O εορτασμός του Πάσχα στη Λιβαδειά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το γλέντι των σκλαβωμένων και τα πασχαλινά τραγούδια της Ρούμελης. Πότε αναβλήθηκε ο εορτασμός

_{του συνεργάτη μας, δικηγόρου και πρώην δημάρχου Λεβαδέων, Αριστείδη Ρούσσαρη}

Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι σκλαβωμένοι Έλληνες διατήρησαν το δικαίωμα να εορτάζουν το Πάσχα για τρεις μέρες κάτω από τις προϋποθέσεις που έθετε ο βοεβόδας, δηλαδή ο Τούρκος διοικητής. Οι περιορισμοί στον τρόπο του εορτασμού ή η μερική ελευθερία του εορτασμού εξαρτιόταν από το τίμημα που κατέβαλαν στο βοεβόδα οι Έλληνες άρχοντες – πρόκριτοι.

Η Ανάσταση του Χριστού γιορταζόταν με τρόπο μοναδικό στη Λεβάδεια.

Πάσχα στη Λειβαδιά

Αυτό οφειλόταν στους άρχοντες και τους προκρίτους της Λεβαδείας, οι οποίοι ακριβοπληρώνοντας το βοεβόδα εξασφάλιζαν για τους σκλαβωμένους χριστιανούς ειδική άδεια για τον εορτασμό του Πάσχα, για το ψήσιμο των αρνιών, για τα χαλκούνια, τα βαρελότα και τις τουφεκιές που θα έριχναν.

Το γλέντι άρχιζε βαθιά χαράματα της Κυριακής, αμέσως μετά την αναστάσιμη λειτουργία, με το πρώτο «Χριστός Ανέστη» του παπά και κρατούσε τρεις μέρες. Το «Χριστός Ανέστη» και το «Αληθώς Ανέστη» στα χείλη των σκλαβωμένων χριστιανών της Λεβαδείας έπαιρνε άλλη διάσταση, αφού η Ανάσταση συμβόλιζε την ελευθερία του έθνους από τους αλλόθρησκους κατακτητές.

Μετά την εκκλησία ξεχύνονταν στους δρόμους, τις γειτονιές, τα χωράφια κι άρχιζαν να στήνουν τους λάκκους, με τραγούδια άναβαν τα κλήματα κι ο γεροντότερος έκανε με τη θράκα το σημάδι του σταυρού, σκορπίζοντας ομοιόμορφα τη φωτιά κι έπειτα άρχιζαν το ψήσιμο.

Η Ανάσταση του Χριστού γέμιζε τις ψυχές τους με τη μεγαλύτερη και ευγενέστερη ελπίδα, αφού συνδεόταν με την πίστη τους και την πεποίθησή τους για την αναγέννηση και τη δική τους νεκρανάσταση μέσα στα χρόνια της απάνθρωπης δουλείας. Ακόμη κι όταν υπήρχαν εχθροπραξίες και μάχες με τους Τούρκους, οι Έλληνες εύρισκαν τρόπο να εορτάσουν την Ανάσταση του Χριστού τιμώντας τα ήθη και τα έθιμα, πιστοί στις παραδόσεις του γένους.

Τα τραγούδια του Πάσχα

Ο ανώνυμος ποιητής και τραγουδιστής με εύγλωττο τρόπο μάς άφησε την παρακαταθήκη των ιστορικών αυτών στιγμών. Μάρτυρες αδιάψευστοι αυτής της ιστορικής πραγματικότητας είναι τα πιο κάτω δημοτικά τραγούδια:

Του Τζουβάρα

Λάλησε, κούκε μ’, λάλησε, λάλα, καημέν’ αηδόνι,

ρωτάτε για τον Νικολό, τον Νικολό Τζουβάρα,

που ήταν στο Λούρ’ αρματολός, στο Καρπενήσι κλέφτης·

είχε φλάμπουρο κόκκινο, κόκκινο και γαλάζιο,

είχε Σταυρό, είχε Χριστό, είχε και Παναγία.

– Εψές, προψές, ακούσαμε τα βροντερά τουφέκια,

κι είδαμε πως εβάρεσε τους Τούρκους μες στο Λούρο

κι επήρε σκλάβους δεκοκτώ κι αυτόν τον Μουσελίμη·

πήρε μουλάρια δώδεκα μ’ ασήμι φορτωμένα,

κι εκείθε πέρα διάβηκε, πέρα κατά το Βάλτο·

πήγε να κάμει τη Λαμπρή και το Χριστός Ανέστη,

να ψήσει το σφαχτάρι του, κόκκιν’ αβγά να φάγει,

και να χορέψουν τα παιδιά, να ρίξουν στο σημάδι.

Του Λεπενιώτη

Ο Λεπενιώτης κίνησε να πάει στο Καρπενήσι,

να πάει να κάνει τη Λαμπρή και το Χριστός Ανέστη.

Και γέροντες τον καρτερούν με τα κεριά αναμμένα.

– Πως τα περνάτε, γέροντες, με τους παλιοτουρκάδες;

– Καλά, περνάμε, Λέμπο μου, με τους παλιοτουρκάδες·

γυναίκες δεν ορίζουμε, παιδιά μας και κορίτσια.

Και του Τσαούση μίλησε, του ψυχογιού του λέει:

– Μοιράστε ογλήγορα λουφέ, μπαρούτη και φουσέκια,

τους Τούρκους για να διώξουμε από το Καρπενήσι.

Τον Απρίλιο του 1821 η Λεβάδεια δεν γιόρτασε το Πάσχα.

Η επανάσταση που μόλις είχε ξεκινήσει κι ο τραγικός θάνατος του Αθανασίου Διάκου στην Αλαμάνα ήταν η αιτία. Το ίδιο έγινε και στα μαρτυρικά χρόνια της Ιταλογερμανικής κατοχής.

Η πανδημία του κορωνοϊού δεν επιτρέπει να γιορτάσουν τη μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας οι πολίτες με τον μοναδικό τρόπο που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους, οι οποίοι καθιέρωσαν το Λειβαδίτικο Πάσχα ως το καλύτερο της Ρωμιοσύνης, κάτι που ύμνησε ο ανώνυμος τραγουδιστής με τους στίχους του:

Στη Θήβα Αποκριά

Λαμπρή στη Λειβαδιά

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”: Το παράδοξο μαντείο της αρχαιότητας στην Έρκυνα, το θηλυκό ποτάμι της Λιβαδειάς. Οι επισκέπτες έπιναν το νερό της Λήθης για να ξεχάσουν και μετά το νερό της Μνήμης για να θυμηθούν όσα άκουγαν στη σπηλιά