O γερμανός πλοίαρχος που βύθισε εσκεμμένα το θωρηκτό του και έκανε έξαλλο τον Φύρερ. Η πρώτη ναυμαχία του Β΄ παγκ. πολέμου

Η Ναυμαχία του Ρίβερ Πλέιτ, δόθηκε στις 13 Δεκεμβρίου του 1939 κοντά στις ακτές της Ουρουγουάης και ήταν η πρώτη ναυμαχία στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.  Τα βρετανικά καταδρομικά  “Exeter”, “Ajax” και “Achilles” συγκρούστηκαν με το γερμανικό θωρηκτό “Admiral Graf Spee”.  Μετά τη μάχη ο γερμανός καπετάνιος πήρε την απόφαση να το βυθίσει και να αυτοκτονήσει. Ο Χίτλερ έγινε έξαλλος. Η εντιμότητα του κυβερνήτη, που τήρησε όλες τις διεθνείς συμβάσεις, δεν ταίριαζε με τις αρχές του ναζισμού για πόλεμο χωρίς ηθική και όρια.

Οι  γερμανικές ναυτικές δυνάμεις  δε θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν εφάμιλλες των συμμαχικών.  Η Γερμανία είχε κατασκευάσει κρυφά έναν αριθμό υποβρυχίων και πολύ λίγα αξιόλογα σκάφη επιφανείας, καθώς η συνθήκη των Βερσαλλιών, απαγόρευε την κατασκευή υποβρυχίων και σκαφών επιφανείας με εκτόπισμα μεγαλύτερο των 10.000 τόνων. Οι Βρετανοί υπερτερούσαν, καθώς διέθεταν έξι μεγάλα θωρηκτά, μεταξύ των οποίων και το Χουντ (HMS Hood), το μεγαλύτερο τότε πολεμικό ενώ δύο από τα θωρηκτά τους διέθεταν, τόσο την ταχύτητα του θωρηκτού τσέπης όσο και καλύτερο εξοπλισμό και θωράκιση.

Admiral Graf Spee

Οι γερμανοί γνώριζαν πόσο σημαντικός ήταν ο ανεφοδιασμός για τη Βρετανία και γι αυτό αποφάσισε να χτυπά τα εμπορικά πλοία και να μην εμπλέκεται σε ναυμαχίες με τους έμπειρους βρετανούς.

Με αυτό το στόχο, η Γερμανία ναυπήγησε υποβρύχια, ισχυρά καταδρομικά και ελαφρά θωρηκτά, που είχαν αποδειχθεί ιδανικά σε αυτή την αποστολή. Το “Admiral Graf Spee” ήταν ένα πλοίο που ταίριαζε απόλυτα σε αυτήν την περιγραφή.

To θωρηκτό-τσέπης (Panzerschiff) ανήκε στην κλάση “Deutschland” και αποτελούσε μια τεχνολογική καινοτομία της γερμανικής ναυπηγικής βιομηχανίας που παρέδωσε ένα πλοίο με εκτόπισμα και ταχύτητα καταδρομικού, αλλά με οπλισμό και θωράκιση θωρηκτού. Η υψηλή ταχύτητα των 26 κόμβων συνδυαζόταν με ισχυρά οπλικά συστήματα.

Ο μεγαλόψυχος πλοίαρχος

Το “Graf Spee” που ήταν το νεότερο πλοίο αυτής της κλάσης, βρισκόταν ήδη στον Ατλαντικό ωκεανό όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος και είχε αναπτύξει σημαντική δράση, βυθίζοντας οκτώ βρετανικά εμπορικά μέσα σε τρεις μήνες.

‘Ολες οι βυθίσεις ήταν σύμφωνες με τη Συνθήκη της Γενεύης: Το θωρηκτό σταματούσε τα αντίπαλα εμπορικά, ο πλοίαρχος έδινε εντολή να εκκενωθούν από το πλήρωμα και αφού ειδοποιούσε παραπλέοντα σκάφη για την περισυλλογή του πληρώματος, τα βύθιζε. Ορισμένα πληρώματα τα περισυνέλλεξε το ίδιο το θωρηκτό. Ο κυβερνήτης του  Χανς Λάνγκσντορφ υπερηφανευόταν ότι “δεν έγινε αφορμή να χυθεί ούτε μια σταγόνα αίμα”.  Έχοντας αυστηρές εντολές να μην εμπλέκεται σε μάχη, ο Λάνγκσντορφ κατόρθωσε να ξεγλιστρήσει από διαδοχικές παγίδες του βρετανικού στόλου.

Στις 13 Δεκεμβρίου 1939 και ενώ βρισκόταν κοντά στις εκβολές του ποταμού Πλέιτ, ο Λάνγκσντορφ διέκρινε μια στήλη καπνού. Πιστεύοντας ότι πρόκειται για ένα ακόμη εμπορικό, κατεύθυνε το σκάφος προς τα εκεί, όπου  διαπίστωσε ότι πρόκειται για το βρετανικό καταδρομικό, Exeter.

Επέλεξε να το αντιμετωπίζει, αλλά δεν περίμενε άλλα δύο πολεμικά της βρετανίας που μόλις έφθασαν. Τα Ajax και Achilles. Τον αναζητούσαν επί πολλές μέρες και τελικά τον εντόπισαν.

