Ο φονικός καύσωνας της Γαλλίας που κράτησε εννέα μέρες. 15.000 ηλικιωμένοι πέθαναν αβοήθητοι στα πυκνοδομημένα οικοδομικά τετράγωνα του Παρισιού

του Eric Chaline

Στη Βορειοδυτική Ευρώπη – βόρεια Γαλλία και Γερμανία, νότια Αγγλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, και Ολλανδία – ο καύσωνας δεν είναι σύνηθες φαινόμενο.

Οι πέντε αιώνες μεταξύ 1350 και 1850 ήταν γνωστοί ως «μίνι εποχή παγετώνων», αφού οι θερμοκρασίες έπεφταν συχνά πολύ χαμηλά, με αποτέλεσμα να παγώνουν τα ποτάμια και η θάλασσα στη νότια Αγγλία. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι αυτό ήταν ένα φυσικό κλιματικό γεγονός, το οποίο σχετιζόταν με ηφαιστειακή δραστηριότητα υψηλότερη του μέσου όρου ή μικρές μεταβολές της ισχύος του ήλιου. Επηρέασε μόνο το βόρειο μισό του πλανήτη και παρότι αποκαλείται «εποχή παγετώνων», δεν είχε τη δριμύτητα των παγετωνικών περιόδων στις οποίες οι πάγοι έφταναν μέχρι τα νότια της Αγγλίας, προκαλώντας σημαντική μείωση της στάθμης της θάλασσας.

Η τελευταία παγετωνική περίοδος τελείωσε περίπου πριν από 12.000 χρόνια και τώρα διανύουμε μια περίοδο που είναι γνωστή ως «μεσοπαγετωνική», μια μακροχρόνια, αλλά πεπερασμένη θερμή περίοδο. Μακροπρόθεσμα, ο ανθρώπινος πολιτισμός θα φτάσει στο τέλος του όταν επιστρέψουν οι πάγοι, καθιστώντας τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του πλανήτη (Βόρεια Ευρώπη, Ρωσία, Βόρεια Αμερική, και βόρεια Κίνα) εξίσου αφιλόξενες με τη σημερινή Αρκτική ή Ανταρκτική.

Το κύμα καύσωνα προκαλείται όταν ένα υψηλό βαρομετρικό παραμείνει για κάποιο διάστημα πάνω από μια ηπειρωτική περιοχή, εμποδίζοντας την κυκλοφορία του αέρα και θερμαίνοντας σταδιακά τα τμήματα της ατμόσφαιρας που βρίσκονται χαμηλότερα. Καθώς ο αέρας σταματά να κινείται, η πιθανότητα να σχηματιστούν σύννεφα βροχής είναι μικρή και άρα το νερό που εξατμίζεται από τα ποτάμια και τις λίμνες δεν αναπληρώνεται. Αυτό οδηγεί σε ξηρασία και αυξάνει την πιθανότητα δασικών πυρκαγιών.

Την τελευταία δεκαετία έχουν σπάσει ρεκόρ θερμοκρασιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι περισσότεροι κλιματολόγοι βλέπουν αυτό το στοιχείο ως μία επιπλέον απόδειξη της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Μια ομάδα βρετανών επιστημόνων έχει προβλέψει ότι σε 25 χρόνια, καλοκαίρια εξίσου ή περισσότερο θερμά από εκείνο το 2003 όχι μόνο δε θα αποτελούν εξαίρεση, αλλά μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους και μια φορά κάθε δύο χρόνια.

Κάθε χώρα χρησιμοποιεί δικές της παραμέτρους για να προσδιορίζει τις ασυνήθιστα ζεστές περιόδους. Στη Γαλλία υπάρχει καύσωνας αν οι ημερήσιες θερμοκρασίες ξεπερνούν τους 33 °C και οι νυχτερινές τους 20 °C για τρία συνεχόμενα 24ωρα. Στις νότιες και νοτιανατολικές περιοχές των ΗΠΑ και σε τεράστιες εκτάσεις της Ασίας, της Αυστραλίας, και της Αφρικής, οι 33 °C θεωρούνται από πολλούς αρκετά ευχάριστη θερμοκρασία, ειδικά αν η υγρασία δεν είναι υψηλή. Όμως, οι κάτοικοι αυτών των περιοχών μένουν σε σπίτια που διαθέτουν εγκατεστημένο κλιματισμό ή είναι σχεδιασμένα να διαχέουν τη θερμότητα με μεγάλα παράθυρα και πόρτες, βεράντες, επίπεδες ταράτσες και τοίχους με ανακλαστική επίστρωση. Επίσης, ο τρόπος ζωής και ο ρουχισμός τους είναι απόλυτα προσαρμοσμένοι στις ζεστές καιρικές συνθήκες.

