Ο γιος του Αλέξανδρου ετάφη στην νεκρόπολη των Αιγών και όχι στην Αμφίπολη, λέει η αρχαιολόγος της Βεργίνας Α. Κοτταρίδη. Εντυπωσιάζει η νέα έκθεση με τους μακεδονικούς θησαυρούς στο Μουσείο Πέλλας

Στη νότια άκρη του μακεδονικού κάμπου και στους πρόποδες των Πιερίων, ήταν κατ΄ έθιμο ο τόπος όπου έθαβαν τους βασιλείς, τουλάχιστον της συγκεκριμένης δυναστείας. Ηταν ονομαστές στην αρχαιότητα για τον πλούτο των βασιλικών τάφων που υπήρχαν στην εκτεταμένη νεκρόπολή τους.

Ακόμα και όταν ο Αρχέλαος οδηγήθηκε στη μετατόπιση του διοικητικού κέντρου στην Πέλλα, που τότε ήταν ένας ασήμαντος παραθαλάσσιος οικισμός, η πόλη των Αιγών δεν έχασε τη σημασία της. Παρέμεινε το πατροπαράδοτο κέντρο των Μακεδόνων, η πόλη όπου τελούνταν οι κρίσιμες ιεροτελεστίες και γιορτάζονταν οι μεγάλες γιορτές και σπουδαίο κέντρο παραγωγής πολιτισμού.

Στον κάμπο, στα βόρεια της πόλης, απλώνεται η αχανής νεκρόπολη των Αιγών. Επίκεντρο της ανασκαφικής έρευνας, η νεκρόπολη έχει δώσει πλούσια ευρήματα που τεκμηριώνουν όχι μόνον τις μεταθανάτιες πεποιθήσεις, αλλά αυτόν καθεαυτόν τον πολιτισμό των Μακεδόνων, του ακριτικού ελληνικού φύλου που μένοντας έξω από τις πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις του Νότου διατήρησε μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια δομές, ήθη και παραδόσεις που ανακαλούν τον κόσμο του ομηρικού έπους.

Ανάμεσα στα ανασκαμμένα τμήματα της νεκρόπολης ξεχωρίζουν οι τρεις βασιλικές ταφικές συστάδες.

Η συστάδα του Φιλίππου Β’, στα δυτικά (Μουσείο βασιλικών τάφων των Αιγών), η συστάδα του Δημαρχείου, στα νότια, και η συστάδα των βασιλισσών, με τον τάφο της Ευρυδίκης και τον ιωνικό τάφο, τον λεγόμενο «τάφο του Ρωμαίου», από το όνομα του ανασκαφέα, δίπλα στη ΒΔ πύλη της πόλης.

Τις ανασκαφές διενήργησαν πολλοί αρχαιολόγοι, κι ανάμεσά τους ο Μανόλης Ανδρόνικος που εντόπισε τον τάφο του Φιλίππου και του Αλέξανδρου Δ’. Τα τελευταία χρόνια, τη συστάδα των βασιλικών τάφων ανασκάπτει η Αγγελική Κοτταρίδη.

Η κ. Κοτταρίδη έχει επιχειρηματολογήσει επανειλημμένα για το ότι ο λεγόμενος τάφος του Πρίγκιπα είναι, όπως είχε πει ο δάσκαλός της Μανόλης Ανδρόνικος, ο τάφος του Αλέξανδρου του Δ‘.

«Υπήρξε βασιλιάς» λέει, «υπήρξε εγγονός του Φιλίππου, άρα τάφηκε στο πλευρό του.

Τα οστά ταιριάζουν με την ηλικία του γιου του Αλέξανδρου όταν τον δολοφόνησε ο Κάσσανδρος (12-13 ετών) και ο τάφος χρονολογείται στα χρόνια που ο Αλέξανδρος Δ’ σκοτώθηκε. Μάλιστα, εκείνα τα χρόνια δεν έχουμε θάνατο άλλου νεαρού ατόμου που θα μπορούσε να έχει ταφεί σε εκείνο το σημείο και με τόση μεγαλοπρέπεια».

Για όλους αυτούς τους λόγους, οι αρχαιολόγοι δεν δέχονται τις απόψεις πως ο Αλέξανδρος Δ΄ ή κάποιος άλλος από τους Τημενίδες βασιλείς μπορεί να έχει ταφεί στην (επαρχιακή για το βασίλειο της Μακεδονίας) Αμφίπολη. Μάλιστα, εκτός από τους τάφους των Τημενιδών, που έχουν όλοι εντοπισθεί, είναι πιθανόν ακόμα και ο Κάσσανδρος να έχει ταφεί στις Αιγές, από τον γιο του και εγγονό του Φιλίππου Β’.

