Ο καταπληκτικός μονόχειρας πιανίστας. Έχασε το δεξί του χέρι στον πόλεμο

Ο Πάουλ Βιτγκενστάιν, αδερφός του Αυστριακού φιλόσοφου, Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους πιανίστες του 20ού αιώνα. Αυτό, όμως, που τον έκανε να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους ήταν πως έπαιζε με ένα χέρι: το αριστερό!

Το δεξί χέρι το έχασε κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ήταν 28 ετών και στρατολογήθηκε για λογαριασμό της Αυστροουγγαρίας. Χτυπήθηκε από σφαίρα στον αγκώνα, πολεμώντας στο ανατολικό μέτωπο και αιχμαλωτίστηκε από τους Ρώσους.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Ομσκ της Σιβηρίας, το τραυματισμένο δεξί χέρι του Βιτγκενστάιν έπαθε σηψαιμία και οι γιατροί αναγκάστηκαν να του το κόψουν. Εκείνος δεν το έβαλε κάτω και έγινε “απόδειξη της ακατάβλητης θέλησης του ανθρώπου για επιβίωση“, όπως λέει ο Άγγλος μουσικοκριτικός και συγγραφέας, Αλεξάντερ Γουό.

Διέψευσε ακόμη και τον Λούντβιχ, ο οποίος, όταν έμαθε για την αιχμαλωσία του αδερφού του, έγραψε στο ημερολόγιό του:

“Συνεχίζω να σκέφτομαι τον καημένο τον Πάουλ, που έχασε τόσο ξαφνικά την καριέρα του! Πόσο τρομερό. Τι φιλοσοφία χρειάζεται για να το ξεπεράσεις; Μακάρι αυτό να μπορεί να επιτευχθεί με οποιονδήποτε άλλο τρόπο εκτός από την αυτοκτονία!“.

Ο πιανίστας που έκανε την αδυναμία του δύναμη

Η πολλά υποσχόμενη καριέρα του Πάουλ Βιτγκενστάιν στο πιάνο ανακόπηκε αλλά δεν διακόπηκε οριστικά λόγω του Μεγάλου Πολέμου. Από μικρός είχε ασχοληθεί με τη μουσική και, μάλιστα, το σπίτι της οικογένειάς του είχαν επισκεφθεί εξέχουσες προσωπικότητες, όπως ο Γιοχάνες Μπραμς και ο Γκούσταβ Μάλερ.

Ο Αυστριακός μουσικός απελευθερώθηκε στο πλαίσιο ανταλλαγής κρατουμένων. Αφότου επέστρεψε στη Βιέννη, ξεκίνησε να διασκευάζει γνωστά πιανιστικά κοντσέρτα, ώστε να μπορεί να τα παίζει με το ένα χέρι. Για ένα από αυτά, το κοντσέρτο του Λάμπορ, απέσπασε διθυραμβικές κριτικές.

Έργα ειδικά για τον μονόχειρα Βιτγκενστάιν έγραψαν σπουδαίοι συνθέτες, όπως ο Ρίχαρντ Στράους, ο Σεργκέι Προκόφιεφ, ο Μωρίς Ραβέλ και ο Μπέντζαμιν Μπρίτεν. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά είναι το “Κοντσέρτο για το αριστερό χέρι” του Ραβέλ, όπως φαίνεται στο ακόλουθο σύντομο βίντεο:

Ο Πάουλ Βιτγκενστάιν ενίοτε αρνήθηκε να παίξει τις συνθέσεις που είχαν γραφτεί γι’ αυτόν ή τις άλλαζε. Ωστόσο, η φήμη του είχε πλέον εδραιωθεί. Ο διακεκριμένος Αυστριακός μουσικοκριτικός, Τζούλιους Κόρνγκολντ ανέφερε για τον Πάουλ Βιτγκενστάιν:

“Οι ήχοι που παράγονται από το αριστερό του χέρι δεν προδίδουν τη μελαγχολία του καλλιτέχνη για το γεγονός ότι δεν έχει πλέον δεξί χέρι. Μάλλον εκφράζουν τον θρίαμβό του, που μπορεί να αντέξει τόσο καλά την απώλεια του ενός χεριού του“.

Η μόνιμη μετεγκατάσταση στις ΗΠΑ

Το Μάρτιο του 1938, έγινε το “Ανσλούς“, δηλαδή η προσάρτηση της Αυστρίας από τη ναζιστική Γερμανία. Η οικογένεια Βιτγκενστάιν είχε μεταστραφεί στον χριστιανισμό τουλάχιστον δύο γενιές πριν από τη γέννησή του Πάουλ.

Όμως, με βάση τους φυλετικούς Νόμους της Νυρεμβέργης, τα μέλη της καταχωρήθηκαν ως Εβραίοι και ένα μέρος της μεγάλης περιουσίας του βιομήχανου, Καρλ Βιτγκενστάιν δημεύτηκε.

Ο Πάουλ Βιτγκενστάιν δεν μπορούσε πλέον να πραγματοποιεί δημόσιες συναυλίες και η ζωή του βρισκόταν σε κίνδυνο. Έτσι, με την κατά 29 χρόνια μικρότερη σύζυγό του, Χίλντε και τα παιδιά τους, αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ.

Εκεί ο Αυστριακός πιανίστας πέρασε το υπόλοιπο διάστημα της ζωής του, δίνοντας συναυλίες και παραδίδοντας δωρεάν μαθήματα πιάνου σε όσους είχαν ανάγκη. Έφυγε από τη ζωή στις 3 Μαρτίου 1961, σε ηλικία 73 ετών, αφήνοντας πίσω του σημαντική παρακαταθήκη.

Δείτε στο ακόλουθο βίντεο τον Πάουλ Βιτγκενστάιν να παίζει πιάνο με το ένα χέρι:

Πηγή εικόνων κεντρικής φωτογραφίας: Youtube και WikimediamtxCommons