Θερμοκρασίες ρεκόρ για τη Γαλλία

Οι Γάλλοι ήταν απροετοίμαστοι για τις ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες που έπληξαν τη χώρα τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2003. Αν και στις μεσογειακές περιοχές της Γαλλίας οι καλοκαιρινές θερμοκρασίες κυμαίνονται τυπικά μεταξύ 20 °C και 30 °C, τα καλοκαίρια στην περιοχή που βρίσκεται βορειότερα της κεντρικής οροσειράς Μασίφ Σεντράλ είναι πολύ πιο δροσερά, με θερμοκρασίες 20 °C κατά μέσο όρο. Θερμοκρασίες υψηλότερες του μέσου όρου, οι οποίες σημειώνονται συνήθως στις παραλίες της Κυανής Ακτής, δεν ήταν προβλέψιμες σε μια πόλη όπως το Παρίσι.

Ο καύσωνας ήταν φονικός για χιλιάδες ανθρώπους 

Το «κύμα καύσωνα» στα Γαλλικά είναι κανικιούλ («κυνάδες μέρες») και εκτός από τους παράγοντες της αρχιτεκτονικής και του τρόπου ζωής που αναφέρθηκαν παραπάνω και είναι κοινοί σε ολόκληρη τη Βορειοδυτική Ευρώπη, υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι για τους οποίους οι Γάλλοι είχαν τους περισσότερους θανάτους από τον καύσωνα στην Ευρώπη το 2003. Τις πρώτες δύο εβδομάδες του Αυγούστου, οι ημερήσιες θερμοκρασίες στο Παρίσι ξεπέρασαν τους 35 °C για εννέα μέρες, σπάζοντας το προηγούμενο ημερήσιο ρεκόρ των 39 °C και το νυχτερινό ρεκόρ των 25,5 °C τη νύχτα μεταξύ 10^ης και 11^ης Αυγούστου. Στη Γαλλία σημειώθηκαν 114.802 θάνατοι σχετιζόμενοι με τον καύσωνα.

Ηλικιωμένοι πέθαιναν αβοήθητοι στα σπίτια τους

Τα πυκνοδομημένα σπίτια και οι πολυκατοικίες του Παρισιού, μιας πόλης με σχετικά λίγα πάρκα και ανοιχτούς χώρους, χρειάζονται χαμηλότερες νυχτερινές θερμοκρασίες για να αποβάλουν τη θερμότητα που συγκεντρώνεται μέσα σε αυτά κατά τη διάρκεια της ημέρας.  Λόγω των υψηλών θερμοκρασιών του Αυγούστου, η νυχτερινή δροσιά εξαλείφθηκε, με αποτέλεσμα το εσωτερικό των καλά μονωμένων γαλλικών σπιτιών να γίνει αφόρητα ζεστό.

Ασυνήθιστοι στις ακραίες θερμοκρασίες, πολλοί ηλικιωμένοι περιήλθαν σε κατάσταση σύγχυσης και έντονης αφυδάτωσης, και υπέστησαν θερμοπληξία.

Η παραδοσιακή γαλλική οικογένεια αποδείχθηκε πως δεν ήταν σε θέση να υποστηρίξει τα ευάλωτα μέλη της ή δεν υπήρχε πλέον. Περίπου 15.000 ηλικιωμένοι πέθαναν μόνοι τους στις μητροπολιτικές περιοχές της Γαλλίας, αναδεικνύοντας έτσι και τις κοινωνικές αλλαγές που είχαν συντελεστεί στην κοινωνία.

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: Youtube

Πηγή: Οι μεγαλύτερες καταστροφές της ιστορίας, του Eric Chaline, εκδόσεις Κλειδάριθμος

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Ο φονικός καύσωνας του 1987. Οι νεκροί ξεπέρασαν τους 1.300 και επειδή γέμισαν οι θάλαμοι των νοσοκομείων τους έβαζαν ακόμα και σε βαγόνια – ψυγεία του ΟΣΕ! Η θερμοκρασία για 8 μέρες έφτασε στους 44 βαθμούς