκιπες και βασιλείς, όπως το 1881 που διέμεινε σε αυτό ο βασιλιάς Γεώργιος Α’. Στο εσωτερικό του κατά την περίοδο της κατοχής στεγάστηκαν σχολεία και αργότερα φιλοξενήθηκαν οι σπουδαστές της Εκκλησιαστικής και Ιερατικής Σχολής της πόλης.

Κηρύχθηκε ως νεώτερο μνημείο το 1967 και χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από αρχιτεκτονικής και ιστορικής απόψεως. Τον ίδιο χρόνο, ωστόσο, το κτίριο αυτό αποχαρακτηρίστηκε, με την αιτιολογία ότι αποτελούσε νεώτερο τύπο αρχοντικού, που δεν διέθετε κάποια ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία.

Η οικία στις οδούς Βύρωνος 19 – 21 και Καραγιαννοπούλου, ιδιοκτησίας Ζήση Γαρδίκη, εντάχθηκε στα διατηρητέα κτίσματα το 1979. Το νεώτερο αυτό μνημείο χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης που έχρηζε ειδικής κρατικής προστασίας, γιατί παρουσίαζε αρχιτεκτονικό και μορφολογικό ενδιαφέρον, χάρη στα διακοσμητικά πλαίσια στα ανοίγματα, στις ποδιές των παραθύρων τις διαμορφωμένες με πήλινες μπουκάλες, στα μαρμάρινα μπαλκόνια και φουρούσια με τη νεοκλασική διπλή έλικα, στις νεοκλασικές παραστάδες και στις διακοσμητικές ταινίες.

Το κτίριο δέσποζε σε κεντρικό σημείο της Λαμίας και αποτελούσε αξιόλογο δείγμα νεοκλασικού ρυθμού, όπως αυτός αναπτύχθηκε στην ελληνική επαρχία. Ωστόσο, την ίδια χρονιά η οικία αυτή αποχαρακτηρίστηκε και, παράλληλα, χορηγήθηκε άδεια κατεδάφισής της, γιατί είχε υποστεί σημαντικές φθορές και οι δαπάνες αποκατάστασης θα ήταν πολλές.

Η οικία Ζήση Γαρδίκη ανήκε κάποτε στο Θανάση Στεδόπουλο. Κτίστηκε το 1860 και γκρεμίστηκε το 1981. Κατά τον πόλεμο του 1897 είχε μετατραπεί σε Στρατηγείο των ελληνικών στρατευμάτων. Στους χώρους του φιλοξενήθηκε την ίδια χρονιά ο Παύλος Μελάς.

Στο υπ’ αριθμ. 8903/1.10.1900 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου της Λαμίας Δημητρίου Ρέντζου, αναφέρεται ότι η οικία στις οδούς Καραγιαννοπούλου και Βύρωνος δόθηκε σε πλειστηριασμό από τον ιδιοκτήτη της Αθανάσιο Στεδόπουλο, επειδή δεν μπορούσε να αντέξει το οικονομικό βάρος της κατασκευής της. Στο συμβόλαιο αυτό, επίσης, οι εσωτερικοί χώροι του χαρακτηρίζονταν ως αθηναϊκής καλλονής.

Το εν λόγω Αρχοντικό βρίσκεται στην οδό Αινιάνων, κηρύχθηκε ως νεώτερο μνημείο το 1967 και χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο κτήριο και τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Το Αρχοντικό κρίθηκε εξαιρετικά ενδιαφέρον από απόψεως αρχιτεκτονικής και ιστορικής. Η κατασκευή του τοποθετείται στην τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα.

Ο ιδιοκτήτης το άφησε κληροδότημα στην Παιδαγωγική Ακαδημία Λαμίας. Στους χώρους του φιλοξένησε τον Οίκο του Απόρου Σπουδαστού. Δόθηκε δωρεά στο Δήμο της πόλης μαζί με το διπλανό Αρχοντικό του Τράκα. Στη θέση τους κτίστηκε η Δημόσια Βιβλιοθήκη, η Δημοτική Πινακοθήκη και το Ιστορικό Αρχείο.

Το Αρχοντικό Δημητριάδη (ή εκείνο του Τσάλη) προτάθηκε το 1967, μετά την αποκατάσταση του, να χρησιμοποιηθεί για τη στέγαση του υπό ίδρυση τότε αρχαιολογικού, ιστορικού και λαογραφικού Μουσείου Λαμίας, τον πυρήνα του οποίου θα αποτελούσε η Συλλογή Αρχαιοτήτων Λαμίας, που φιλοξενούνταν έως τότε σε δύο δωμάτια της Δημοτικής Βιβλιοθήκης.

Το χτίσμα ήταν των αδερφών Γραμματίκα. Στα υπόγεια του κτιρίου φυλακίστηκε για μια βραδιά ο Διάκος. Αυτή η υπέροχη οικία βρισκόταν στην οδό Αινιάνων στη Λαμία. Δυστυχώς κατεδαφίστηκε.

Νεοκλασικό στη συμβολή των οδών Πατρόκλου και Διάκου σε φωτογραφία του 1970. Ανήκε στο μεγαλέμπορα Αθανάσιο Γιαννούκο. Κτίσθηκε, το τελευταίο τέταρτο του 19ου αι. και κατεδαφίσθηκε το 1979.