«Και όμως γυρίζει». Γαλιλαίος, ο επιστήμονας που συμφώνησε ότι η γη περιστρέφεται και η καθολική εκκλησία καταδίκασε σε ισόβια

Γαλιλαίος Γαλιλέι. Ένας απ’ τους μεγαλύτερους επιστήμονες της ιστορίας, που ανέπτυξε τη θεωρία, ότι η Γη γυρίζει γύρω απ’ τον Ήλιο. Στον πίνακα του γάλλου ζωγράφου Τζόσεφ-Νικόλας Ρομπέρ-Φλερί  απεικονίζεται η τελευταία ημέρα της δίκης του στο Ιεροδικείο της Ρώμης διότι υπερασπίστηκε το Kοπερνίκιο δόγμα. Ήταν 21 Ιουνίου 1633. 

Ο Γαλιλαίος πιάστηκε δυο φορές στα δίχτυα της Καθολικής εκκλησίας και σχεδόν τη γλίτωσε. Προδόθηκε απ’ τον στενό του φίλο, Πάπα Ουρβάνο Η’, ο οποίος τον οδήγησε στην τελική του καταδίκη. Ο Γαλιλαίος όμως, δεν ήταν ο πρώτος που υποστήριζε ότι η Γη δεν ήταν το κέντρο του κόσμου.

Το 1543, εκδόθηκε το βιβλίο του Κοπέρνικου, «De revolutionibus orbium coelestium», όπου διατυπώθηκε η θεωρία αυτή. Ο συγγραφέας έμεινε ατιμώρητος απ’ την Καθολική Εκκλησία, για ένα και μόνο λόγο. Στην πρώτη σελίδα έγραφε ότι η θεωρία αποτελούσε απλώς, μαθηματική μέθοδο μέτρησης των αστεριών και των πλανητών, που ήταν απλούστερη στη χρήση, απ’ το παλιό Πτολεμαϊκό σύστημα που χρησιμοποιείτο.

Ο Κοπέρνικος φρόντισε να τονίσει ότι σε καμία περίπτωση, δεν επρόκειτο για απόλυτη περιγραφή των «ουρανών». Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, αφιέρωσε το βιβλίο στον Πάπα Παύλο Γ’.

Ο Γαλιλαίος δεν διέθετε τέτοιους λεπτούς τρόπους. Είχε προκαλέσει αντιδράσεις, όχι μόνο της εκκλησίας αλλά και επιστημόνων της εποχής.

Χρησιμοποιούσε την αδιαμφισβήτητη ευφυΐα του, για να γελοιοποιήσει, όποιον τολμούσε να διαφωνήσει με τις απόψεις του. Παρ’ όλη την επιθετικότητά του, οι θεωρίες του αρχικά έγιναν αποδεκτές με τιμές. Το 1611, επισκέφθηκε το Βατικανό, όπου τον καλωσόρισαν με ανοιχτές αγκάλες. Ο Πάπας Ουρβάνος Η’, του επέτρεψε να συνεχίσει τις έρευνές του, χωρίς να προβάλει αντιρρήσεις.

Ο Γαλιλαίος επέστρεψε στη Φλωρεντία, όπου αφιερώθηκε στην εκστρατεία του να πείσει τον κόσμο, ότι η Γη δεν αποτελεί το κέντρο του σύμπαντος.

Έγινε ακόμα πιο προκλητικός, όταν άρχισε να χρησιμοποιεί εδάφια απ’ τη Βίβλο, για να αποδείξει πόσο λανθασμένη ήταν η αντίληψη που ίσχυε μέχρι τότε – ότι, δηλαδή, η Γη ήταν ακίνητη και ο Ήλιος γυρνούσε γύρω από αυτή.

Το 1614, ο Δομινικανός μοναχός, Νίκολο Λορίνι, επικοινώνησε με το Βατικανό, ζητώντας να καταθέσει εναντίον του Γαλιλαίου, αλλά το Βατικανό δεν έκανε κάποια κίνηση εναντίον του. Ο στενός φίλος του Γαλιλαίου,  καρδινάλιος Μπαρμπερίνι, τον συμβούλευσε να σιωπήσει, μέχρι να κοπάσει η αναταραχή.

Ο Γαλιλαίος δεν ακολούθησε τη συμβουλή. Συνέχισε να διατυμπανίζει τις απόψεις του και να «μπαίνει στο μάτι» της Εκκλησίας.