Η σύγκρουση

Ο Λάνγκσντορφ αποφάσισε να παρακούσει τις εντολές και να εμπλακεί σε μάχη. Ο βρετανός αρχιπλοίαρχος Χάργουντ ακολούθησε την εξής διάταξη.

Το ισχυρότερο Exeter από τη μία και τα ελαφρύτερα καταδρομικά  Ajax και  Achilles από την άλλη, ώστε να θέσει το γερμανικό πλοίο υπό διασταυρούμενα πυρά.

Τα τέσσερα πλοία αντάλλαξαν βολές που προκάλεσαν μεγάλες ζημιές. Ιδιαίτερα υπέφερε το Exeter, που δέχτηκε τέσσερις φορές τις ομοβροντίες του “Graf Spee”, με αποτέλεσμα να αχρηστευτούν τα πυροβόλα και να βάλει νερά που επηρέασαν την κλίση του. Τα Ajax και Achilles χτυπήθηκαν επίσης, αλλά σοβαρές ζημιές είχε υποστεί  και το Graf Spee. Δέχτηκε  είκοσι πλήγματα,  σκοτώθηκαν 36 μέλη του πληρώματος και τραυματίστηκαν 60. Ο κυβερνήτης του εκτίμησε  ότι αν συνέχιζε την εμπλοκή θα είχε περισσότερους νεκρούς και τραυματίες, και διέφυγε προς το ουδέτερο λιμάνι της Ουρουγουάης.

Βάσει των διεθνών κανόνων, πλοία εμπολέμων μπορούν να μείνουν μέχρι 24 ώρες σε ουδέτερα λιμάνια προκειμένου να ανεφοδιαστούν και να επιδιορθώσουν ζημιές αλλά όχι για να ενισχύσουν τις δυνατότητές τους. Με ειδικό προεδρικό διάταγμα επιτράπηκε στο Graf Spee η παραμονή επί 72 επιπλέον ώρες. Τι είχε γίνει:

Οι Βρετανικές Μυστικές Υπηρεσίες διέσπειραν ψεύτικες πληροφορίες για τη δύναμη του στόλου τους, ότι είχε ενισχυθεί με την άφιξη άλλων πέντε βαρέων  καταδρομικών, καθώς και ενός αεροπλανοφόρου. Στην πραγματικότητα μόνο το HMS Cumberland είχε κατορθώσει να φτάσει αντικαθιστώντας το Exeter, ενώ τα άλλα πλοία δεν θα προσέγγιζαν πριν τις 19 Δεκεμβρίου.

Στο μεταξύ, οι βρετανοί διπλωμάτες πίεζαν την κυβέρνηση της Ουρουγουάης να εφαρμόσει τους διεθνείς κανόνες. Οι γερμανικές αρχές από την άλλη πίεζαν για να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη παραμονή ώστε να πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες επισκευές, που θα του επέτρεπαν να διαφύγει στην ανοιχτή θάλασσα. Η κυβέρνηση της Ουρουγουάης έδωσε τελικά 72 ώρες στον Λάνγκσντορφ, για να κάνει τις στοιχειώδεις επισκευές, να αποβιβάσει τους αιχμαλώτους που είχε συλλέξει, και να οργανώσει την ταφή των δικών του νεκρών.

Η αυτοβύθιση του πλοίου και η αυτοκτονία του πλοιάρχου

Η προθεσμία των αρχών της Ουρουγουάης έφτασε στο τέλος της. Το γερμανικό θωρηκτό είχε δύο εναλλακτικές λύσεις: Είτε να βγει και να αντιμετωπίσει τα τρία καταδρομικά, είτε να δεχτεί τον εγκλεισμό του στο Μοντεβιδέο μέχρι τη λήξη του πολέμου. Ο Χίτλερ, μέσω απανωτών τηλεγραφημάτων, απαγόρευσε τον εγκλεισμό. Διέταξε τον πλοίαρχο να βγει από το λιμάνι με όλες του τις δυνάμεις έτοιμες και να εμπλακεί σε ναυμαχία, έστω κι αν αυτό σήμαινε τη βύθισή του. Ο Λάνγκσντορφ  αποφάσισε να μην θυσιάσει άσκοπα τη ζωή των ανδρών του.

Με τη λήξη της προθεσμίας αποβίβασε το μεγαλύτερο μέρος του πληρώματος και μόνο με τους απαραίτητους ναύτες οδήγησε το σκάφος έξω από το λιμάνι με όλα τα σινιάλα του να δηλώνουν ότι είναι έτοιμο για μάχη. Όμως ακινητοποιήθηκε τέσσερα μίλια από το λιμάνι και ενώ τα βρετανικά καταδρομικά ετοιμάζονταν για μάχη,  ακούστηκαν μερικές υπόκωφες εκρήξεις. Το Γκραφ Σπέε αυτοβυθίστηκε σε βάθος 6 μέτρων. Ο πλοίαρχος και το πλήρωμα επέστρεψαν στη στεριά. Ήταν 17 Δεκεμβρίου 1939. Δύο ημέρες μετά ο Χανς Λάνγκσντορφ αυτοκτόνησε.  Ενταφιάστηκε στο γερμανικό κοιμητήριο του Μπουένος Άιρες στην Αργεντινή.

To Γκραφ Σπεε τυλιγμένο στις φλόγες. Φωτογραφία: Wikipedia