Ο καλαματιανός ανακηρύχτηκε «εθνικός πανελλήνιος χορός». Η αρχαία καταγωγή και η σημασία του στους γάμους και στη φιλία

Ανάμεσα στα 19 νέα στοιχεία που εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, βρίσκεται ο γνωστός και αγαπημένος καλαματιανός. Είναι ο πιο χαρακτηριστικός παραδοσιακός χορός που χορεύεται σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, µε μικρές παραλλαγές στις διάφορες περιοχές. 

Ο καλαματιανός ή συρτός έχει κατά πάσα πιθανότητα τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Φαίνεται πως είναι ο αρχαίος «όρµος», όπως τον ονομάζει ο Λουκιανός. Οι απεικονίσεις χορών σε διάφορα αρχαία αγγεία και τοιχογραφίες έχουν πολλά από τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα.

Είναι ένας χορός με βήματα και μουσική που εκφράζουν νεανικότητα, χαρά και αισιοδοξία. Δεν είναι τυχαίο που σε γάμους και γλέντια, ο καλαματιανός πρωταγωνιστεί.

Το σχετικό με το χορό τραγούδι εγκωμιάζει ιδιαίτερα το μεταξωτό καλαματιανό μαντήλι, που, τραγουδώντας ο χορευτής, λέει ότι θέλει πολύ να το αποκτήσει, για να το δέσει γύρω από το λαιμό του.

Από τα γαμήλια έθιμα, γνωρίζουμε ότι σε παλιότερα χρόνια, στο γάμο η νύφη χάριζε στους στενούς συγγενείς και φίλους του γαμπρού από ένα μεταξωτό καλαματιανό μαντήλι, που εκείνοι το έδεναν γύρω από το λαιμό τους. Ένα τέτοιο δέσιμο συμβόλιζε την αφοσίωση και τη φιλία.

Κατά μια άλλη εκδοχή τη χρήση μαντηλιού το επέβαλαν λόγοι τιμής, καθώς ήταν ηθικά ανεπίτρεπτο ο άντρας να κρατά το γυμνό χέρι της κοπέλας.

Ο Καλαματιανός θεωρείται ο σπουδαιότερος από τους συρτούς χορούς και είναι χαρακτηριστικός ιδιαίτερα για την αρμονία του, την ποικιλία του, ακόμα και τη λατρευτική καταγωγή του και βέβαια για τον απευθείας δεσμό του με την τελετή και το βαθύτερο νόημα του γάμου.

Τα χαρακτηριστικά του

Χαρακτηριστικά επίσης του παραδοσιακού χορού είναι η σεμνότητα στις χορευτικές κινήσεις και η αρχαία λατρευτική καταγωγή του. Η εκτέλεση του συρτού χορού γίνεται από πολλούς μαζί χορευτές και χορεύτριες, που είναι πιασμένοι από τα χέρια και χορεύουν σε σχήμα κύκλου.

 Στη βασική του μορφή έχει δώδεκα βήματα, από τα οποία τα επτά πρώτα είναι προς τα εμπρός και τα υπόλοιπα πέντε επί τόπου

Είναι ένας χορός «κυκλικός» ή «κύκλιος», όπως οι ανάλογοι αρχαίοι ελληνικοί χοροί. Ο πρώτος του χορού, ο «μπροστινός», είναι αυτός που «σέρνει το χορό». Είναι ο μόνος, που αυτές τις στιγμές έχει ιδιαίτερη τιμή, αλλά και ο μόνος που μπορεί να έχει χορευτικές πρωτοβουλίες.

Οι υπόλοιποι χορευτές, παρακολουθούν και ακολουθούν. Τον «μπροστινό» διαδέχονται κάθε τόσο άλλοι, και έτσι όλοι οι χορευτές περνάνε από την τιμητική θέση. Έτσι έχουν την ευκαιρία να επιδείξουν τις χορευτικές τους ικανότητες.

«Εθνικός πανελλήνιος χορός»

Το υπουργείο Πολιτισμού, μέσω της  Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς εφαρμόζει, από το 2006, στην Ελλάδα την Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003).

Στην ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού για τα νέα στοιχεία που εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, περιγράφει τον καλαματιανό ως εξής:

“Ένα είδος συρτού κυκλικού χορού που η μουσική του (οργανικοί σκοποί και τραγούδια) χαρακτηρίζεται από τον ασύμμετρο επτάσημο ρυθμό (7/8: 3+2+2). Tο βασικό κινητικό του μοτίβο συναντάται σε πολλά μέρη της Ελλάδας και στη Διασπορά, όπου διαδόθηκε μέσω της εγκύκλιας παιδείας.

Έχει επικρατήσει ως «εθνικός πανελλήνιος χορός», αποτελώντας τον πλέον δημοφιλή και λειτουργικό ελληνικό δημοτικό χορό όπου συγκλίνουν και συμμετέχουν άτομα διαφορετικής εθνοπολιτισμικής καταγωγής και προέλευσης”.

Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας youtube

Διαβάστε επίσης: