Ο Ιωάννης Διόδατος, κατάσκοπος της Αυστρίας που άνοιξε το πρώτο Καφέ στη Βιέννη και είχε το μονοπώλιο για τις υπηρεσίες του

Το πρώτο καφέ στη Βιέννη της Αυστρίας, αλλά και της κεντρικής Ευρώπης γενικότερα, ξεκίνησε να λειτουργεί στις 17 Ιανουαρίου 1685. Ιδιοκτήτης του ήταν ο Ιωάννης Θεοδάτ ή Διόδατος (Johannes Theodat, Diodato) από την Κωνσταντινούπολη. Θεωρείται ότι ήταν Έλληνας ή Αρμένιος. Επρόκειτο για μία μυστηριώδη ιστορική προσωπικότητα, που πιθανότατα υπήρξε κατάσκοπος της Αυστρίας στην οθωμανική αυτοκρατορία

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Ιωάννης Θεόδατ ή Διόδατος γεννήθηκε γύρω στο 1640 στην Κωνσταντινούπολη σε ελληνική ή αρμενική οικογένεια.

Το 1669 ο Λεοπόλδος Α΄, ο Αψβούργος αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας απέλασε την εβραϊκή κοινότητα από την πρωτεύουσά του, τη Βιέννη. Ένα αποτέλεσμα ήταν να διακοπεί η προμήθεια ασημιού στα αυστριακά νομισματοκοπεία. Οι ντόπιοι έμποροι δεν μπόρεσαν να λύσουν το πρόβλημα εισάγοντας ασήμι από κάποια άλλη πηγή.

Τότε ο Λεοπόλδος προσέλαβε τον Ιωάννη για να του βρει ασήμι στην οθωμανική αυτοκρατορία. Αυτό προσπάθησε να το κάνει το 1671, αλλά απέτυχε. Παρά ταύτα, συνέχισε να συνεργάζεται με τον αυτοκράτορα για ζητήματα που είχαν να κάνουν με τους Οθωμανούς. Είναι πιθανό ότι του έδινε πληροφορίες γι’ αυτούς καθώς απειλούσαν την επικράτειά του. Μάλιστα, το 1683 οι Τούρκοι πολιορκήσαν για δύο μήνες την Bιέννη, όμως απέτυχαν.

Το πρώτο καφέ της Βιέννης

Ο Λεοπόλδος Α΄ για να τιμήσει τις υπηρεσίες του Ιωάννη Διόδατου, του χορήγησε το προνόμιο να είναι για 20 χρόνια ο μόνος έμπορος στη Βιέννη που πουλούσε καφέ ως ρόφημα στους κατοίκους της. Ο Ιωάννης εκμεταλλεύτηκε το μονοπώλιό του ανοίγοντας στις 17 Ιανουαρίου 1685 το πρώτο βιεννέζικο καφέ, στο σπίτι του στο κέντρο της Βιέννης, και συγκεκριμένα στην οδό Rotenturmstrasse 14.

Σύμφωνα με αυστριακές πηγές, μέσα στα επόμενα 15 χρόνια, δηλαδή μέχρι το 1700, υπήρχαν και άλλα τέσσερα καφέ ελληνικής ιδιοκτησίας στη Βιέννη. Είναι πιθανό αυτά να ανήκαν στον Διόδατο ή ανθρώπους του, αφού το μονοπώλιο που του είχε παραχωρήσει ο αυτοκράτορας Λεοπόλδος έληγε το 1705.

Ο Ιωάννης Θεοδάτ ή Διόδατος στη Βενετία

Υπάρχουν αναφορές ότι κάποια στιγμή, ο Ιωάννης αναγκάστηκε να φύγει από τη Βιέννη και να μετακομίσει στη Βενετία.

Η αποχώρησή του συνδέθηκε με την πολιορκία του Βελιγραδίου από τους Αυστριακούς το 1717. Φαίνεται ότι ο Διόδατος παρά την προχωρημένη ηλικία του -ήταν τότε 77 χρονών- συνέχισε να ασχολείται με την κατασκοπεία. Είτε έδωσε στους Αυστριακούς λανθασμένες πληροφορίες για τις τουρκικές δυνάμεις στην πόλη, είτε υπήρξε υποψία ότι πούλησε μυστικά των Αυστριακών στους Τούρκους.

Πάντως, όλες οι πηγές συμφωνούν ότι πέθανε στη Βιέννη το 1725. Ίσως αν είχε πράγματι φύγει από την πόλη, να του επιτράπηκε να επιστρέψει λίγο πριν από το θάνατό του.

Η «κληρονομιά» του Διόδατου στη Βιέννη

Σήμερα το όνομά του Ιωάννη Θεοδάτ ή Διόδατο είναι διάσημο στη Βιέννη ως ο πρώτος ιδιοκτήτης των περίφημων «καφέ χάους» (Kaffeehaus) της πόλης. Μάλιστα, το 2004 ένα από τα πάρκα στο κέντρο της Βιέννης ονομάστηκε προς τιμή του, Johannes-Diodato-Park.

Όμως, πολλά στοιχεία γι’ αυτόν παραμένουν άγνωστα ή διφορούμενα. Ακόμη και η εθνικότητά του είναι σήμερα μυστήριο. Οι πηγές είναι διχασμένες για το αν ήταν Έλληνας ή Αρμένιος. Το αποτέλεσμα είναι ακόμη και σε αναμνηστικές πινακίδες στο κέντρο της Βιέννης να αναφέρεται με τη μία ή την άλλη εθνικότητα.

Το γεγονός ότι μετά από το καφέ του Ιωάννη, τα επόμενα τέσσερα που άνοιξαν στη Βιέννη στα τέλη του 17^ου αιώνα ήταν ελληνικής ιδιοκτησίας, δείχνει ότι μάλλον και εκείνος ήταν Έλληνας.

Στοιχεία για τον Ιωάννη Θεόδατ ή Διόδατο αντλήθηκαν από το πιο πρόσφατο δημοσίευμα σχετικά με τη ζωή του. Ακόμη και σε αυτό αναφέρεται αρχικά ως «Αρμένιος», και στο τέλος ως «Έλληνας». Βλ. http://scihi.org/johannes-diodato-vienna-coffee-house/