Το 1616, με διαταγή του Πάπα, ο Γαλιλαίος πήγε στη Ρώμη. Εκεί, ο καρδινάλιος Μπελαρμίν, τον ενημέρωσε ότι η υπομονή της Εκκλησίας είχε εξαντληθεί κι ότι είχε έρθει η ώρα να «κάτσει καλά». Η επίσημη απόφαση των θεολόγων του Βατικανού, που βγήκε στις 26 Φεβρουαρίου του 1616, χαρακτήριζε τη θεωρία του Γαλιλαίου ως «ανόητη, υπερβολική και άκρως αιρετική». Τον διέταζε να «εγκαταλείψει τον Κοπερνικανισμό και να σταματήσει να διαδίδει τις απόψεις του, ακόμα και να τις συζητά».

Η καταδίκη του Γαλιλαίου

Ο Γαλιλαίος υπάκουσε στις εντολές του Βατικανού και αφοσιώθηκε στη συγγραφή του βιβλίου «Dialogue Concerning the Two Chief World Systems». Θα περιλάμβανε μια απλή καταγραφή επιχειρημάτων υπέρ και κατά του ηλιοκεντρικού συστήματος. Είχε υποσχεθεί ότι δε θα φαινόταν πουθενά πως υποστήριζε τη συγκεκριμένη θεωρία.

Εντωμεταξύ, το 1623, ο φίλος του, καρδινάλιος Μπαρμπερίνι, είχε γίνει ο Πάπας Ουρβάνος Η’.

Ο «Διάλογος» εκδόθηκε το 1632, με την άδεια της Ιεράς Εξέτασης και της Αγίας Έδρας. Έκανε, όμως, ένα μεγάλο λάθος. Τόλμησε να κοροϊδέψει τον Πάπα της Ρώμης.

Λίγα χρόνια πριν, ο Ουρβάνος Η’ είχε ζητήσει να μπουν στο βιβλίο οι απόψεις του. Ο Γαλιλαίος δέχτηκε το αίτημα του φίλου του και δημιούργησε τον χαρακτήρα Σιμπλίκιο, που εξέφραζε τις απόψεις του Ουρβάνου.

Μόνο που ο Σιμπλίκιος ήταν ένας ανόητος, που μπέρδευε τα λόγια του και έκανε συνεχώς λάθη.

Ο Πάπας δε γέλασε με το αστείο του φίλου του. Έπειτα από μια δεκαετία στο ανώτατο αξίωμα της Καθολικής Εκκλησίας, ο Ουρβάνος είχε χάσει την ανεκτικότητά του.

Ίσως το «αστείο» του Γαλιλαίου να αποτελούσε κριτική προς τον φίλο του, ο οποίος είχε αναγκαστεί να ασπαστεί τις απόλυτες, δογματικές απόψεις της Εκκλησίας.

Το 1632, ο Γαλιλαίος κλήθηκε για ακόμη μία φορά στη Ρώμη, προκειμένου να δικαστεί.

Ο Γαλιλαίος υποστήριζε ότι δεν είχε παραβεί ούτε στιγμή τις εντολές της Εκκλησίας. Απειλήθηκε, όμως, ότι θα βασανιστεί, αν δεν πει την αλήθεια.

Τότε παραδέχτηκε, ότι το βιβλίο του θα μπορούσε να διαβαστεί ως ξεκάθαρη υποστήριξη του ηλιοκεντρικού συστήματος.

Στις 22 Ιουνίου του 1633, το δικαστήριο καταδίκασε τον Γαλιλαίο ως αιρετικό σε ισόβια φυλάκιση. Εξαιτίας του προχωρημένου της ηλικίας του, του επέτρεψαν να εκτίσει την ποινή σε κατ’ οίκον περιορισμό.

Απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του βιβλίου του και ο Γαλιλαίος αναγκάστηκε να «αποκηρύξει, να καταραστεί και να σιχαθεί» τις απόψεις του.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Γαλιλαίος φεύγοντας από την Ιερά Εξέταση επέμεινε στην άποψή του, αναφωνώντας «Και όμως γυρίζει».

Πέρασε την υπόλοιπη ζωή του, φυλακισμένος, στο σπίτι του στη Φλωρεντία.

Ο Γαλιλαίος γεννήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου του 1564 και πέθανε το 1642, σε ηλικία 77 ετών. Έφυγε από τη ζωή τη χρονιά που γεννήθηκε ο Ισαάκ Νεύτων.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ποιος ήταν ο πρώτος εφευρέτης τηλεσκόπιου που κατάλαβε ότι η Γη περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο. Στα χνάρια του κινήθηκε ο Γαλιλαίος, αλλά αυτός δεν αναγνωρίστηκε ποτέ