Ο επιστήμονας που έδινε τα μυστικά σχέδια για την ατομική βόμβα στη Σοβιετική Ένωση. Για να γλυτώσει την εκτέλεση, αποκάλυψε πολλούς μυστικούς πράκτορες

Ο Γερμανός φυσικός Εμίλ Κλάους Φουκς πολέμησε το ναζισμό στα φοιτητικά του χρόνια, όπως και όλη η οικογένειά του.

Με την εκλογική άνοδο του Χίτλερ στις αρχές του ‘30 εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κόμμα της Γερμανίας.

Έδωσε σκληρούς αγώνες, κυνηγήθηκε και ξυλοκοπήθηκε άγρια από τα τάγματα εφόδου.

Τον Ιανουάριο του 1941 διέφυγε στη Μεγάλη Βρετανία και σταμάτησε να ασχολείται με την πολιτική.

Σύντομα έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς θεωρητικούς φυσικούς, με ειδίκευση στη πυρηνική φυσική και εντάχθηκε στην ομάδα των Βρετανών ερευνητών που προσπαθούσαν να δημιουργήσουν την ατομική βόμβα και τα πυρηνικά όπλα.

Τότε πήρε την απόφαση να συνεργαστεί με τον εχθρό της Δύσης και των εργοδοτών του, τη Σοβιετική Ένωση, που είχε μείνει πίσω στην έρευνα.

Οι  πρώτες κρυφές συναντήσεις

Ο σύνδεσμος με το κωδικό όνομα “Αλέξανδρος” ήταν ο γραμματέας του σοβιετικού στρατιωτικού ακόλουθου στο Λονδίνο.

Το πρώτο ραντεβού έγινε στο ξενοδοχείο “Χάιντ Παρκ” του Λονδίνου και μέχρι τον Δεκέμβριο του 1942, του παρέδιδε πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία διάχυσης αερίων κατά τον διαχωρισμό ισοτόπων του ουρανίου.

Ουσιαστικά, ήταν οι απόρρητες αναφορές που έστελναν οι Βρετανοί επιστήμονες στον πρωθυπουργό τους.

Ο Γερμανός επιστήμονας με το έντονο αριστερό παρελθόν, αποκτά το κωδικό όνομα “Rest».

Παραδίδει συστηματικά αντίγραφα των ερευνών του αλλά και των συναδέλφων του στο νέο του σύνδεσμο, τη Σόνια, με την οποία συναντιέται σε ένα δάσος έξω από την πόλη.

Η συμμετοχή του στο σχέδιο Μανχάταν

Τον Οκτώβριο του 1943 κλήθηκε να συμμετάσχει σε μια κορυφαία ομάδα Άγγλων επιστημόνων, που θα συνεργάζονταν με τους Αμερικάνους στις ΗΠΑ.

Το επιστημονικό πρόγραμμα έμεινε γνωστό στην ιστορία ως σχέδιο Μανχάταν και απασχόλησε 42 χιλιάδες υπαλλήλους από 19 πολιτείες.

Δέκα κορυφαίοι επιστήμονες με 6.000 επιστημονικούς συνεργάτες, αρχικά εργάστηκαν στη Νέα Υόρκη και μετά αποκλείστηκαν κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, στο εργαστήριο του Λος Άλαμος στο Νέο Μεξικό, με επικεφαλής τον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ.

Οι Σοβιετικοί, με τις πληροφορίες που τους είχε δώσει ο Φουκς, αντιλήφθηκαν πως οι Αμερικανοί επιστήμονες βρίσκονταν πολύ κοντά στην κατασκευή του υπερόπλου.

Το Κρεμλίνο έστειλε στις ΗΠΑ τον καλύτερο διαθέσιμο πράκτορα για να συνεργαστεί με τον Φουκς πριν πάνε στο Νέο Μεξικό, όσο οι έρευνες γίνονταν στη Νέα Υόρκη. Ήταν ο Γιάκοβλεφ.

Η παράδοση της μυστικής σύστασης της ατομικής βόμβας

Τον Ιούνιο του 1944, ο Φουκς αποκτά θέση κλειδί στην ερευνητική ομάδα του σχεδίου Μανχάταν και πλέον συλλέγει απερίσπαστος τα στοιχεία που δίνει μετά στη Σοβιετική Ένωση.

Πληροφορίες για την ατομική βόμβα, για την κατασκευή, τις διαστάσεις της και άλλες λεπτομέρειες αναφορικά με την έκρηξη.

Επίσης, τους μετέφερε σημαντικά στοιχεία για το ουράνιο 235.

Οι πληροφορίες που διοχέτευσε ο Φουκς στους Σοβιετικούς ήταν καρποί αμερικανικών ερευνών, οι οποίες είχαν κοστίσει εκατομμύρια δολάρια και πολλά χρόνια κοπιαστική έρευνας.