Ενας συλημένος και κατεστραμμένος τάφος που ανασκάφηκε στη βασιλική συστάδα από την κ. Κοτταρίδη, πιθανόν μπορεί να αποδοθεί στον Κάσσανδρο ή σε κάποιον από τους γιους του.

Η βραχύβια δυναστεία των Αντιγονιδών, του Κασσάνδρου, είναι μάλλον θαμμένη στην Πέλλα.

Δεν μπορεί όμως να αποδοθεί και στον Μέγα Αλέξανδρο ο τάφος της Αμφίπολης.

Στην Αλεξάνδρεια οι έρευνες της ελληνικής αποστολής για τον τάφο του Αλέξανδρου

Η κ. Κοτταρίδη επιμένει πως οι αρχαίες πηγές θέλουν τον στρατηλάτη να έχει ταφεί στην Αλεξάνδρεια. Το ίδιο επιχείρημα έχει και η Πέπη Λημναίου- Παπακώστα, η Ελληνίδα αρχαιολόγος που διενεργεί ανασκαφές στην αιγυπτιακή πόλη. Μάλιστα, έχει φέρει στο φως ένα υπέροχο μαρμάρινο άγαλμα του Αλέξανδρου.

Η κ. Παπακώστα, που ετοιμάζεται να πάει τον άλλο μήνα για συνέχιση της έρευνάς της, σημειώνει: «Ολοι οι αρχαίοι συγγραφείς και οι γραπτές πηγές που έχουμε συμφωνούν ότι ο τάφος του Αλέξανδρου ήταν στην Αλεξάνδρεια, ενώ ήταν επισκέψιμος τον 3ο αιώνα μ.Χ. Δηλαδή για αιώνες μετά τον θάνατό του. Τον έβλεπαν. Είχε λατρεία, ιερατείο, τον προσκυνούσαν αυτοκράτορες. Από εκεί και πέρα χάνονται τα ίχνη του, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Ο τάφος ήταν στην Αλεξάνδρεια».

Και η επίτιμη έφορος αρχαιοτήτων Xάιδω Κουκούλη Χρυσανθάκη, που έχει υπηρετήσει στην Καβάλα, αποκλείει με βάση τις γνώσεις και τις πληροφορίες μας την περίπτωση να είναι θαμμένος ο στρατηλάτης στην Αμφίπολη. «Οι αρχαιολογικές πηγές δεν στηρίζουν καθόλου μια τέτοια άποψη. Επίσης, είναι πολύ απίθανο να βρίσκεται εκεί ο τάφος της Ρωξάνης» λέει.

Ποιά είναι η Αγγελική Κοτταρίδη

Γεννημένη στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στην Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ από όπου αποφοίτησε με άριστα. Με υποτροφία του γερμανικού κράτους συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας, από όπου πήρε το διδακτορικό δίπλωμα. Για σειρά ετών εργάστηκε σαν βοηθός του Μανόλη Ανδρόνικου στην ανασκαφή της Βεργίνας.

Από το 2010 είναι διευθύντρια της ΙΖ΄ ΕΠΚΑ (νομοί Ημαθίας και Πέλλας) και από το 2011 και της 11ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Μεταξύ άλλων διευθύνει τέσσερα μουσεία (Αιγών, Πέλλας, Αρχαιολογικό και Βυζαντινό Βέροιας), ενώ είναι υπεύθυνη για την πραγματοποίηση δεκαεφτά (17) έργων ΕΣΠΑ με συνολικό προϋπολογισμό τριάντα δύο (32) εκατομμύρια Ευρώ, τα οποία υλοποιούνται με αυτεπιστασία στους αρχαιολογικούς χώρους, τα μουσεία και τα μνημεία των Αιγών, της Πέλλας, της Βέροιας, της Νάουσας, της Έδεσσας, αλλά και των Σερβίων και της Σιάτιστας.

Διετέλεσε αντιπρόεδρος και Γενική Γραμματέας του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων. Το 2008 για το επιστημονικό έργο της της απονεμήθηκε από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας ο Χρυσός Σταυρός του Τάγματος του Φοίνικος.

 Η περιοδική έκθεση, που έχει τίτλο «Μακεδονικοί Θησαυροί», θα φιλοξενηθεί στον άνω όροφο του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Πέλλας και θα διαρκέσει ως τις 30 Σεπτεμβρίου του 2015.

Πληροφορίες: www.pella-museum.gr τηλ. 23820 31160 [email protected]

Πηγή: Αγγελική Κώττη, ΕΘΝΟΣ, Αιγές