Πλέον, οι Σοβιετικοί έμπαιναν δυναμικά στην κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών, αλλά η βοήθεια του Φουκς δεν τους βοήθησε όσο θα ήθελαν. Η έκρηξη στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι έπιασε στον ύπνο το καθεστώς του Στάλιν, που διαπίστωσε ότι στην κούρσα της ατομικής βόμβας, η Αμερική τερμάτισε πρώτη.

Το τέλος της διπλής ζωής του

Στις 16 Ιουνίου 1946 ο Φουκς επέστρεψε στην Αγγλία για ν’ αναλάβει μια σπουδαία θέση στο Κέντρο Ατομικών Ερευνών του Χάργουελ .

Ο πόλεμος είχε τελειώσει και η Ευρώπη προσπαθούσε να μαζέψει τα συντρίμμια της.

Ο Γερμανός επιστήμονας αισθανόταν ανακουφισμένος, πιστεύοντας πως δεν συνέτρεχε πια λόγος να συνεχίσει την διπλή και επικίνδυνη ζωή.

Όμως η Inteligence Service, σκάλιζε ήδη το παρελθόν του.

Η δυτική αντικατασκοπεία βρήκε ντοκουμέντα που αποκάλυπταν το διπλό ρόλο του.

Ο προδότης έπεσε από προδοσία.

Τα στοιχεία έδωσε με το αζημίωτο ο  Ιγκόρ Γκουζένκο, ένας  κατώτερος υπάλληλος της σοβιετικής πρεσβείας στην Οττάβα του Καναδά.

Η σοβιετική κατασκοπεία έμαθε ότι ο Φουκς αποκαλύφθηκε και διέκοψε κάθε επαφή για να τον προστατεύσει.

Ο Γερμανός ξεπέρασε τον σκόπελο και το 1947, αποφάσισε να ξαναμπεί στο  παιχνίδι και έκανε προσπάθειες επανασύνδεσης με το Κρεμλίνο.

Κανείς δεν ξέρει τι ή ποιος τον οδήγησε σε αυτή την απόφαση.

Αυτή τη φορά δίνει ασήμαντες πληροφορίες, αλλά οι Σοβιετικοί τον δέχονται στοργικά λόγω της παλιάς του αφοσίωσης.

Το 1948, σε ένα ταξίδι στο Γουέμπλεϋ, αποπειράθηκαν να τον σκοτώσουν.  Μια σφαίρα διαπέρασε το τζάμι του αυτοκινήτου στο οποίο επέβαινε.

Ο Φουκς πανικοβλήθηκε και η κατάστασή του επιδεινώθηκε, όταν διαπίστωσε ότι οι Σοβιετικοί τον εγκατέλειψαν ή δεν του παρείχαν την προστασία που θα  ήθελε.

Η σύλληψη του

Το 1949, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες τον ανέκριναν αλλά αρνήθηκε τα πάντα.

Τον Ιανουάριο του 1950, τον ξανακάλεσαν.

Ο Φουκς αυτή τη φορά λύγισε, μπροστά στα αδιάσειστα στοιχεία που του παρουσίασαν σχετικά με τη δράση του.

Ομολόγησε τις πράξεις του και κάρφωσε και άλλους εμπλεκόμενους.

Γι αυτό και γλύτωσε τη θανατική ποινή για εσχάτη προδοσία.

Η επίσημη σύλληψή του έγινε στις 2 Φεβρουαρίου του 1950, από τη Μ15.

Καταδικάστηκε σε φυλάκιση 14 ετών, ύστερα από δίκη που διήρκεσε 90 λεπτά. Αργότερα η ποινή του μειώθηκε σε εννέα χρόνια.

Μετά την απελευθέρωσή του κατέφυγε στην Ανατολική Γερμανία, που είχε γίνει πλέον κομμουνιστική.

Λίγο πριν βγει από τη φυλακή, τον επισκέφθηκαν Βρετανοί , Καναδοί και Αμερικανοί πράκτορες για να του ζητήσουν να εργαστεί ως πράκτορας για λογαριασμό τους. Αρνήθηκε.

Αργότερα θα προσέφερε σημαντική βοήθεια στους Κινέζους επιστήμονες, οι οποίοι εργάζονταν στο αντίστοιχο πρόγραμμα ατομικών όπλων της Λαϊκής Δημοκρατίας. Πέθανε στο Βερολίνο, το 1988.

Αρχική εικόνα: Los Alamos National Laboratory / Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Πώς ο Πούτιν από πράκτορας της KGB έγινε ο απόλυτος κυρίαρχος της Ρωσίας μέσα σε δέκα χρόνια. Οι κατηγορίες για σκάνδαλα, οι θεωρίες συνωμοσίας και ο πόλεμος που εκτόξευσε τη δημοτικότητά του